Euskaldun zaharrak zergatik egiten dio erdaraz euskaldun berriari?
Taberna batean egin dute topo lehen aldiz. Ez dute elkar ezagutzen. Edadean aurrera doa bat, gaztea da bestea. Bertako euskaran hasi dira biak berriketan, firin-faran, zaharrak gazteari nongoa den galdetu dion arte: "Hemen bizi naiz, baina Alacantekoa naiz berez". Zaharraren buruan zer mekanismo ezkutuk egin duen klik, automatikoki erdaraz jarraitu du solasaldia.
Euskaldun berriek egunero bizi duten esperientziatako bat baino ez da, Atzo Estibaliz Amorrortu eta Ane Ortega ikerlariek Euskara, bestela ez gara hitzaldi zikloaren estreinaldian kontatu zigutenez.
Euskara etxean modu naturalean ikasi duenak ez daki euskaldun berriak egunero gainditu behar izaten duen oztopo lasterketaren berri. Eta gauzak nola diren, euskaldungoa osatzen dugunon multzoan, dagoeneko euskaldun zaharrak bezainbeste dira hiztun berriak. Eta joera nabarmena da: 2036an 40 urtetik beherako %80 izango da euskalduna, gehienak euskaldun berriak. Jaurlaritzak egin duen prospekzio ariketaren arabera, hirietan biziko dira gehienak, gaztelaniaz hobeto moldatuko dira euskaraz baino, euskara ulertu bai baina hitz egiteko gaitasun mugatua izango dute. Eta berez euskaldunak diren eremuetan ere nabarmena da euskaldun berrien gorakada: adibidez, Zumaian, 25 urtean 900 euskaldun berri dauzkagu (gehienak eskolan ikasi duten haurrak eta gazteak).
Beraz, errealitate hori aintzat hartuta, euskaldun berriek egunerokoan bizi dituzten esperientziak aztertu dituzte Estibaliz Amorrortuk eta Ane Ortegak, euskara erabiltzeko dauzkaten zailtasunak hobeto ezagutzeko. Izan ere, euskaldun berriei bidea samurtzea giltzarri izango da euskarak aurrera egingo badu.
Lana osatzeko, 612 inkestez gain, talde bilerak eta elkarrizketa gidatuak egin dituzte zenbait herritan, tartean Zumaian. Emaitza liburu batean argitaratu dute, eta atzo azaldu zituzten ondorio nagusienak.
Esate baterako, bistakoa da inguru euskaldunetan hiztun berriak aukera gehiago dauzkala bere gaitasuna garatzeko, euskara erabiltzeko. Baina ingurua ez da faktore erabakigarri bakarra. Hura bezain garrantzitsua izan daiteke sare egoki bat aurkitzea. Gerta liteke eremu oso euskaldun batean hiztun berriak ez aurkitzea harreman sare edo zirkulu egoki bat, euskaraz "askatzeko" inguru erosorik ez izatea; edo alderantziz, inguru erdaldun batean euskaldunen harreman sare egoki bat aurkitzea. Beraz, gertuko harreman sare hori giltzarri da. Beste faktore bat, gaitasuna da; euskara batua menperatzeaz gain, asko laguntzen du tokikoa ezagutzea lagun artean moldatzeko. Eta badaude faktore pertsonalagoak, kontzientziarekin, jarrerarekin eta identitatearekin zerikusia dutenak.
Noski, euskaldun berri guztiak ez dira berdinak eta bakoitzak bere berezitasunak ditu. Baina lanaren egileek bereizketa garbia egin dute euskaldun berri heldu eta gazteen artean. Euskaldun berri helduek beraien erabakiz ikasi dute euskara, euskaltegian; ahalegin handia egin behar izan dute, motibazio handia izan dute, prozesu erabat konszientea izan da; eta zailtasun eta oztopo asko gainditu behar izan dituzte. Zein dira egunerokoan aurkitzen dituzten oztopo ohikoenak? Euskara batua eta tokian tokiko euskararen arteko aldea; euskaldun zaharrek euskaldun berriei erdaraz egiteko daukaten joera; gaitasunarekin daukaten autoexigentzia maila altua (daukaten euskara maila ez dela nahikoa irizten diote eta ez dira hitz egiten ausartzen); eta sare egokietan sartzeko dauzkaten zailtasunak.
