Eurokeynesianismo militarra
Europa berrarmatu. Europa defendatzeko berrindustrializatu. Hori da azkenaldian Europar Batasuneko agintari politikoek sustatu nahi duten agenda, Europako defentsari buruzko Liburu Zuria, Europa BirArmatu eta 2030 Prestasuna planen bidez. Militarismoa sustatzeko aitzakiak dira Ukrainako gerra eta nazioarteko harremanen aldaketa azkarra eta ezegonkorra. Europar industria jasaten ari den erronkaren aurrean, berrarmatzea irtenbide moduan planteatzen ari da. Europar Batzordeko Ekonomia komisarioak aldeko argudio ekonomikoak plazaratu ditu: militarizazioak hazkunde ekonomikoa bultzatu, berrikuntza sustatu eta enplegua sortuko du.
Tokiko gobernuek ere neurri horiek txalotu dituzte. Eusko Jaurlaritzaren kasuan, Europako defentsarako proiektua lagundu behar dela azpimarratu du, enpresentzat eta euren azpikontratentzat urrezko aukera baita. Laguntza hori ez da berria, hainbat ikerketak agerian utzi ditu administrazio publikoek emandako dirulaguntzak gerra arloko enpresei, hizkera orwellianoan defentsa industria moduan izendatzen dena.
Helburutzat gerra duen bidearen aurrean, mugimendu antimilitaristak azkar eta irmo salatu du europar berrarmatzea, baita Euskal Herriko industria militarra ere. Mundu akademikotik ere Armagintza industria ez da bide(zko)a manifestua zabaldu dute. Agerikoa da ekonomia-gerra honen aurrean dagoen aurkakotasuna. Hala ere, politikari eta lobbystek bide horren alde on ekonomikoak azpimarratzen dituzte. Hala al da?
Ez dago euskarri teoriko edo enpiriko sendorik gastu militarra erremedio ekonomiko gisa beharrezkoa (edo, are, bereziki eraginkorra) dela pentsatzeko
Keynesianismo militarra da proposamen honen atzean dagoena. Horren arabera, gastu militarrak hazkunde ekonomikoaren pizgarri gisa jardun dezake. Gobernuaren gastu militarrak (mehatxu errealen edo alegiazkoen ondorioz) eskari agregatua bultzatzen du. Horrek ekonomia bultzatzen du, bai era zuzenean (gobernuaren erosketen bidez), bai zeharka (efektu biderkatzailearen bidez). Batzuek argudiatzen dute erabilitako kapitala eta lana mantentzean atzeraldiak edo depresioak saihesten dituela. Hots, koordinaziorik ez duten sistema kapitalistentzat gerra edo gerra-mehatxua ekonomikoki onuragarria da.
Proposamen hau ekonomikoki baliozkoa da? Zerga-pizgarriak eskaria bultzatzen du depresioetan. Zalantzarik gabe, gastu militarra ez da ekonomia suspertzeko modu bakarra (beste gastu batzuek, zerga-murrizketek edo Keynesen animal spirits-ak berreskuratu arte itxaroteak funtziona dezakete).
Esperientzia historikoak zer dio? Alemanian, susperraldia Hitlerren aurretik hasi zen eta pizgarri fiskala ahula izan zen 1937ra arte. Kontsumoa erreprimitu zen; ez zen efektu biderkatzaile handirik aurkitu. AEBetan, Bigarren Mundu Gerrak ez zuen herrialdea berez Depresio Handitik atera, eta gerra horren aurreko benetako motorra inbertsio pribatua izan zen. Gerra Hotzari erreparatzen badiogu, gastu militarra handitu egin zen aldi horretan, baina murriztu egin zen denborarekin, oparotasuna handitu arren. Ez dago harreman sinplerik osasun ekonomikoaren eta gastu militarren artean.
