“Animalien beharra dugu baratze osasuntsu eta bioanitza izateko”
Honezkero 2023. urtera begira jartzea gehitxo irudituko zaio norbaiti akaso, baina errealitatea da bi hilabete eskas falta direla urte zaharrari agur esateko. Baratzea, landareak, lorategia nahiz fruta-arbolak dituztenentzat ia ezinbesteko tresna bihurtu den Ilargia eta Landareak agenda berria kalean da, ohiko legez, Jakoba Errekondoren testu eta gomendioekin eta Antton Olariagaren irudi ederrekin jantzia. ARGIAko Azokan edo ohiko liburudentetan topatuko duzue. Hona hemen Errekondok agendaz kontatutakoak.
Despistaturen bat badabil hortik... Zer da Ilargiaren eta Landareak agenda?
Baratzean, lorategian, fruta-arboletan eta basoan urte guztian egin beharreko lanak azaltzen dituen agenda da, eta, aldi berean, agenda soil bat, norberak bere gauzak apuntatzeko: dela esaera bat, dela norbaitek probatu duela esan digun barietate baten izena, dela… hori guztia, gainera, ilargiaren ilgora eta ilbehera faseei lotutako argibideekin. Azkenean, norberaren landare tokia desberdina eta bakarra da, eta agenda honek horretaz ikasteko aukera ematen digu.
Zein atal finko ditu?
Ilargiaren zikloen azalpenak daude, hilabete bakoitzean baratzean, fruitu baratzean, basoan eta lore baratzean egin beharreko lanenak ere bai –astero garai horretako lan bereziren batean gehiago sakontzen da, gainera–, sasoi bakoitzaren inguruko esaerak bildu ditugu, hilero garaiko eta bertakoak diren barazkiak esplikatzen dira kalitatezko elikadura antolatzeko… bukaeran, ikasteko zenbait atal ere baditugu: luarra nola egin, landare bakoitzak zenbat ongarri behar duen, zeintzuk diren landare laguntzaileak, landare bakoitzaren lanak noiz egin behar diren, hiztegitxoa… betiko atal horiek mantendu ditugu.
Animaliak dira 2023ko agendaren gaia, ezta?
Bai, urtero gai bat jorratzen dugu agendan, eta 2023koan animalia laguntzaileak izanen dira: gure lorategi eta baratzeetan lagungarri diren animaliak nola erakarri ikusiko dugu. Hilabetero animalia bat aipatzen da eta horri buruzko istoriotxo bat dago Antton Olariagaren marrazki ederrez lagundua. Urubia, saguzarra, txantxangorria, okila, lertxuntxoa, xixareak, apoa, armiarma eta trikua landu dira, esaterako.
Izan ere, funtzio garrantzitsua dute animalia horiek guztiek…
Hori da, zein lan egiten duten eta zein abantaila dakartzaten azaldu dugu agendan, jendeak jakin dezan baratze osasuntsu eta bioanitzago bat izateko animalia horiek zaindu eta erakarri behar ditugula. Gaitzak eta izurriteak kontrolatzen dituzte eta oreka mantentzen dute. Agian, baratzean intsektuak izan ditzakegu, baina ez dira izurrite bihurtuko, elkar kontrolatzen dutelako, eta ondorioz, pestizida eta produktu gutxiago erabiltzen dugu eta lana bera gutxitzen. Azkenean, baratzea ez da gauza isolatua, ingurumen osoaren zatitxo bat besterik ez da. Hor dabiltza animalia denak, eta guk ere horrela ulertu beharko genuke.
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Sasoitsu, osasuntsu eta bizipozez gainezka egotea dut helburu. Jaten dudanak, egiten dudanak eta pentsatzen dudanak eragina du oreka eta malgutasuna lortzeko eta tentsioa saihesteko.
Egurra diamanteak baino arraroagoa, bakanagoa da. Bai, unibertsoan errazagoa da diamanteak topatzea egurra baino.
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]