Baserritar-okinak gari barietate zaharrak biziberritzen
Gipuzkoako hiru baserriren arteko elkarlanetik sortu zen iaz Hazitik Ogira proiektua. Errezilgo Irure Txiki eta Solaka baserriak eta Eibarko Sosola daude ekimenaren atzean, Leartiker elikagaien-teknologia zentroarekin batera. Zein den asmoa? Bertako gari barietate zaharrak berreskuratzea, biderkatzea eta lehengo maneran ogia egiten hastea. “Gure ogiari eta egiten dugun lanari balioa emateko beste modu bat da proiektu hau”, dio Edurne Agirre Bengoetxea Irure Txikiko kideak.
Okina edo baserritar-okina? Horixe galdetzen zioten behin eta berriz Agirreri Bretainiako okinek, Biolur elkarteko okin-taldearekin hara egin zuen bidaian. Inguru haietan okin gehienak baserritar ziren aldi berean, eta beren garia egiten zuten. Han ikusitakoarekin piztu zitzaion Agirreri garia ekoizten hasteko gogoa. “Barietate desberdinak hartu eta dena nahastuta ereiten zuten han, eta nahasketa horietako bat ekarri genuen hona”, gogoratzen du. Diru-laguntza bati esker, Errezilen lursail bat alokatu eta gari hura egiten hasi ziren proiektuko hiru baserriak.
“Urtero gure garia egiten segitu dugu ordutik. Erostea kasik errentagarriago atera liteke, baina emozioz ari gara honetan, eta horrela jarraitzen dugu”, dio. Okintzaren prozesu osoa haien esku izanda, ogiaren beraren inguruan gehiago ikasi dutela eta nekazarienganako begirada aldatu zaiela dio. “Konturatu gara zein arazo eta zailtasun dituzten, jarduera honetan gauzak ez direla ‘ez zait gustatzen eta kito’”. Irina egiteko harrizko errotak dituzte baserrietan, eta haiek ekoitzitakoaz gain, produkzioa osatzeko inguruko nekazariei ere erosten diete garia. Aurretik, hori bai, laginekin ogi-probak egiten dituzte, bakoitzaren ezaugarriak aztertzeko eta balekoak zeintzuk diren eta zeintzuk ez ikusteko.
Garai bateko ogiaren bila
“Gluten gutxi zuten lehengo gari barietateek, eta ogiak hainbeste harrotzen ez baziren ere, zaporez hobeak ziren”, Agirreren ustez. Baina, zer gertatu da ogi-industriarekin azken urteetan? Gluten askoko irin motak nagusitu direla, ogiak harro-harro ateratzen direlako. “Gu beti saiatu izan gara barietate ez hain modernoak erabiltzen, ez baitzaigu interesatzen gluten kantitate handiko ogiak izatea”, dio okinak. Hori horrela, Leartikerrek erronka berria proposatu zien proiektuko hiru baserriei: zergatik ez berreskuratu garai bateko bertako barietateak, eta horiekin egin ogia?
Neiker Nekazaritzako Ikerketa eta Garapenerako Euskal Erakundearen bidez lortu zituzten hamarkadetan Madrilgo hazien banku batean lozorroan egondako Gipuzkoako zazpi gari barietate zahar. Bakoitzetik eskukada bana eman zieten, 300 bat gramo, eta Neikerren eta baserrietan erein zituzten biderkatzeko asmoz. Urtea kaxkarra izan da eta ez zaie nahi adina atera, baina behintzat, Sosolan hiru bat kilo eta Neikerren 12 inguru lortu dituzte. “Azaroan eginen dugu entsegua gari horiekin, eta ikusiko dugu zer ateratzen den hortik”, iragarri du Agirrek. Urtetik urtera biderkatzea eta horiekin geroz eta ogi gehiago egitea da asmoa. “Garai bateko ogiaren antza edukiko dute!”.
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]