“Baratzetik bizitzea erronka da, batez ere jendearen kontsumo ohiturengatik”
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan jardun master bat egin gabe, eta lanean ari zenez, ezinezkoa zitzaion ikasketekin uztartzea. “Elkar ezagutu genuenean familiaren baserriko ortua egiten hasi ginen asteburuetan, eta ohartu ginen gustura aritzen ginela”, azaldu du Areitiok. Afizio zutena ofizio bilakatzea eta nekazaritzako eta bizitzako proiektua abian jartzea erabaki zuten azkenean. 2021az geroztik, buru belarri ari dira ortugintzan.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Nekazaritzako formazioa egin zuen Pavak proiektua abiatu baino lehen, eta ortugintzarako saltoa ematea erabaki zutenean, inork gutxik sinesten zuen haien proiektuan. “Ideia azaltzen genuenean ez zuela funtzionatuko esaten zigun mundu guztiak, Euskal Herrian barazkiak egiteko negutegi handiak behar genituela eta hori zela aukera bakarra”, azaldu du Pavak. Bestelako eredu baten aldeko apustua egin zuen bikoteak, ordea: negutegiak ere badituzte, baina zati handia aire librean lantzen dute, nekazaritza birsortzaileko ereduan, metodologia biointentsiboan.
“Lurra zaintzea da guretzat oinarria. Ez dugu lurra lantzen, ez dugu rotabatorrik erabiltzen… paradigma aldaketa eskatzen du, eta tomate hidroponikoen mentalitatea duenak, noski, ez du ulertzen”, dio Areitiok. Garaiko barazkiak ekoizten dituzte Mustai Ortuan, baina baita bestelako landareak eta loreak ere. “Loreek, ortua edertzeaz gain, izurriteen aurka funtzio garrantzitsua dute”, diote. Ortuaren inguruan ekosistema osoa sortzea da eredu birsortzailearen oinarria: lurreko mikroorganismoak, intsektuak, landareak, zuhaixkak… “Mikroekosistema horretan dena orekatuago dago eta izurriteak eta antzekoak egotea zailtzen du horrek”.
Azokak eta zuzeneko salmenta
Ostiralero Mungiako azokan egoten dira Mustai Ortuko kideak, eta larunbatetan Bilboko Arenalean. Udan, Bakioko azokara ere joaten dira ostegunetan. “Horrez gain, kontsumo taldea ere martxan dugu, otarren bidez funtzionatzen duena”, diote. Eta, inguruko herrietako denda txikiekin, eskola bateko jantokiarekin eta hainbat jatetxerekin ere egiten dute lan. “Kontsumitzaileekin zuzeneko harremana izatea garrantzitsua da guretzat, alde hezitzailea ere baduelako, naturaren zikloak ezagutarazten dizkiegulako”, diote.
Proiektuaren bultzatzaileek nabarmendu dute baratzegintzatik bizitzeko zailtasunen artean klima aldaketarena ere hor dagoela, baina kontsumo ohiturak eta jendearen mentalitatea direla, gehienetan, oztopo nagusia. “Kontsumitzerakoan, askotan izaten da ‘nik hau nahi dut eta orain nahi dut’, garrantziarik eman gabe garaikoa izateari, non eta nola egina den… tokiko azokak herritarrengana iristeko modu bat ere badira”, azaldu du Pavak.
Baigorriko pentzeetan jateko sagarrak ekoizten ditu Elena Aguerre laborariak. Lekorneko Garroa etxaldean barazkigintza ekologikoan luze aritua zen, baina 2022-2023ko neguan Baigorrira lekualdatu eta proiektu berria jarri zuen abian: “Pentze bat xerkatu eta hektarea eta... [+]
Sarraskiak ez du etenik Palestinan, eta lurraldeko txoko guztietara hedatzen ari da. Uztailaren 31n, Hebrongo (Zisjordania) Hazien Bankuaren Ugalketarako Unitateari eraso zion Israelek; bulldozer eta makineria pisutsuarekin bertako instalakuntza eta azpiegiturak suntsitu zituen... [+]
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]