Gazte euskaldun berrien errealitatea oso bestelakoa da. Hauek normalean ez dute euskararekiko kontzientzia maila handirik, normalean euskara eskolan ikasi dute, ikasgai bat gehiago da beraientzat. Ez daukate diskurtso bat garatuta, ez dute konpromisoaren ideia. Euskara jakitea ondo balora dezakete, baina ez dute erabiltzeko premiarik sentitzen. Beraien mundua globala da, eta beste batzuk dira beraien interesguneak, erreferentziak...
Euskara jakin arren, euskaldun bete sentitu ez
Ikerketa lan honetan agertu da ideia edo sentimendu bat orain arte adituek ezagutzen ez zutena: badago jende multzo bat euskaraz jakin arren euskaldun sentitzen ez dena. Hau da, euskara ikasi eta jakiteak ez dakar automatikoki euskaldun sentitzea. Ez da orokorra, gutxiengo bat dira, baina ikerlarientzat esperogabeko fenomeno bat izan da.
Ez dira euskaldun izateko legitimatuta sentitzen, zerbait falta zaien sentsazioa dutelako, ez direlako eroso sentitzen. "Ezin dut esan euskaldun naizela, oraindik asko falta zait", esaten dute. Ez direla iristen sentitzen dute. Ikerlarien ustez, sentimendu hau oso lotuta dago gizartean oso zabalduta dauden zenbait ideiarekin. Adibidez, "euskaldun zaharra da benetako euskalduna, benetako hiztun ona". Sentimendu hori gainditu ahal izateko, lehen aipatutako faktoreak dira giltza: komunitateko parte sentitzea, sare egokia aurkitzea, bideak erraztea, gaitasuna areagotzea...
Albiste hau Baleikek argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
Azkoitian egindako aurtengo lehenengo batzar nagusian batu dira UEMAra ondoko bost herri hauek: Donamaria, Ibarrangelu, Mundaka, Mutiloa eta Ormaiztegi.
Hainbat urtetan jarduera hezitzaileak gazteleraz jaso ostean, bi urte direla Zabalgana ikastetxeak euskara hutsean ematea eskatu zion auzoko osasun zentroari. Osasun zentroko arduradunek diote ez dutela horretarako baliabiderik. Osakidetzak egoera ikasturte honetan... [+]
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Euskararen Defentsarako Sareak elkarretaratzea egin du Nafarroako Parlamentuaren aurrean ostegunean, aldarrikatzeko lanpostu publikoetan hizkuntzak baloratzen badira, euskara baloratzen ez den lanposturik ez litzatekeela egon behar. Eta beraz, Nafarroako Gobernuak egindako... [+]
Udako Euskal Unibertsitateak hogei jardunaldi eta topaketa antolatu ditu ekainaren 11tik hasita hilabete batez, hausnarketari bide emateko eta "arnasgune akademikoa" izateko helburuarekin. Inguma datu-base berrituan unibertsitate mailako jakintza alor ugaritako ia 50.000... [+]
Aurten, berriz ere, Euskaraldia izan dugu. Bi astez, gure hizkuntza-ohiturei erreparatu diegu, geure buruari galdetuta zenbat eta nola egiten dugun euskaraz. Baina ariketa horretatik harago, galdera handiago bat ere pizten da: zeren araberakoa da hizkuntza baten biziraupena?... [+]
Erdaraz hitz egiten duzu, Francok nahi zuen bezala’ kamiseta dut gogoan egunotan, OlaXonMario Galiziako sortzaile digital kuir eta independentistaren diseinua.
Gogora ekarri dut, lehenengo, Isabel Díaz Ayusok alde egin duenean Imanol Pradales lehendakariak... [+]
Euskararen Erabilera Biziberritzeko Biltzarra iragarri dute 2027rako. Irail honetan hasiko dute bidea. Hainbat arlotako 270 lagun bildu dira ekitaldian, eta herritar guztiei luzatu die gonbita Imanol Pradales lehendakariak: "Asmoa da bi urteko epean lanketa zabala eta... [+]
Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei.
Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez, Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]
Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]
Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.