Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose sailburuak erantzun du ez dutela halakorik egingo, zerrendak "araudia betetzen" duelako.
Gogorak ez ditu kenduko bere txostenetik faxisten aldean borrokatu eta hil zirenen izenak, talde memorialistek kentzeko eskatu duten arren. Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Giza Eskubideen sailburu Maria San Josek esan du zerrendak "aplikatu beharreko araudiari erantzuten" diola eta Memoria Demokratikoaren legea betetzen duela.
EH Bilduk Eusko Legebiltzarrean egindako galdera bati erantzun dio sailburuak. Bere esanetan, Gogoraren webgunean jasotzen diren zerrendek alde bateko zein besteko hildakoak "diskriminatzeko" aukera ematen dute eta, hildako bakoitzaren fitxan "diziplina historikoaren araberako kalifikazioa" jasotzen da. Hortaz, San Josek esan du Gogorak ez duela bere datu-basean "aldaketarik aurreikusten".
Aitzitik, Intxorta 1937 elkarteak hedabide honetara bidali duen ohar batean gezurtatu egin ditu sailburuaren hitzak. Kolpistek Debagoienan hildako biktima batzuen argazkiak jarri ditu froga moduan; errepublikarrek eragindako hildako biktimekin nahasita daudela dio: "Guretzat hau frankismoaren biktimak iraintzea da". Haien senideek irudiak webgunetik kentzeko exijitu diote Gogorari.
Abiadore faxistak eta errekete "kuneteroak"
Intxorta 1937k otsailean salatu zuen Gerra Zibileko hildakoak Euskadin txostenean faxisten izenak agertzen direla. "Kontraste historiografiko" bat egin ondoren, 1936ko Gerran matxinatuen aldean hildakoen artean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" daudela ikusi zuen. Horietako asko "euskal probintzien konkistan" parte hartzeagatik goraipatu zituen frankismoak.
Hainbat adibide jarri zituen: Ekkard Hefter hegazkin-pilotu naziaren kasua, Mussolinik bidalitako dozenaka abiadore faxisten fitxak, edota Nafarroan "kunetero" edo hiltzaile bezala ezagun egin ziren erreketeenak.
Gainera, zerrenda berean, parez pare daude matxinatuen aldean borrokatzera derrigortu eta frontean hildako herritar askoren izenak: "Haietako batzuek aurre egin zioten kolpe militarrari, eta, preso hartu eta gero, behartu zituzten matxinoen bandoan borrokatzera", azaldu zuen talde memorialistak; hildako haietako batzuen senideak ere izan ziren agerraldian, euren harridura adierazteko.
Zerrenda berean, faxisten parez pare daude matxinatuen aldean borrokatzera derrigortu eta frontean hildako herritar askoren izenak: "Haietako batzuek aurre egin zioten kolpe militarrari, eta, preso hartu eta gero, behartu zituzten matxinoen bandoan borrokatzera"
Oroibidea eredu
Intxorta 1937ren ustez "akats historiko larria" da faxisten izenak zerrendan agertzea, eta, Nafarroan Oroibidearekin hartutako jarrerari erreparatzeko eskatu zuten. Memoria historikoko plataforma publiko horrek ez ditu bere webgunean frankisten izenak aintzat hartzen, Nafarroako Parlamentuak hala erabakita. Hain zuzen, lan horri aitortza egin genion 2025eko Argia Sarietan, Interneteko saria eskuratu baitzuen web orrialdeak.
EH Bilduko legebiltzarkide Eraitz Saez de Egilazek Jaurlaritzako sailburuari galdetu dio ea bat datorren Oroibidea dela-eta "Nafarroako erakundeek hartu duten jarrera eta asmoekin". Baina San Josek bere erantzunean ez du Oroibidearen inguruko aipamen zehatzik egiten, eta soilik esaten du Gogoraren txostena "ikerketa-lan sakon baten emaitza izateaz gain", Zuzendaritza Kontseiluko kideen "adostasunaren emaitza" izan dela.
Zentzu horretan, Intxorta 1937k esan du euren ustez ikerlariei ez zitzaiela behar besteko denbora eman "lan sakon" hori egiteko, eta horregatik, ez direla "gaia urteetan landu" duten talde memorialistekin "eta gutxiago biktimen senideekin" harremanetan jarri, ikerketa aurrera eramateko.
50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]
Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
Azken zortzi urteotan 30 bunker inguru berreskuratu dituzte dozenaka gazte boluntariok; Baztanen, Otsondon, izan da azkena. Ana Ollo kontseilariak bisitatu du auzolandegia eta gazteen ezinbesteko lana txalotu eta eskertu du.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]
IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]
Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]