1609ko uztailaren 2an,
Pierre de Lancre inkisidoreak “sorgin-ehiza” abiatu zuen Lapurdin. Bertako hizkuntza, ohiturak, lan-molde eta abarretan deabruaren ukitua besterik ez zuen ikusten. “Hizkuntza arraro eta ezezagun batean mintzo dira; horixe da lehen seinale txarra”, idatzi zuen, adibidez.
Dena hasi zen, bi urte lehenago, aurpegia estalitako hamabi zaldunek Donibane Lohitzuneko herritarrak jipoitu zituztenean. Erasoaren jatorrian Urruñako Urtubia jauntxoaren eta Donibane Lohitzuneko agintarien arteko liskarrak zeuden, portuaren eta Ziburuko zubiaren eskumenak tarteko. Gatazkan zehar sorginkeria salaketa gurutzatuak izan ziren, eta, Urtubiaren presioen ondorioz, Henrike Nafarroako eta Frantziako erregeak Pierre De Lancre bidali zuen Lapurdiko “sorginkeriak” ikertzera.
Senpereko gazteluan egindako epaiketetan 200 lagun torturatu eta hilarazi zituen, gehienak emakumeak.
Iturria:
Iñaki Egaña, Euskal Herriaren historia laburra. (Txalaparta).