Elena Barrena, irakasle eta historialarien erreferentea
Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro historialari eta irakaslea.
Elena Barrena Osoro (Eibar, 1953 – Donostia, 2025) irakasle eta historialaria igande honetan hil da. Itzal handia utzi duen emakumea, Gipuzkoan gaur egungo historialari askoren erreferentzia izan da urte luzez, Deustuko Unibertsitatean ez ezik, beste hainbat erakundetan egindako lanagatik.
Barrenak 1988an idatzi zuen bere doktore tesia –hurrengo urtean La formación histoorica de Guipuzcoa izenarekin argitara emana– eta iraultza txiki bat ekarri zuen Gipuzkoako historiografiara. Izan ere, Iputza edo Ipuscua hitzaren esanahia eta lurralde horren Erdi Aroko bilakaera historikoa ulertzeko ezinbesteko ikerlana egin zuen, aitzindaria zentzu askotan. Hain justu, Gipuzkoari erreferentzia egiten zaion 1025eko dokumentuaren milurtekoa gogoratzen ari dira aurten, eta ikerlan hura gabe ezinezko litzateke halakorik.
Barrenak zalantzan jarri zuen historiaren betikotasuna, eta erakutsi zuen lurraldeen eraketa prozesu baten emaitza aldakorra dela
Barrenak zalantzan jarri zuen historiaren betikotasuna, eta erakutsi zuen lurraldeen eraketa prozesu baten emaitza aldakorra dela, zeinean komunitateek, harreman sozialek eta botere-egiturek parte hartzen duten, beti ere ingurunea kontutan edukita. Baina, gainera, horretarako metodologia berritzailea erabili zuen, beste diziplinetako tresnak eta teknikak historiaren arlora ekarrita
Urte askoan irakasle lanean gogotsu ibilia, Deustuko Unibertsitatean hainbat ardura ere izan zituen eta, besteak beste, Humanitateen Fakultateko dekanoa izan zen. Emakumeek unibertsitatean oraindik halako kargu gutxi zituzten garaiak ziren, eta berak esana da horrek eragina izan zuela bere karreran, ez errekonozimendu faltagatik soilik, baita langile bezala zituzten eskubide gabeziengatik ere.
Unibertsitateko eremu zehatzetik harago, Gipuzkoako historiari buruzko hainbat ikerketa eta proiektutan ere murgildu zen Barrena. Esaterako Hemen: Kutxa-Gipuzkoa, 1879-1995 lan mardulean parte hartu zuen, baita Gipuzkoako komunikabideei buruz Aldundiak kaleratutako bilduma ezagunean ere, Jose Antonio Marinekin arabera.
“Historia ez da kobazulo mugiezin bat”
Ereiten atariaren blogean, bere ikasle eta lankide izandako hainbat historialariren eta lagunen artikuluak argitaratu zituzten iaz, Barrenaren lana eta ibilbidea aitortzeko: “Irakasle izan dugu bera. Izan ere, unibertsitateko giro gris eta apal hartan, bost urte luzez, irakaskuntzan aritzen zirenen artean oso gutxi arduratu ziren irakasteaz. Maisuki irakatsi zigun hark, ordea. Hezkuntza arloan ez ezik, baita alor profesionalean eta maila pertsonalean ere”, idatzi zuen David Zapirainek. Artikulu horiek guztiak Gipuzkoa, mila urteko historia. Elena Barrena Osorori gorazarre liburuan jaso berri ditu Farmazia Beltza argitaletxeak.
Atari berean Sustrai Colinak Barrenarekin egindako elkarrizketa dago irakurgai. “Uste dut nahiko berandu deskubritu genuela historia ez dagoela hor, kobazulo mugiezin bat balitz bezala. Historia gaur egiten dugu, guk geuk sortzen dugu, gure oroimena da datu irmoekin lagunduta”, zioen historialariak.
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Ascension uhartea, 1725eko maiatzaren 5a. “Holandar ontziteriako komandantearen eta kapitainen aginduz, ni, Leendert Hasenbosch, uharte bakartu honetan lehorreratu naute, nire zorigaitzerako”.
Herbeheretar marinela, 1695ean Hagan jaioa, Ekialdeko... [+]
Qumrameko biribilkiek eta Itsaso Hileko Eskuizbribuek (K.a. III-K.o. I) judaismoaren eta kristautasunaren garapenari buruzko informazio eta interpretazio asko eragin ditu aurkitu zituztenetik. Berriki AA erabiltzen duen Enoch datazio sistemaren bidez, izkribu zaharrenak uste... [+]
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
2025. urtean konkistatzaile baten omenezko monumentu bat egitea "lekuz kanpo" dagoela adierazi dute oposizioko kideek.
Iragan udazkenekoa dugu liburua: Euskarazko izenak erromatar garaiko aldare eta hilarrietan (Nabarralde, 2024). Historiara jo du berriz Juan Martin Elexpuru idazle eta filologoak, eta argira ekarri euskarak epigrafian egina duen bidea, utzia duen aztarna, orain artean inork egin... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Austraiko Wels hirian, erromatar garaiko Ovilava kolonian, mila metro koadrotik gorako villa aberatsa industen hasi ziren 2023an, eta, berriki, K.o. II. mendeko hiru mosaiko aurkitu dituzte. Arduradunen esanetan, aurkikuntza horretan "bat egiten dute kalitate artistikoak,... [+]
Segovia (Espainia), duela 43.000 urte inguru. Neandertal batek hatza pigmentu gorritan busti eta puntu bat margotu zuen 25 cm inguruko harri baten erdian. Harria 2022an aurkitu zuten arkeologoek San Lazaro leizean, eta, analisi multiespektral xehea egin ondoren, puntu gorri... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]