Aurrera doan Erdia
2016an erdietsi zen independentziaren osteko egitura administratibo optimizatuek iraganeko identitate askoren desagerpena ekarri zuten, bai eta nortasun berrien jaiotza ere. Bi hamarkada geroago, inork gutxik botatzen du faltan Gipuzkoa kontzeptua, eta egun euskalki nagusia izendatzeko baizik ez da erabiltzen, gipuzkera. Bitartean, probintzia-egituradun nortasun berriek euren bidea egin dute: zailtasunez betea batzuek –Bidasoa-Errobik, nabarmen–, inongo arazorik gabe beste batzuek.
Azken hauen artean dago Euskal Erdia, euskal arimetariko bat bete-betean sinbolizatzen duen lurraldea. Irudigintzak hartu du lekukoa post-estatugintzaren aroan, eta Euskal Erdia izan da Estatu sortuberriak esportatu duen irudiaren sortzaile nagusia. Anboto, Aizkorri, Aralar, Urbasa. Baserria, industria, Historia, euskara –%92,1eko jakintza-tasa eta %67,4ko erabilera-tasa, XIII. mapa soziolinguistikoaren arabera–. Erditarrak gara, behelaino azpian.
Lidergo geografiko argirik gabeko lurralde orekatua da Euskal Erdia. Hiriburu indartsu baten faltan, probintziak hartu du zentralitatea eta herri ertainen sareak trinkotu du lurraldea: Arrasate (hiriburua, Batzar Orokorrak biltzen diren herria), Basauri, Durango, Tolosa, Altsasu eta Lizarra, besteak beste.
Izan ere, eta Bilbotarrek kontrakoa profetizatu arren (“Hiriburu indartsurik gabeko probintzia ez da lehiakorra” ohartarazi zuen Andoni Aldekoa Bilboko alkateak), lidergo falta hau izan da Euskal Erdiaren arrakastaren giltza. Probintziak Hiriburu indartsu baten beharra duela ziotenen kontra, errealitateak iradoki du Hiriburu handiak direla euren orbitan probintzia oso bat behar dutenak.
BAVARIZAZIOA
Bavarizazioa hitzarekin definitu dute hainbat adituk Euskal Erdian gertaturikoa: produktibitate handiko lurraldea, aberastasun banatua eta klase ertain kooperatibista sendo bat. Euskal Erdian Egina marka industrialak irudikatu nahi duen egoera da.
Gobernazioaren ikuspegitik bipartidismorantz jo du Euskal Erdiak. Independentziaren eztabaida konponduta, ardatz nazionala pisua galtzen joan da ardatz ideologikoaren mesedetan. Hala, bi alderdi abertzale-ohien alternantziak gobernatu du Euskal Erdia ordutik, zentro-eskuinak (EAJ) edo ezkerreko koalizioak (EHB, ondoren EEB), alegia.
Izan ere, EEB (Euskal Erdia Bildu) da lurraldearen Bavarizazioaren beste adibide bat. Klase borroka lausotuz joan zen probintzia aberatsean, eta nabariak izan ziren probintzia mailako EHB eta nazio mailako EHBren arteko tentsioak. 2022an iritsi zen hautsura, Urbasa azpitik Altsasu eta Lizarra lotzen dituen autotrenbidearen harira. EHBk, halako kalte ekologikoa onargaitza zela iritzita, kontra bozkatzeko agindu zuen. Probintziako diputatu gehienek ordea alde bozkatu zuten, Sakana eta Lizarrerria garatzeko tresna garrantzisua zela argudiatuta. Alderditik kanporatuak izan ziren, eta Euskal Erdia Bildu sortu zuten ondoren.
Harremanak nabarmen egin du hobera, baina. Egun EEB EHBrekin anaitua dagoen alderdia da: EEB da probintzian hauteskundeetara aurkezten dena, eta bere 6 diputatuek EHBren gobernua sustengatzen dute Iruñeko parlamentuan. Trukean, pisu espezifiko handia gorbernuan. Ezin zitekeen bestela izan: Lan ministeritza eta Industria ministeritza. Aurrera doan Erdia.
Zazpigarren urtez, Adunako (Gipuzkoa) Zabala sagardotegian egin dute Ja(ki)tea sarien banaketa, euskal gastronomia tradizionala oinarri duten jatetxeen artekoa. Besteren artean, Getariako Kosta Aroak irabazi du bertako ekoizle onenaren saria, Tafallako Tubalek plater... [+]
“Badirudi memoria kolektibotik ezabatu nahi dutela hiriak bizi izan duen polizia-indarkeria arrazistaren ekintzarik latzena”, salatu dute. Bestalde, azken boladako diskurtso eta eraso arrazisten gorakadaren aurrean, elkarretaratzea deitu dute Irun eta Donostiako... [+]
Iritsi da uda. Egunak argi, bero eta luze dira orain, eta kostaldea jendez, sonbrilaz, krema usainez eta doi-doi ulertzen ditugun hizkuntzez bete da. Zuzeneko musikan ere gauzak asko aldatzen dira: mailarik gorenean daudenek makrojaialdietako birari ekiten diote, poltsikoak... [+]
Cerdán auziari loturiko Servinabar sozietatearekin eta Antxon Alonsoren beste hemeretzi enpresarekin kontratu publikorik izan ote den jakiteko aztertu ditu EAEko gobernuak azken hamar urteetako esleipenak. Antxon Alonsok Espainiako Senatuko talde politikoen galderak... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Bizi-biziak dira oraindik musikan dabiltzan emakume eta genero disidenteen azalean bizi izandako indarkeriaren orbainak. Ugaritu dira, halaber, orbain horiei buruzko ahotsak komunikabideetan, ikerketetan zein hainbat ekimenetan. “Asko dago egiteko oraindik”, diote... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
2024an sortu zuten Kontalaritza Eskolari buruz hitz egiteko elkartu gara Ane Gebara, Ane Arrugaeta eta Itziar Rekalde ipuin kontalariekin. Kontalaritzaren izaera artistikoaz, bat-batekotasunaz, formakuntzaz, emanaldiez eta abarrez mintzatu dira. Besteak beste, eskolak eman dien... [+]
Madalenetan murgilduta gaudela irakurriko duzue askok artikulu hau, bestela ere pentsatu gure etorkizuneko egunerokoan, jai giro herrikoiak aurrez irudikatzen duen herria baita urte osorako desio dugun herri eredua, deskantsu pixka bat gehiagorekin, noski. Badira urte batzuk... [+]
Duplomb Legeak hiru neonikotinoide baimenduko lituzkeela salatu du ELB sindikatuak. "Aberrazio zientifikoa, etikoa, ingurumenezkoa eta osasunekoa" dela salatu du legearen kontrako sinaduren biltzaileak.
ELAk eta LABek ez dute lan batzordearen gehiengoak erdietsitako eta langileen gehiengoak onartutako aurreakordioa sinatu: "Ez da 1.000 familiarentzako irtenbiderik planteatzen. Finean, lanpostu askoren galera eta fabrikaren itxiera dakar", adierazi du LAB sindikatuko... [+]
Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.
2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]
2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]
Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu.