Aurrera doan Erdia
2016an erdietsi zen independentziaren osteko egitura administratibo optimizatuek iraganeko identitate askoren desagerpena ekarri zuten, bai eta nortasun berrien jaiotza ere. Bi hamarkada geroago, inork gutxik botatzen du faltan Gipuzkoa kontzeptua, eta egun euskalki nagusia izendatzeko baizik ez da erabiltzen, gipuzkera. Bitartean, probintzia-egituradun nortasun berriek euren bidea egin dute: zailtasunez betea batzuek –Bidasoa-Errobik, nabarmen–, inongo arazorik gabe beste batzuek.
Azken hauen artean dago Euskal Erdia, euskal arimetariko bat bete-betean sinbolizatzen duen lurraldea. Irudigintzak hartu du lekukoa post-estatugintzaren aroan, eta Euskal Erdia izan da Estatu sortuberriak esportatu duen irudiaren sortzaile nagusia. Anboto, Aizkorri, Aralar, Urbasa. Baserria, industria, Historia, euskara –%92,1eko jakintza-tasa eta %67,4ko erabilera-tasa, XIII. mapa soziolinguistikoaren arabera–. Erditarrak gara, behelaino azpian.
Lidergo geografiko argirik gabeko lurralde orekatua da Euskal Erdia. Hiriburu indartsu baten faltan, probintziak hartu du zentralitatea eta herri ertainen sareak trinkotu du lurraldea: Arrasate (hiriburua, Batzar Orokorrak biltzen diren herria), Basauri, Durango, Tolosa, Altsasu eta Lizarra, besteak beste.
Izan ere, eta Bilbotarrek kontrakoa profetizatu arren (“Hiriburu indartsurik gabeko probintzia ez da lehiakorra” ohartarazi zuen Andoni Aldekoa Bilboko alkateak), lidergo falta hau izan da Euskal Erdiaren arrakastaren giltza. Probintziak Hiriburu indartsu baten beharra duela ziotenen kontra, errealitateak iradoki du Hiriburu handiak direla euren orbitan probintzia oso bat behar dutenak.
BAVARIZAZIOA
Bavarizazioa hitzarekin definitu dute hainbat adituk Euskal Erdian gertaturikoa: produktibitate handiko lurraldea, aberastasun banatua eta klase ertain kooperatibista sendo bat. Euskal Erdian Egina marka industrialak irudikatu nahi duen egoera da.
Gobernazioaren ikuspegitik bipartidismorantz jo du Euskal Erdiak. Independentziaren eztabaida konponduta, ardatz nazionala pisua galtzen joan da ardatz ideologikoaren mesedetan. Hala, bi alderdi abertzale-ohien alternantziak gobernatu du Euskal Erdia ordutik, zentro-eskuinak (EAJ) edo ezkerreko koalizioak (EHB, ondoren EEB), alegia.
Izan ere, EEB (Euskal Erdia Bildu) da lurraldearen Bavarizazioaren beste adibide bat. Klase borroka lausotuz joan zen probintzia aberatsean, eta nabariak izan ziren probintzia mailako EHB eta nazio mailako EHBren arteko tentsioak. 2022an iritsi zen hautsura, Urbasa azpitik Altsasu eta Lizarra lotzen dituen autotrenbidearen harira. EHBk, halako kalte ekologikoa onargaitza zela iritzita, kontra bozkatzeko agindu zuen. Probintziako diputatu gehienek ordea alde bozkatu zuten, Sakana eta Lizarrerria garatzeko tresna garrantzisua zela argudiatuta. Alderditik kanporatuak izan ziren, eta Euskal Erdia Bildu sortu zuten ondoren.
Harremanak nabarmen egin du hobera, baina. Egun EEB EHBrekin anaitua dagoen alderdia da: EEB da probintzian hauteskundeetara aurkezten dena, eta bere 6 diputatuek EHBren gobernua sustengatzen dute Iruñeko parlamentuan. Trukean, pisu espezifiko handia gorbernuan. Ezin zitekeen bestela izan: Lan ministeritza eta Industria ministeritza. Aurrera doan Erdia.
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]
Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari.
Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko".
Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]
"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]
Ukabilkadak, bultzadak, blokeoa, izotz jaurtiketak eta abar jasan behar izan dituzte Bajadika aldarrikatzailea egin duten pertsonek.
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]