Euskararen normalizazioan aurrerapausoak egiteko 13 neurri proposatu ditu EHEk
Azaroaren 24an 35 urte beteko dira Eusko Legebiltzarrak EAEko Euskararen Legea onartu zuela. Urteurrenaren atarian, euskaldunen hizkuntz eskubideak errespetatzeko eta hizkuntz normalizazioa lortzeko bidean bete beharreko gutxieneko hamahiru puntu jarri ditu mahai gainean Euskal Herrian Euskaraz taldeak, beren ustez Eusko Legebiltzarrean lanean ari den autogobernurako ponentziak jaso beharko lituzkeenak.
Euskal Herriko eremu administratibo guztietan euskara “mendeko egoeran kateatua, euskaldunon eskubideak urratu eta nagusiki, euskararen berreskurapena eta normalizazioa ahalik eta gehien oztopatzeko helburua” duten arauak daude indarrean, EHEk salatu duenez. EAEn, Nafarroan zein Ipar Euskal Herrian “marko juridikoan aldaketak gauzatzen ari diren honetan”, euskaraz normaltasunez bizi ahal izateko lege-babes egokia beharrezkoa dela aldarrikatu du erakundeak.
Xede horrekin, zehazki EAEri begirako proposamena egin dute, autogobernua eguneratzeko Eusko Legebiltzarreko ponentziak neurri zehatzak iragartzeko gutxi falta den honetan. EHEren ustez, hauek dira “estatus juridikoaren edozein aldaketatan jaso beharreko gutxieneko neurriak”, hitzez hitz:
- Euskarari estatus juridiko egokia onartuko zaio: ofiziala, bertokoa, nazionala, lehentasunezkoa, eta ezagutu beharrekoa izendatuko da. Honela, euskaldunon hizkuntza-eskubideak aintzat hartuak izango dira.
- Normalizazioa helburu izango duen hizkuntza-politika egokia eta burujabea izango da, kanpo esku-hartzerik gabekoa.
- Indarrean dauden euskararen legeak norabide horretan berrikusiko dira. Euskal Autonomi Erkidegoaren kasuan, 1982 urtean onartutako Euskararen Legea aldatzeko garaia aspaldi heldu zen. 35 urteotan euskal jendartea eta euskararen egoera nabarmen aldatu da; premia berriak sortu diren bezala, urrats ausartagoak emateko oinarria ezarri da eta legeak horiei erantzun eta lege-babes egokia eskaini behar die.
- Euskara zehar-lerrotzat hartuko da maila guztietako gobernuen eta administrazioen antolaketan eta funtzionamenduan.
- Normalizazio osora iristeko (eremu publikoan eta pribatuan) Plan Estrategiko Orokorra adostu eta indarrean jarriko da (nazionala, baliabide nahikorekin, adierazleen bidez ebaluatua, jarraitua), eragile politiko, sozial eta euskalgintzaren artean.
- Instituzioek euskararen normalizaziorako baliabide nahikoak esleituko dituzte, nagusiki ekonomikoak (helburu gisa aurrekontu osoaren % 2 izango da), baita pertsonalak eta bestelakoak ere.
- Administrazioa osoki euskaldunduko da. Herritarrentzako arreta-zerbitzuez gain, administrazioaren lan-hizkuntza bilakatuz ere. Gutxieneko neurri hauek hartuko dira.
- -Administrazio bakoitzak normalizazio-plan propioa izango du (egokia, neurgarria, aldizkako balorazioekin, gradualki helburu altuagoekin).
- -Abiapuntuzko eta premiazko neurria herritarrentzako arreta-zerbitzuak euskalduntzea izango da.
- -Administrazioekin harremana euskara hutsez izan nahi duten herritarren zentsoa osatuko da; eremu euskaldunetan izan ezik, non abiapuntuzko harremana euskara hutsez izango den besterik adierazi ezean.
- -Lanpostu publikoetarako deialdi guztiek hizkuntza-eskakizuna izango dute.
- -Kontratu publikoetan hizkuntza-irizpideak ezarriko dira.
- Arnas-guneen babes eta zabalpenerako neurriak hartuko dira.
- Belaunaldi berrien euskalduntzea bermatuko da bere osotasunean. Horretarako planteamendu integrala osatuz, hezkuntza formala eta ez formala kontuan hartuz, helburu horri begirako curriculuma osatuz, ahozkotasuna landuz, eta abar.
- Helduek euskararen ezagutza nahikoa eskuratzeko helduen euskalduntzerako eskaintza egokia egitea: doakoa, geografikoki eta ordutegi aldetik eskuragarria,…
- Gainontzeko eremu funtzional guztietan euskararen normalizazioa azkartzeko neurriak jasoko dira: eremu sozioekonomikoan, hedabideetan, hezkuntzako goi mailatan, aisialdian, kulturan, …
- Arreta berezia eskainiko zaie teknologia berriei. Punta-puntako teknologietan (itzulpen automatikoetan, aplikazioetan, softwarean, … ) euskararen aukera egoteko neurriak hartuko dira.
