Oroimen egunak ekarri dizkigute Memoriaren Egunak eta Barrionuevok. Memoriaren ikuspegitik urrats garrantzitsuak eman dira azken urteetan Euskal Herrian. Oso ondo dago biolentziak hamaika moldez hankapean hartu duenari aitortza egitea. Baina biktimak eta biktimak daude, beti egon dira. Garai batean, esaterako, ia inor ez zen gogoratzen ETAk hildako guardia zibilez, eta hileta elizkizun eta manifestazio handiak egiten ziren etakideak hiltzen zituztenean.
Ajuria Eneko Itunak eman zion buelta apurka egoera horri, are eta samurrago ETA eta ezker abertzalea zulo beltzean murgildu ahala. Baina ez orduan ez egun, biktima guztiak ez dira berdinak, saminean eta sufrimenduan ez bada. Inork ez ditu inoiz berdin tratatu, ez hiltzaileek –izan ETA edo estatua–, ez gizarteak, ezta justiziak ere. ETAren biktimak eta estatuarenak, hor dago funtsean desberdintasunaren arrakala. Politikoa da, ez etikoa.
Memoriaren zutoinak dira egia, justizia, erreparazioa eta ez errepikapena. Eta horregatik dira desberdinak biktimak, parametro horietan ez delako berdin jokatzen haiekiko. Areago Espainiako Estatua iragana errepikatzen tematu denean. Hamaika izan dira estatuaren jarrera desegokiak 2011n ETAk jarduera armatua utzi zuenetik, oroimenaren egiazko praktika berdinzalearekin bateraezinak direnak (espetxeratzeak, epaiketak, presoekiko jarrera, torturaren aitortza eza, sekretu ofizialak...). Baina ez harenak bakarrik, Ertzaintzari ehunka tratu txar salaketa egin zaizkio, Eusko Jaurlaritzak berak egindako ikerketaren ondorioz, baina ez da inor epaitu eta zigortu.
Ez dago etorkizunik egiarik ez bada, dio memoriak. Memoria ukendua da, baina baita gertatutakoa ulertzeko bide ere. Baina horretarako eskuzabaltasun handia eta indar harreman egokiak behar dira. Ezker abertzalea atera zen moduan atera zen gatazka armatutik, eta horrek memoriaren esparruan ere eragin nabarmena izan du.
2021eko urriaren 18an “euskal ezker independentistak” adierazpen entzutetsua egin zuen: “Gure egiten dugu haien mina [ETAren biktimena], eta sentimendu zintzo horretatik baieztatzen dugu hura ez zela inoiz gertatu behar”. Hori egitea norbere kabuz edo horrela eskatzen dizutelako oso desberdina da. Zer esan nahi ote du egiazki “hura ez zela inoiz gertatu behar” horrek? Gaizki egon zela Francoren garaiko ETA? Edo diktadorea hil ondorengokoa? Edo edozein garaiko ETA? Gaizki egon zela tematze armatua? Beraz, baita ere ENAM abanguardiazale haren jarduera osoa ere? Oroimenaren ikuspegitik, zer ote da eraikitzaileagoa euskal gizartearentzat: horri buruz kartzelara joateko arrisku barik hitz egin eta publikoki hausnartu ahal izatea edo oroimena, batez ere, irabazlearen errelatoa gizentzen jarraitzeko erabiltzea?
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi du hirugarren graduan dagoen presoak eskubidea duela langabezia jasotzeko. LAB sindikatuak aurrekari gisa ikusi du epaia eta urrats bat dela dio "presoen oinarrizko eskubideak aitortzera bidean".
Euskal Burujabetzaren Barometroaren seigarren neurketa aurkeztu dute asteartean Donostian. Euskal Herriarekiko atxikimendua da nagusi oro har, baina Nafarroan Nafarroarekikoa gailentzen da. Euskara ez dago euskal sentimendua azaltzeko gako nagusien artean, baina gaztelera eta... [+]
2008an Fernando Grande Marlaska epailearen aginduz atxilotu zutenean Ibai Azkonak pairatu zituen torturak aitortu ditu Nafarroako Gobernuak. Euskalerria Irratian, pauso honek suposatzen duena azaldu du Azkonak.
Foru Gobernuak aitortu du motibazio politikoko biktimak direla hirurak. Hiru aitortza berri horiekin dagoeneko 36 pertsonari estuaren biktima izatea ofizialki aitortu die gobernuak.
Ostiral honetan betetzen dira 50 urte ETAk, 1974ko irailaren 13an, Madrilgo Rolando Kafetegian bonba bat lehertarazi eta hamahiru pertsona hil zituela. Ofizialki 2018an onartu zuen erakundeak ETAren egiletza, bere burua desagertze bidean jarri zuenean.
Espainiako Estatuko espetxeetatik Euskal Herriratu gintuztenetik Zaballako espetxean komunikazioaren alorrean gabezia ugari topatu ditugu. Aurrez aurreko gutxiago eta laburragoak dauzkagu, lokutorioko bisitak baldintza tekniko kaxkarretan gauzatu behar izan ditugu eta telefono... [+]
Martxoan aurkeztu zuen Olatz Dañobeitiak azken zortzi urteotan garatu duen lana, Militantzia eta errepresio politikoaren azterketa feminista bat: 90eko Ezker Abertzaleko emakumeen kasua tesia. Horren aitzakian, horretan sakontzeko, bildu gara Lekeition berarekin... [+]
"Jarrera proaktiboagoa" eskatu dio Eusko Jaurlaritzaren Justizia Sail berriari Sarek, abuztuaren 20an egindako prentsaurrekoan. Espetxeetako normalizazioa "oraindik urruti" dagoela salatu dute, ikusita 148 presoetatik "ehun preso baino gehiago" egon... [+]
Maiatzaren 30ean Nafarroako Gobernuak zenbait biktimaren aitortza egin zuen eta senitartekoek Sekretu Ofizialen Legea bertan behera uzteko eskatu zuten. Horien artean, Mikel Zabalza eta Mikel Arregiren familiak. ‘Naparraren’ anaiak ere egina du eskaera hori. Eneko... [+]
Bakio, Laida, Lekeitio, Mutriku, Orio eta Donostian egin dituzte Etxeratek urtero antolatzen dituen hondartzetako mobilizazioak. Aurten Sare Herritarra batu da aldarrikapenera.
Xabier Zabaltza Perez-Nievas historialaria, idazlea eta EHUko irakasleak 'Euskal Herria heterodoxiatik' izeneko liburua plazaratu berri du. Bertan dio Euskal Herria ezinbestean euskara eta euskal kulturaren bidez eraiki behar dela eta horretarako funtsezkoa dela euskara... [+]
Hamahiru urte pasa ditu preso Atristainek, iragan abendutik hirugarren graduan zegoen eta martxoaz geroztik zigorra etxean betetzen ari zen kontrol telematikoarekin.
ETAko presoek espetxetik ateratzen direnean, egindako mina onartzeaz gain, "eragindako kaltea injustua" izan zela aitor dezaten lan egingo du Jaurlaritzak, María Jesús San José sailburu sozialistaren arabera.
Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]