Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta industriarako espazio bat izatea. Eta horrela bihurtu zen langile klasearentzako auzo periferiko bat.
1) Trenbidearen pasabideak
Txirritak Norteko ferrokarrila deiturikoaren geltokia 1864an inauguratu zuten eta gero Gustav Eiffelen markesina erantsi zioten. Baina trenbideak Egiaren eta hiriaren artean barrera artifiziala ere sortu zuen: auzotarrek errailen gainetik igaro beste erremediorik ez zuten. Horregatik, XX. mendean pasabideak egin ziren, azkena 1971n, trenbide azpikoa. Honek, baina, protesta ugari eragin zituen hasieratik, urez betetzen zen toki iluna zelako. Graffitiz eta pintada aldarrikatzailez jositako horma horiek, tren geltoki berriaren obrek estali dituzte orain.
2) Atotxa
Ez dago garbi Atotxa izena hango baserri batetik edo XVII. mendean Donostiako alkatea izandako Pascual Atocha gardarretik datorren; baina 1913an futbol zelaia bihurtuta egin zen ezagun. Lehenago belodromo bat zegoen, ondoan berriz errebote-frontoia, pixka bat harago egurrezko zezen-plaza... Donostiarrek aisialdirako usatutako padura bat izan da denbora askoan Egiako bazterra. Baina espektakulu horien abaroan makina bat borroka ere egosi zen; ez da kasualitatea Atotxan atera izana 1976an ikurrina Erreala eta Athleticen arteko futbol partidan, oraindik legalizatu gabe zegoenean.
3) Gladys Enea
Guardia zibilek 1979an Tuteran hildako Gladys del Estalen izena eta izana darama, ofizialki Cristina Enea den parkeak. Gertaera hura auzoaren oroimen historikoan geratuko da betiko, bai herritarrek hilketa harengatik erakutsitako amorrua, bai poliziarekin izandako istiluak, baita parkearen inguruan ondu zen kontzientzia ekologista eta antinuklearra ere. Derrigorrez bisitatu beharrekoa.
4) Teila fabrika
XX. mendean, Egia industrializaturiko auzo obreroa zen. Fábrica de Tejas y Ladrillos S.A. teila fabrika zen, seguruenik, lantegietan sinbolikoena: 1903an irekia, 40 metroko tximinia auzoaren skyline-aren parte zen. Baina bazeuden gehiago ere: marmoldegia, tabako fabrika... Gaur egun horietako batzuk kultur sormenerako eta elkarlanerako espazio dira, Tabakalera edo Teila Fabrika kasu. Azkeneko honetan daude lekututa Gordegia artxibategi grafikoa eta beste zenbait kooperatiba eta eragile, iraganeko langile izaerak auzoaren norabidea markatzen segitzen duen seinale.
5) Karmengo Ama kalea
Langile bizitegi bilakatu ahala, modu kaotikoan hazi zen auzoa, eta kale denen bizkarrezurra Karmengo Ama zen. 1982an auzotar batzuek sorturiko Porrontxo jaietan, koadrilen igoera alaiaren kokaleku bihurtu zen kale hori: 1990eko hamarkadan 50 koadrila baino gehiago biltzen ziren; hala, Porrontxoak jai aldarrikatzaile eta herrikoien erreferente bihurtu ziren.
6) Polloeko hilerria
1878an eraikia, Polloeko hilerriak Donostiako mende eta erdiko historiaren hainbat orrialde biltzen ditu, eta ez da debaldekoa bertara bisita egitea. Besteak beste, Clara Campoamor emakumeen eskubideen aldeko aktibistaren hilobia aurki dezakegu, baita Martirien Mausoleoa ere, 1936an fusilatutako miliziano eta gudarien gorpuzkinak gordetzen dituena eta oraindik gurutze frankista duena. Ondoan, Duintasuna eskulturak krimen horiek gogoratzen ditu.
Gakoak PDFan
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]
Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Ekainak bost ditu gaur; udara atarian gaude eta giroak badaki. 15:00ak dira, sorbeltz saldoa aztoratuta dabil, udara beteko zeruan, kirrinka batean, eltxoak ehizatzen. Azpitik Ibaik erreparatu die sorbeltzei, eta tartean dauden enara azpizuriei; gorde ditu basozain arropak,... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]