Oroimen egunak ekarri dizkigute Memoriaren Egunak eta Barrionuevok. Memoriaren ikuspegitik urrats garrantzitsuak eman dira azken urteetan Euskal Herrian. Oso ondo dago biolentziak hamaika moldez hankapean hartu duenari aitortza egitea. Baina biktimak eta biktimak daude, beti egon dira. Garai batean, esaterako, ia inor ez zen gogoratzen ETAk hildako guardia zibilez, eta hileta elizkizun eta manifestazio handiak egiten ziren etakideak hiltzen zituztenean.
Ajuria Eneko Itunak eman zion buelta apurka egoera horri, are eta samurrago ETA eta ezker abertzalea zulo beltzean murgildu ahala. Baina ez orduan ez egun, biktima guztiak ez dira berdinak, saminean eta sufrimenduan ez bada. Inork ez ditu inoiz berdin tratatu, ez hiltzaileek –izan ETA edo estatua–, ez gizarteak, ezta justiziak ere. ETAren biktimak eta estatuarenak, hor dago funtsean desberdintasunaren arrakala. Politikoa da, ez etikoa.
Memoriaren zutoinak dira egia, justizia, erreparazioa eta ez errepikapena. Eta horregatik dira desberdinak biktimak, parametro horietan ez delako berdin jokatzen haiekiko. Areago Espainiako Estatua iragana errepikatzen tematu denean. Hamaika izan dira estatuaren jarrera desegokiak 2011n ETAk jarduera armatua utzi zuenetik, oroimenaren egiazko praktika berdinzalearekin bateraezinak direnak (espetxeratzeak, epaiketak, presoekiko jarrera, torturaren aitortza eza, sekretu ofizialak...). Baina ez harenak bakarrik, Ertzaintzari ehunka tratu txar salaketa egin zaizkio, Eusko Jaurlaritzak berak egindako ikerketaren ondorioz, baina ez da inor epaitu eta zigortu.
Ez dago etorkizunik egiarik ez bada, dio memoriak. Memoria ukendua da, baina baita gertatutakoa ulertzeko bide ere. Baina horretarako eskuzabaltasun handia eta indar harreman egokiak behar dira. Ezker abertzalea atera zen moduan atera zen gatazka armatutik, eta horrek memoriaren esparruan ere eragin nabarmena izan du.
2021eko urriaren 18an “euskal ezker independentistak” adierazpen entzutetsua egin zuen: “Gure egiten dugu haien mina [ETAren biktimena], eta sentimendu zintzo horretatik baieztatzen dugu hura ez zela inoiz gertatu behar”. Hori egitea norbere kabuz edo horrela eskatzen dizutelako oso desberdina da. Zer esan nahi ote du egiazki “hura ez zela inoiz gertatu behar” horrek? Gaizki egon zela Francoren garaiko ETA? Edo diktadorea hil ondorengokoa? Edo edozein garaiko ETA? Gaizki egon zela tematze armatua? Beraz, baita ere ENAM abanguardiazale haren jarduera osoa ere? Oroimenaren ikuspegitik, zer ote da eraikitzaileagoa euskal gizartearentzat: horri buruz kartzelara joateko arrisku barik hitz egin eta publikoki hausnartu ahal izatea edo oroimena, batez ere, irabazlearen errelatoa gizentzen jarraitzeko erabiltzea?
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Kartzelan 27 urte egon eta gero askatasunean geratu dela iragarri du Etxerat elkarteak.
Eusko Jaurlaritzak 2022an eskuratu zuen Zaballako (Araba), Basauriko (Bizkaia) eta Martuteneko (Gipuzkoa) kartzelen gaineko eskumena, eta ordutik uhalen edo eskuburdinen bidez loturik izan dituzten pertsonen inguruko datu batzuk eman ditu Maria Jesus San Jose (PSE-EE) sailburuak... [+]
Jose Miguel Etxeberria Naparra-ren gorpua bilatzeko bigarren saiakera kontatzen duen dokumentala interneten ikusi daiteke asteazken honetatik aurrera. Igandean ekitaldia egingo dute, Batallon Vasco Españolek iruindarra duela 45 urte bahitu eta desagerrarazi zuela... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Milaka pertsona batu ziren larunbatean Bilbon, Euskal Herri libre eta burujabea eraikitzeko aldarrikatzeko. Ikurrinez eta Nafarroako banderez bete zuten Autonomia kalea arratsaldeko mobilizazioan.
Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Nafarroako espetxean dauden pertsonen bizi baldintzak aztertu ditu elkarteak. Ondorioztatu du Nafarroako Gobernua kartzelaren kudeaketaz arduratu beharko litzatekeela.
Espainiako Auzitegi Goreneko Fiskaltzak, Iratxe Sorzabal atxiloturik egon zenean "tratu gizagabeak" eman zizkiotela aitortzen duen epaia baliogabetzea eskatu du, eta berriz epaitu dezatela nahi du, 1995ean Irunen jarritako lehergailu baten harira.
Ziburuko Azokaren kari, Azokaroan aurkezturiko Gizatasun arrantzale (Euskaltzaleen Biltzarra) liburua esku artean hartuta, itsasoan –apez bezainbat arrantzale gisa– eramandako biziaz aritzea zuen xede kazetariak. Baina Maiatz argitaletxeak plazaratu berri duen Atxik... [+]
PPk Senatuan proposatu du, gainera, euskal preso politikoek damua erakutsi behar izateko xantaia areagotzea.
Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]
Bideokonferentzia bidez deklaratu dute Euskal Iheslari Politikoen Kolektibo sei kideak, astelehen goizean. Zitazioetan adierazten zenez, 2013ko gertakarietan oinarrituta ireki dira eginbideak. Sumarioa sekretupean dago.