Eta normal egiten badugu?
aurre egingo dieten hedabide independenteak
–Bai, zera, hori muntaia izango da… edo norbaitek egindako txistea… edo testuingurutik ateratako zeozer...
–Ezetz ba, maitti, hementxe dago bideoa, entzun egizu elkarrizketa.
–Oxtia, bai! –begiak bueltaka begi-zuloetan.
J-k ezin zuen sinetsi. Hala ere, ez da sinesgaitza, ulertezina baizik.
Mugaz bestaldean egote hutsagatik beste euskaldun batekin frantses (traketsean) hastea eta, segidan, beste euskaldun horri norberaren erdaraz ea bera ere trakets moldatzen ote den galdetzeak ezin izan zuen erantzun naturalagorik izan: hobeto euskaraz. Bestela esanda, “eta, normal egiten badugu, ez al da hobe?”.
Eskualde berean jaio ginen lehendakaria eta biok, urte biko aldearekin. Euskara ikasitakoak gara bata zein bestea. Esan genezake errealitate soziolinguistiko antzekoa bizi izan dugula biek ala biek. Ezkerraldekoa izanik ere, lehendakariak euskaraz badakiela ondo ohartarazi zitzaigun hasieratik (gure jaioterriak mesfidantzak sor ditzake oraindino). Eta bai, ondo poztekoa da hori. Hala ere, zerbaitek, nolabait, poto egiten du.
Neure buruari galdetzen diot ea zergatik jazo zen pasadizo ulertezin hura. Suposatzen dut, heteroarauarekin gertatu bezala, arautik kanpo kokatzen duguna ez dugula posible ikusten ere. Norberarentzat araua erdaltasuna bada, aurrean daukagun ezezaguna erdalduntzat joko dugu, kontrako zantzu argirik ez daukagun bitartean. Egoera alienagarria benetan, euskaldun batentzat, berez, normaltasuna, naturaltasuna, araua, euskara izan beharko litzateke eta.
Eta zerk gauzatzen du araua? Ohiturak. Ezezagunari lehen hitza euskaraz zuzentzen diogunean, besteari norberaren kondizio linguistikoa argitzeaz gain, geure baitan ere eraldaketak eragiten ditugu, hala jokatzen dugun bakoitzean ditxosozko arau hori tanta bat makurrarazten dugu eta.
Norberarentzat araua erdaltasuna bada, aurrean daukagun ezezaguna erdalduntzat joko dugu, kontrako zantzu argirik ez daukagun bitartean
Kontatzen gabiltzana hanka-sartze edo despiste hutsaren atzean desenkusatu ahal den gertaera izatetik harago, esparru politiko osoa blaitzen duen fenomenoaren adibide adierazgarria izan daiteke. Mingor eta erremin bizia ematen du, esaterako, legebiltzarrean bertan euskaldunen hitzaldiak entzuteak, gazteleraz elkarri, batak besteari eta azken horrek aurrekoari. Berdin zein alderditakoak diren; horretan ez dago diferentzia handirik.
Bai, badakit, komunikabideak eta korteak eta parraplakeriak… Horien guztien aitzakian bihurtzen da gurea subsidiario. Hizkuntza subsidiarioa, izaera subsidiarioa eta kokapen subsidiarioa munduan.
Euskal instituzioetako ekoizpenik handiena erdaraz da, baita EAEn ere. Itzultzaileari pasatuko diote gero, euskara dezan, betiko astunok trankil eta kaparra eman barik egon gaitezen. Ez da alderantziz egiten: euskaraz sortu –normal sortu– eta oraindik euskaldundu ez diren horientzat itzuli.
Gure instituzio gehienak analfabeto funtzionalak dira. Horixe da errealitatea. Eta ez direnak ere hala bilakatu nahi dituzte epaileen mazo-kolpez. Gauza jakina da benetan arriskutsua, gure lurretan eraiki duten etxea benetan dardarka jartzen duena, zera dela: ez dela gurearen aldarrikapena, gurean normaltasuna erdiestea baino. Gu izan ahal izatea.
Eta zer gara gu? Nazioa gara ala ez gara? Zerk egiten gaitu nazio? Galdera zaharrak bezain pertinenteak, mendeetan zehar, momentu historiko bakoitzeko berezitasunak berezitasun, herri izaerari eutsi diotenak. Izateko borondatea ei da oraingo argudio nagusia. Ados. Hala ere, non geratzen da izateko borondatea, ez badu ezerk halako borondaterik bultzatzen? Euskal, frantses eta espainol artean alderik ez bada?
