‘Nao Santa Maria’ itsasontzia aurkeztu dute Donostian, Kristobal Koloni gorazarre eginez
Kristobal Kolon nabigatzaile ezagunak 1492an Amerikara iristeko –'Amerikaren aurkikuntza' gisa kontatu izan da espedizio hori historian– erabili zuen hiru ontzietatik handiena izan zen Nao Santa Maria, eta horren erreplikak Donostian egin du geldialdia, Espainiako Nao Victoria fundazioaren eskutik. Hilaren 19ra arte bisitatu ahalko dute herritarrek, Donostiako kaian: hamalau tripulatzaileekin hitz egiteko aukera izango dute, baita bost kubiertetako lau zapaltzekoa ere.
Noiz eta urriaren 12ko Hispanitatearen Egunaren atarian egin du geldialdia ontziak Donostian; Kolon Amerikara heldu zenetik 533 urte beteko dira egun horretan. Hain zuzen ere, Koloni gorazarre egin diote aurkezpenean: “Kristobal Kolonek Amerikaren aurkikuntzan erabilitako bandera ontziaren erreplika da”, nabarmendu du Desiree Gonzalezek, ontziaren biraren zuzendariak. Era berean, itsasontziko kapitain Manuel Murubek azaldu du 1492ko urriaren 12tik 525 urte bete zirenean egin zutela erreplika hori, eta, ordutik, munduan zehar nabigatzen ari direla: “Lau urtez AEBetatik ibili gara, aurten Europako iparraldetik eta, orain, Santanderretik gatoz”.
Hitzez ez ezik, irudiz ere egin diete gorazarre Koloni, Espainiako armadari eta legatuari, bertan egon baitira hainbat agintari militar eta polizial goitik behera uniformatuta, besteak beste, Gipuzkoako Guardia Zibilaren koronel nagusia, Espainiako Defentsa Ministerioko Donostiako ordezkariordea eta Espainiako Poliziako Operazioen komisario buru nagusia. Duela hiru urte, Kolonen beste ontzi baten, Nao Victoria ontziaren, bisita izan zuen Donostiak.
Aurkezpeneko eta itsasontziko argazki gehiago Irutxuloko Hitzan ikus dezakezue.
Duisburg (Germaniako Erromatar Inperio Santua), 1569. Gerard De Kremer (1512-1594) geografo, matematikari eta kartografo flandriarrak, Gerardus Mercator izen latinizatuaz ezagunak, proiekzio kartografiko berri bat diseinatu zuen. Proiekzio mota zilindrikoa zen, ekuatorearekiko... [+]
Peru iparraldeko kostaldean, Pañamarca aztarnategian, mochica kulturako (K.a. 330- K.o. 800) tronu areto bat aurkitu berri dute. Arkitektura ikusgarriagatik, iruditeria erlijioso zabalagatik eta xehetasunez betetako hormairudi koloretsuengatik ezaguna da kultura... [+]
1492ko urriaren 12an ez zen soilik Amerikako jatorrizko herrien genozidioa hasi. Europa munduko potentzia bilakatuko zuen Atlantikoko esklabotzaren negozioari ere bidea zabaldu zitzaion. Sistema kolonial erraldoi hori ezinezko zatekeen Cádiz bezalako metropolirik gabe:... [+]
Ponta das Lajes (Brasil), duela 2.000 urte. Amazoniaren bihotzean bizi ziren gizakiek grabatuak zizelkatu zituzten arroketan, giza aurpegiak irudikatuz.
Brasilgo Amazonia azken 121 urteetako lehorterik larriena jasaten ari da. Ingurumenean eta bertako biztanleengan kalte... [+]
Los Angeles (AEB), 1973ko martxoaren 27an. Oscar sarien banaketa ekitaldian, gizonezko aktore onenaren saria Marlon Brandori eman zioten, The Godfather filman egindako lanagatik. Baina Brandok uko egin zion estatuatxoa jasotzeari eta, haren ordez, Sacheen Littlefeather... [+]
Karibe itsasoa, 1492. Cristobal Colonen espedizioa lehenengoz lehorreratu zenean, Antilla Handien eta Txikien iparraldean bizi ziren tainoekin egin zuten topo.
Europako Batasuneko diplomaziaburu Josep Borrellen jario arrazista eta eurozentristak ez du etenik. Oraingoan Amerikako konkistaren apologia egin du eurodiputatuen eta Hego eta Erdialdeko Amerikako parlamentarien aurrean.
Amerikako jatorrizko herrien genozidioaren hasiera ospatzen da urriaren 12an, eta, ARGIAn ez dugu bat egiten jai egun horren atzean dagoen ideiekin, ez dituelako gure balioak ordezkatzen. Horregatik, asteazken honetan lan egingo dugu. Lasarteko-Oriako egoitza zabalik egongo da... [+]
São Paulo, 1822ko irailaren 7a. Hiriaren kanpoaldean, Ipiranga ibaiaren ertzean, Petri Bragançakoa Portugalgo printzeak Brasilen independentzia aldarrikatu zuen, “Independência ou morte” oihukatuz.
Katalina/Antonio Erausoren ahotsa eta aurpegia ezagutzen ditugu, baina ez dakigu ezer bera moduko kolonoek sarraskitutako eta esklabo bihurtutako genero-disidenteei buruz. Lapurtutako memoria eta duintasuna berreskuratzeko artxibo historikoetan murgiltzea da Rio Paraná-ren... [+]
Erauso, Katalina (Moja alfereza deitua). Gipuzkoar abenturazalea”. 1603. urtean, nerabe izanda, komentutik alde egin eta, geroztik, gizonezko jantziekin bizi izan zela kontatzen digu Lur Entziklopediak. Ameriketan gizon zuriekin izan zituen liskarrak eta horiek eragin... [+]
Eusko Jaurlaritzak uztailaren 5ean egindako Gobernu Bileran erabaki zuen Kultura eta Hizkuntza Politika sailaren bitartez 15.000 euroko diru-laguntza ematea Elkano Fundazioari.
Hainbat lan arkeologikoren bidez frogatu dute Hernán Cortésen konkistaren ondoren giza sakrifizioek jarraitu zutela Tlatelolco hirian eta aztekek jarraitu zutela euren erlijio eta usadioekin, guztiz debekatuta zuten arren.
Guanahani uhartea (Bahamak), 1492. Kolonen espedizioak "Mundu Berria" lehenengoz zapaldu zuenean, gero Amerika esango zitzaion kontinentean 60 milioi pertsona bizi ziren, gutxi gorabehera. Handik ehun urtera sei milioi ingurukoa zen biztanleria.