Baserritar-okinak gari barietate zaharrak biziberritzen
Gipuzkoako hiru baserriren arteko elkarlanetik sortu zen iaz Hazitik Ogira proiektua. Errezilgo Irure Txiki eta Solaka baserriak eta Eibarko Sosola daude ekimenaren atzean, Leartiker elikagaien-teknologia zentroarekin batera. Zein den asmoa? Bertako gari barietate zaharrak berreskuratzea, biderkatzea eta lehengo maneran ogia egiten hastea. “Gure ogiari eta egiten dugun lanari balioa emateko beste modu bat da proiektu hau”, dio Edurne Agirre Bengoetxea Irure Txikiko kideak.
Okina edo baserritar-okina? Horixe galdetzen zioten behin eta berriz Agirreri Bretainiako okinek, Biolur elkarteko okin-taldearekin hara egin zuen bidaian. Inguru haietan okin gehienak baserritar ziren aldi berean, eta beren garia egiten zuten. Han ikusitakoarekin piztu zitzaion Agirreri garia ekoizten hasteko gogoa. “Barietate desberdinak hartu eta dena nahastuta ereiten zuten han, eta nahasketa horietako bat ekarri genuen hona”, gogoratzen du. Diru-laguntza bati esker, Errezilen lursail bat alokatu eta gari hura egiten hasi ziren proiektuko hiru baserriak.
“Urtero gure garia egiten segitu dugu ordutik. Erostea kasik errentagarriago atera liteke, baina emozioz ari gara honetan, eta horrela jarraitzen dugu”, dio. Okintzaren prozesu osoa haien esku izanda, ogiaren beraren inguruan gehiago ikasi dutela eta nekazarienganako begirada aldatu zaiela dio. “Konturatu gara zein arazo eta zailtasun dituzten, jarduera honetan gauzak ez direla ‘ez zait gustatzen eta kito’”. Irina egiteko harrizko errotak dituzte baserrietan, eta haiek ekoitzitakoaz gain, produkzioa osatzeko inguruko nekazariei ere erosten diete garia. Aurretik, hori bai, laginekin ogi-probak egiten dituzte, bakoitzaren ezaugarriak aztertzeko eta balekoak zeintzuk diren eta zeintzuk ez ikusteko.
Garai bateko ogiaren bila
“Gluten gutxi zuten lehengo gari barietateek, eta ogiak hainbeste harrotzen ez baziren ere, zaporez hobeak ziren”, Agirreren ustez. Baina, zer gertatu da ogi-industriarekin azken urteetan? Gluten askoko irin motak nagusitu direla, ogiak harro-harro ateratzen direlako. “Gu beti saiatu izan gara barietate ez hain modernoak erabiltzen, ez baitzaigu interesatzen gluten kantitate handiko ogiak izatea”, dio okinak. Hori horrela, Leartikerrek erronka berria proposatu zien proiektuko hiru baserriei: zergatik ez berreskuratu garai bateko bertako barietateak, eta horiekin egin ogia?
Neiker Nekazaritzako Ikerketa eta Garapenerako Euskal Erakundearen bidez lortu zituzten hamarkadetan Madrilgo hazien banku batean lozorroan egondako Gipuzkoako zazpi gari barietate zahar. Bakoitzetik eskukada bana eman zieten, 300 bat gramo, eta Neikerren eta baserrietan erein zituzten biderkatzeko asmoz. Urtea kaxkarra izan da eta ez zaie nahi adina atera, baina behintzat, Sosolan hiru bat kilo eta Neikerren 12 inguru lortu dituzte. “Azaroan eginen dugu entsegua gari horiekin, eta ikusiko dugu zer ateratzen den hortik”, iragarri du Agirrek. Urtetik urtera biderkatzea eta horiekin geroz eta ogi gehiago egitea da asmoa. “Garai bateko ogiaren antza edukiko dute!”.
Sarraskiak ez du etenik Palestinan, eta lurraldeko txoko guztietara hedatzen ari da. Uztailaren 31n, Hebrongo (Zisjordania) Hazien Bankuaren Ugalketarako Unitateari eraso zion Israelek; bulldozer eta makineria pisutsuarekin bertako instalakuntza eta azpiegiturak suntsitu zituen... [+]
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