Keynesianismo militarra teoria interesgarria izan daiteke, baina ahula, ekonomia modernoak eta datu historikoek erakutsi dutenez. Ez dago euskarri teoriko edo enpiriko sendorik gastu militarra erremedio ekonomiko gisa beharrezkoa (edo, are, bereziki eraginkorra) dela pentsatzeko. Politika ekonomikoak ez luke gerrak bultzatutako estimuluen mende egon behar. Baina hori da Europako eta Euskal Herriko elite politiko eta ekonomikoen hautua.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Apirilaren 28ko gauean Bartzelonako Badal Ramblako terrazak gainezka zeuden; hoztu gabeko garagardoak zerbitzatzen ziren, baina jendeak zoriontsu zirudien. “Munduaren amaierak iritsi behar badu, pozik harrapa gaitzala”, esaten zidan auzokide batek. Hamar ordu baino... [+]
Talentu faltaren mamua da azkenaldian ekonomiaren ikuspegi kapitalista hegemonikotik ezarri nahi diguten eta denek ontzat eman behar dugun ideia nagusietako bat. Arazo artifiziala da, eta ikuspegi oso elitistatik, gure egunerokoan ez dagoen denon arazo bihurtu nahi... [+]
Urteak ziren elkar ikusten ez zutela. Kalean elkarrekin topo egiten ez zutela. Egoera kanpotik ikusita, bi ezagun besterik ez ziruditen. Atzean daude, oso atzean, gaztaro hasierako urte bizi haiek, non kuadrilla bereko lagunak ziren. Non eguna eta batez ere gaua konplizitatez... [+]
Energia politikek haserreak eta desadostasun sakonak sortu dituzte ekologisten artean. Ez da gauza berririk. Hemen eta atzerrian. Hemen eta orain, nabarmen. Duela bi urte, 2023ko udaberrian, gure ikerketa taldeak (ekopol.eus) hiru mahai-inguru antolatu zituen Donostian,... [+]
Momentu honetan, eta buruileraino, Adimen Artifizialari buruzko erakusketa erraldoi bat ikusgai da Parisko Galerie nationale du Jeu de Paume museoan, izenburu honekin: Mundua, Adimen Artifizialaren arabera. Erakusketa horretan, hainbat arte obra garaikide agertzen dira,... [+]
Zurea ez da ekologia, zurea ideologia da!”. Espainiako oposizio buruaren hitzak dituzue, oraingoan itzalaldia aitzakia hartuta. Zer den ideologia hitza desitxuratzea; trantsizio energetikoa edota energia politika, hitzak dioen moduan, politika hutsa delako. Kapitalismoaren... [+]
Herriko liburutegian, teknologiaren inguruko espazio ireki batean hartzen dut parte. Aurrekoan, haurrentzako robotika proiektu bat sortzeko Arduino plaka erabiltzen ikasi nahi zuten bi emakume gerturatu ziren, bata programatzailea, bestea ni bezalako kuxkuxeroa. Hirurak jarri... [+]
Ertzain talde bat bi gazte jipoitzen ileapaindegi batean. Lokal barrura sartu dituzte, San Frantzisko kaleko segurtasun kamerek polizia gehiegikeriak filmatu ez ditzaten, baina seguruenik ez zuten espero negozio horrek ere segurtasun kamera zuenik. Bilboko Kontseilu... [+]
Gasteizko Arana auzoan Nazioarteko Babeserako Harrera Zentroa birgaitzeko lanak hasi ondoren, bizilagun okupatuak eta kezkatuak garen aldetik eta Euskal Herria benetako harrera- herria izan dadin, berriz ere publikoki posizionatu beharra ikusi dugu. Beste behin ere lengoaia... [+]
Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.
Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]
Izenak, berez, ez du izana gordetzen. Papera ez da nahikoa, nahiz eta paperak denari eusten dion. Busti arte. Halaxe gertatu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Lurralde Oreka Berdeko Departamenduarekin. Izan ere, izenak gorde beharko lukeen izanari uko egin dio; besteak beste, 2023ko... [+]
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]
Bi toki diferentetan egokitu zait garbiketa egitea aldi berean. Ez garbiketa arrunt bat, baizik eta egunerokoan inguratzen gaituzten paisaiak beste era batean arakatzera behartzen gaituen hori, kanpoko objektu fisikoekin batera norberaren baitako egiturak ere mugiarazten... [+]