“Artoa bakarrik zen tokian garia ere sartzea eta dibertsifikatzea da asmoa”
2009an sortu zuten Herriko Ogia proiektua Ipar Euskal Herrian, ordu arte inguru hartan gutxi egiten zen garia ekoizten hasteko, eta horrekin, laboreen errotazioak eta agronomia mailan interesgarriak ziren beste elementuak bultzatzeko asmoz. Dibertsifikaziorantz pausoak ematea bazen helburuetako bat, baina ez bakarra. Iparraldeko lurretan ekoitzitako osagaiekin egindako ogia ere lortu nahi zuten. Laborari talde batek eta bi eiherazainek bultzatu zuten proiektua, Euskal Herriko Laborantza Ganbararen laguntzarekin, eta Uztartu elikagaien klusterraren baitan kokatua da.
Hastapenean bi laborari izan ziren proiektuan hasi zirenak, garia ekoizten, lau hektareako lursailean. “Iparraldean garia egitea ez da urtero erraza izaten, klima ez baita beti egokia”, dio Emmanuelle Bonus teknikariak. Ekoizpenari 2009an ekin bazioten ere, 2013an lortu zuten nahikoa gari ekoiztea, lehenbizikoz Herriko Ogia egin eta saltzera ateratzeko. “Denbora behar izan zen ohartzeko zein barietate behar ziren, nork bilduko zituen, nork biltegiratu… funtsean, saila pixka bat estrukturatzeko”, gehitu du.
Lehen uztatik, baina, laborari gehiago ere proiektura batzen joan dira, eta galsoro hektarea gehiago jartzen. 2013an, esaterako, 40 hektareatan ari ziren garia ekoizten, eta 2021ean, berriz, bederatzi laborari ziren proiektuan, 91 hektarea gari lantzen, eta 500 tona ogi atera ziren produkzio horretatik. Aurten, hamabost dira egitasmoan ari diren laborariak, eta guztira 107 hektarea landu dituzte. “Orain arte bi irin eihera aritzen ziren garia irintzen, bata Uztaritzen eta bestea Maulen, baina iaz Uztaritzeko enpresa desegin zen, eta horregatik, bolumen garapen logika hautsia izan da eta berriz estrukturatzen ari gara”, dio. Prozesu osoa Euskal Herrian egiten dute, biltegiratzea kenduta. “%100 Ipar Euskal Herriko irina da eta aitzineko uztatik beti uzten da zati bat ondoko urtea txarra bada hori erabiltzeko”.
10. urteurren ospakizunetan
Herriko Ogian parte hartzen duten ekoizleak ez dira eredu ekologikoan ari, baina jasangarritasunari begirako irizpide zorrotzak ezarriak dituzte elkartetik: ze barietate erabili daitezkeen, gutxienez bi barietate nahasi beharra, nitrogenoa mugatzeko fertilizazio plana, erabili daitekeen ongarri kopurua… “Esaterako, intsektizidak debekatuta daude, eta pestizidak ere oso neurri txikian erabil daitezke, egoera konkretuetan eta tratamendu moduan bakarrik, ez era prebentiboan”, adierazi du. Prezioak ere elkartetik finkatzen dituzte; normalki burtsako gari tonaren prezioari 20 euro gehitzen dizkiote, baina kalitate-prezio apaleko urteetan, aurtengoa kasu, prezio minimo bat dute adostua: 250 euro tonako. Ohiko enpresek laborariei 210 inguru ordaintzen dizkiotela azaldu digu teknikariak, beraz, ia beti aukera hobea da Herriko Ogian parte hartzea laborarientzat.
Hamar urte bete ditu aurten Herriko Ogiak, eta proiektuaren urteurren ospakizun betean harrapatu ditugu, uztailaren 6an Bardozen ospatu baitute hamarkada. Bada, beste hainbeste bete ditzatela!
Elkea proiektuan produktu asko eta desberdinak ekoizten ditu David Ruiz de Galarreta Azpilikueta ekoizle amezkoarrak. Olibondoekin hasi zen, baina fruta arbolek, lekaleek eta zekaleek ere beren tokia egin dute proiektuan urteotan. Eta, orain, jarduera berri bat gehitu die... [+]
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]
Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]
Hamar urte baino gehiago daramatza martxan Arabako Nekazariak Eskolan proiektuak, Hazi fundazioak zenbait ekoizlerekin elkarlanean bultzatzen duena. Haur eta gaztetxoak nekazal mundutik geroz eta deskonektatuago bizi diren garaiotan, inoiz baino beharrezkoagoa da elkar... [+]