2016an erdietsi zen independentziaren osteko egitura administratibo optimizatuek iraganeko identitate askoren desagerpena ekarri zuten, bai eta nortasun berrien jaiotza ere. Bi hamarkada geroago, inork gutxik botatzen du faltan Gipuzkoa kontzeptua, eta egun euskalki nagusia izendatzeko baizik ez da erabiltzen, gipuzkera. Bitartean, probintzia-egituradun nortasun berriek euren bidea egin dute: zailtasunez betea batzuek –Bidasoa-Errobik, nabarmen–, inongo arazorik gabe beste batzuek.
Azken hauen artean dago Euskal Erdia, euskal arimetariko bat bete-betean sinbolizatzen duen lurraldea. Irudigintzak hartu du lekukoa post-estatugintzaren aroan, eta Euskal Erdia izan da Estatu sortuberriak esportatu duen irudiaren sortzaile nagusia. Anboto, Aizkorri, Aralar, Urbasa. Baserria, industria, Historia, euskara –%92,1eko jakintza-tasa eta %67,4ko erabilera-tasa, XIII. mapa soziolinguistikoaren arabera–. Erditarrak gara, behelaino azpian.
Lidergo geografiko argirik gabeko lurralde orekatua da Euskal Erdia. Hiriburu indartsu baten faltan, probintziak hartu du zentralitatea eta herri ertainen sareak trinkotu du lurraldea: Arrasate (hiriburua, Batzar Orokorrak biltzen diren herria), Basauri, Durango, Tolosa, Altsasu eta Lizarra, besteak beste.
Izan ere, eta Bilbotarrek kontrakoa profetizatu arren (“Hiriburu indartsurik gabeko probintzia ez da lehiakorra” ohartarazi zuen Andoni Aldekoa Bilboko alkateak), lidergo falta hau izan da Euskal Erdiaren arrakastaren giltza. Probintziak Hiriburu indartsu baten beharra duela ziotenen kontra, errealitateak iradoki du Hiriburu handiak direla euren orbitan probintzia oso bat behar dutenak.
BAVARIZAZIOA
Bavarizazioa hitzarekin definitu dute hainbat adituk Euskal Erdian gertaturikoa: produktibitate handiko lurraldea, aberastasun banatua eta klase ertain kooperatibista sendo bat. Euskal Erdian Egina marka industrialak irudikatu nahi duen egoera da.
Gobernazioaren ikuspegitik bipartidismorantz jo du Euskal Erdiak. Independentziaren eztabaida konponduta, ardatz nazionala pisua galtzen joan da ardatz ideologikoaren mesedetan. Hala, bi alderdi abertzale-ohien alternantziak gobernatu du Euskal Erdia ordutik, zentro-eskuinak (EAJ) edo ezkerreko koalizioak (EHB, ondoren EEB), alegia.
Izan ere, EEB (Euskal Erdia Bildu) da lurraldearen Bavarizazioaren beste adibide bat. Klase borroka lausotuz joan zen probintzia aberatsean, eta nabariak izan ziren probintzia mailako EHB eta nazio mailako EHBren arteko tentsioak. 2022an iritsi zen hautsura, Urbasa azpitik Altsasu eta Lizarra lotzen dituen autotrenbidearen harira. EHBk, halako kalte ekologikoa onargaitza zela iritzita, kontra bozkatzeko agindu zuen. Probintziako diputatu gehienek ordea alde bozkatu zuten, Sakana eta Lizarrerria garatzeko tresna garrantzisua zela argudiatuta. Alderditik kanporatuak izan ziren, eta Euskal Erdia Bildu sortu zuten ondoren.
Harremanak nabarmen egin du hobera, baina. Egun EEB EHBrekin anaitua dagoen alderdia da: EEB da probintzian hauteskundeetara aurkezten dena, eta bere 6 diputatuek EHBren gobernua sustengatzen dute Iruñeko parlamentuan. Trukean, pisu espezifiko handia gorbernuan. Ezin zitekeen bestela izan: Lan ministeritza eta Industria ministeritza. Aurrera doan Erdia.
Ur azpian utzitako herrietatik joan behar izan ziren 600 pertsonen omenez jarri dute oroigarria urtegiaren begiratokian, "ez ditugu inoiz ahaztuko urperatutako bizitzak", adierazi du Arabako ahaldun nagusiak.
Plantillak baiezkoa eman dio aurreakordioari, eta, printzipioz, urte hau amaitzean itxiko dute fabrika.
Gasteizko lorezainen grebak lau hilabete bete ditu, langileek salatu dute Enviser enpresak eta Gasteizko Udalak blokeatu dutela auzia, bilera berririk ez dutelako egin uztailaren 7tik.
GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]
Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.
Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]