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Setioa hausteko Palestinara janaria zeramaten aktibista batzuk atxilotuta jarraitzen duten bitartean, honako gogoeta hau:
Bigarren Mundu Gerra hasi aurretik, Hitlerrek beste herrialde batzuetako lurrak konkistatu bazituen ere, Mendebaldeko potentziek ez zuten ezer egiten... [+]
Gaur bi urte bete dira estatu sionistak Palestinako herriaren aurka martxan zuen genozidioa bizkortzen hasi zenetik. Bi urte, non haurrak, eskolak, ospitaleak eta ametsak bonben jomugan egon diren, munduaren isiltasunak krimen horiek estali dituen bitartean.
100 urte pasatxo... [+]
Gazako genozidioak presioa areagotu du entitate sionistaren kontra arlo askotan, eta sionisten konplizeetara ere heldu da. Shapir enpresa israeldarraren eskutik CAF Jerusalemgo tranbiaren proiektuan sartzea salatu du hasieratik BDZ mugimenduak. Sei urte pasatu dira jada. Gazako... [+]
Asilo-leku sakratua Erdi Aroko lege bat zen, zeinaren bitartez justizia atzetik zituztenek elizaren eta monasterioen babesari hel ziezaieketen. Akaso, bi mila urtetan ongia egin zuten apurra. Eta, jakina, ahal bezain azkar, lege hura desegitera jo zuten, desagertu zen arte. A ze... [+]
Bilboko Udalak iragarri du Lancor-Elgorriaga eta Consonni pabiloiak berehala eraitsiko dituela, eta segidan, Udalbatzan aurkeztu du lan horiek bizkortzeko proposamena, kontuan hartu gabe 80 pertsona inguru bizi direla bertan baldintza negargarrietan: euren ondasun urriak... [+]
Gero eta ahots gehiagok –ez eskuinetik bakarrik– “migrazioaren arazoari” ausarki helduko diotela aldarrikatzen dute. Narrazioa nahi baino ezagunagoa da: lanpostuen, zerbitzu publikoen eta baita etxebizitzaren gaineko lehian ere, baliabideak omen direlako,... [+]
Gaua egiten denean, eraikin asko ipurtargi bilakatzen dira hormigoizko basoan. Egunez ezkutuan gorde duten barnealdea eszena pusketetan voyeaur begibistara agertzen dira, argiztapen artifizialaren magia bitarteko. Gaueko auto zein oinezko paseoetan lurraldea eta eraikinak... [+]
1. Bernedo terrorismorik gabeko eremu bat izango da, erradikalik gabea, eta ez da mehatxu bat izango bizilagunentzat.
2. Bi aldeak proposamenarekin ados badaude, gerra berehala bukatuko da. Patriarkatuaren indarrek adostutako lerrora egingo dute atzera, bahitutako dutxak... [+]
Kosta egiten da hitz autorizatuak eraikitzea gaur den egunean, nahiz eta hitz horiek zerbaiti buruzko ezagutza sakona duten pertsona batzuenak izan. Maria Teresa Andruetto idazle argentinarrari entzuna nion ohartarazpena: jakintzarekiko eta lan iraunkorrarekiko... [+]
Txikitan, Txiki eta Che Guevara nahasten nituen. Umetako lainoarte baten moduan gogoratzen dut, baina gerora ulertu dut: Txikik Che miresten zuen. Horregatik, haren aurpegi mitikodun kamisetarekin agertzen da bere argazki gogoangarrian, eta Askatasun haizea poema euskarara... [+]
Onartzen dut sare sozialek nahi baino denbora luzeagoa kentzen didatela hainbatetan, eta guztiak ezabatzeko ideia buruan ibiltzen dudala maiz. Debate antzuak gogaikarriak eta bortitzak iruditzen zaizkit batzuetan, eta geroz eta zabalagoa den eskuin muturreko ideien presentzia... [+]
Heziketan egin beharreko aldaketak etengabe dira hizpide, gizarte-eraldaketari begira heziketak duen garrantziaz jakitun, horra begira jarri beharra duelako modu batean ala bestean bizitza-eredua aldatu nahi duen edozeinek. Eginkizun horretara jarritakoan, baina, curriculumaz... [+]
Hasiera batean, memea ez nuen behar bezala ulertu, hitz hori entzuterakoan gustu txarreko irudiak zetozkidan burura, ustez grazia egin behar lidaketenak. Memeka zebilen mundu guztia nire inguruan, mugikor bidez irudi horiek igorriz, nire ustetan hutsalkeriak zabaltzeko besterik... [+]
Palestinan gertatzen ari dena ikaragarria dela erraten du jende orok karrikan barna, “Onartezina da! Genozidioa da!” bilakatu dira azken aldiko entzunenak. Egoera salatzeko elkarretaratzea egin, ordea, eta bidegabekeria dela pentsatzen duten hamar horietatik lau... [+]