- Norbanakoekiko sustapen-lana egingo da:
- Herritar euskaldunak kontzientziatu, ahaldundu eta aktibatzeko. Lehen hizkuntza-hautua euskararena izatea nagusi bilakatu behar da.
- Herritar ez euskaldunak sentsibilizatzeko eta euskarara erakartzeko
Azkenik, iragarri dute datozen egunetan hainbat ekimen eta mobilizazioak egingo dituztela EAEko Euskararen Legearen onarpenaren 35. urteurrena dela eta.
Milaka lagun kalera atera dira asturiera hizkuntza ofizial gisa aldarrikatzera. Festa giroan eginiko manifestazioan, profil anitzeko herritarrek hartu dute parte: Antolatzaileen arabera, 30.000 lagunek; 5.000 udaltzainen aburuz
Bizitzeko proiektu baten aterpea izan asmo du. Aiaraldea Komunikazio Leihoak hauspotu du ekimena, eta komunikabide izatetik komunitate izateko jauzia ematen ari dira. Hezkuntza, feminismoa, kultura, ekonomia sozial eraldatzailea eta elikadura burujabetza ardatz, eta euskara bilgarri eta ibilgailu, bizitzeko alternatibak eraikitzen ari dira Aiaraldea Ekintzen Faktorian.
EAEko ikasleek ez dute lortzen; Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatu eta gaztelaniaz moldatzen dira, baina erdiak euskaraz ez. Hau da, A, B, D... letra zopa ereduak ez duela lortu gazteak elebidun izatea. Aitor Idigoras Steilaseko kideak ikastereduei buruzko eztabaida landu du eta beste hainbat faktorek eragiten duten ikasleen arteko segregazioaz ere aritu gara.
Zein ederra den “Euskaraz bizi nahi dut” edo euskara aldarrikatzeko beste esaldiren bat duen txapa (edo pin-a) soinean edo motxilan eramatea, kalean euskaraz idatzitako esaldi bat daraman kamisetadun norbaitekin gurutzatzea, baita alboko herriko “Euskal jaiak” iritsi eta koadrodun zapia lepoan jantzita euskararen aitzakian parranda itzela botatzea ere.
Lau lan-bilera eginen dira herritarren ekarpenak jasotzeko: maiatzaren 2an Tuteran, 4an Lizarran, 8an Barañainen eta hilabete amaieran Elizondon.
Hiritarrak eta herri txikietakoak, dantzariak eta kirolariak, interes eta talentu anitzeko gazteak elkartuko dira uztaileko EuskarAbenturan. Euskal Herriko herrialde guztietakoak daude taldean.
Berriako kazetari Garikoitz Goikoetxeak hitzaldia egin zuen Hernaniko Biterin apirilaren 11n. Euskara irabazteko bidean liburuan, euskalgintzako 100 eragileren iritziak bildu zituen. Liburuko edukia eta bere kazetari-esperientzia oinarri hartuta, aurrera begira hartu beharreko bideei buruz mintzatu zen.
Hitzaldia hamar galderatan egituratu zuen kazetariak, eta galdera bakoitzaren ondoren ideia, iritzi edo datu nagusi batzuk laburbildu. Honako hauek dira hamar galderak
1... [+]
Sortzen Elkarteak Besarkatu Ekimena ospatu du igandean Erriberrin, “euskarazko hezkuntzari ate berriak irekitzen ari diren familiak besarkatzeko”.
Zumaiako kaleetan ikusiko dituzu hemendik aurrera. Gidak azalpenak emango dizkie turistei: euskararen jatorriaz arituko da, non egiten den eta zein euskalki dituen esango die, hiztun kopurua asmatzeko zirikatuko ditu. Ez dute flysch ospetsuaz hitz egingo, euskal nortasunaz, kulturaz eta euskarari buruz baizik. Zumaiako Udaleko euskara eta turismo sailek sortutako ekimena da, eta haien belarrietara iritsi dena kontuan hartuta, tankera horretako bisita gidatu bakarra da Euskal Herrian.
Irunen euskarak bizi duen egoera kaxkarra irauli eta euskararen erabilerari bultzada emateko asmoarekin, Aitzondo euskara taldea osatu berri dute zenbait herritarrek. Joan den ostiralean egin zuten taldearen aurkezpena. Aitzondoko kideek nabarmendu dutenez, eragile indartsu baten beharra antzeman dute hirian, eta joan den azaroan taldea osatzeari ekin zioten.
