Torturatuaren mina gaur
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Torturaren munduan kazetari lanean sartzeak hainbatetan barrenak nahastuta ateratzea dakar. Eta eskerrak, bestela norbere buruaz kezkatzekoa litzateke eta. Ez, denborak ez gaitu ohitu. Duela 40 urte, 30, 20, 10... kalean, komunikabideetan, lagunen artean, etxean... entzundako edo irakurritako torturaren minak bizirik dirau euskal gizartean. Bizirik eta zokoratuta.
Esaten da 2014tik ez dela tortura salaketarik egon, euskal gatazkari lotutako gaietan bederen. Tarte horretan gainera, Eusko Jaurlaritzaren aginduz egin da Euskal Herrian egin den tortura ikerketarik zehatzena (2017), nahiz eta bakarrik EAEko kasuak aztertu dituen. 1960tik 2014ra 4.113 tortura salaketen berri jaso zituen, horietako 500 bideoz grabatu ziren eta 202 pertsonari Istanbuleko protokoloa egin zitzaion.
Euskal Memoria Fundazioak ere badu egina bere azterketa (1960-2013): 5.657 kasu Euskal Herrian, horietatik 693 Nafarroan. Iragan legealdian, Uxue Barkosen gobernuak ere agindu zuen ikerketa bat Nafarroan, 1960-1978an izandako tortura kasuei buruzkoa: 169 salaketa jasotzen ditu txostenak. Foru Gobernuak aitortu du 2014a arteko lana bukatzeko asmoa, baina legealdiaren bi urte pasatu dira jada. Nafarroako Torturatuen Sarearen ustez milatik gora dira herrialdeko torturatuak.
Esan liteke, beraz, torturaren biktimen ezagutzan zerbait aurreratu dela: Hegoaldeko bi gobernuek agindutako ikerketetan, sikiera 4.300 bat pertsonari aintzat hartu zaio –nolabait hau ere– torturatua izan dela. Urrats txikia torturaren biktimen aitortzaren, justiziaren eta erreparazioaren bidean, baina erraldoia milaka torturaturentzat, haien eskaeretan aitortza delako behinena: Espainiako Estatuak aitor dezala bere zerbitzuko segurtasun indarrek hamarkadatan zehar torturatu zutela, inpunitatez eta estatuko sare zabal baten parte-hartze eta babesarekin. Baina nola onartu Madrildik euskal disidentziaren aurkako gerran, tortura arma indiskriminatu eta garrantzitsuenetakoa izan zela?
Hara paradoxa, lehen gatazkak tortura ikusarazten zuen euskal esparru zabal batean behintzat. Orain, ikerketen garaian, torturatuak gero eta zokoratuago daude, kontakizun nagusiaren harian galtzaileei dagokien moduan. Ez dago plakarik haien garrasiarentzat, ezta harrera ekitaldirik legebiltzarretan, lehendakaritzetan, diputazio edo udal aretoetan, kalean ere ozta-ozta... balirudike memoriaren zurrunbiloak betirako irentsi duela tortura, noizean behin Non dago Mikel? batek astindua eman arte. Zorionez –ikusgarritasuna eta ukendua da– eta zoritxarrez –ezin inoiz alboratu–, torturatuak dira haien borrokaren lehen lerroan, bereziki Nafarroan. Haien garrasia gero eta ozenagoa da, behar dute: "Tortura ikertu". Baina ez dakit gizartean entzuten zaien eta, duda barik, hori bai da kezkagarria.
Guillermo Garcia eta Ioseba Pagola “giza eskubideen urraketen biktima” izan zirela aitortu du gobernuak. Egiaren Garaia Da plataformak “positiboki” baloratu ditu beste bi aitortza hauek.
Beste 20 pertsonarekin batera, Guardia Zibilaren esku zegoenean pairatu zituen torturak aitortu dizkio Nafarroako Gobernuak. Urrats honetara heltzeko Torturatuen Saretik egindako lan kolektiboa azpimarratu du Euskalerria Irratian. Ziklo baten itxieratzat hartu du aitortza... [+]
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Espainiako Auzitegi Goreneko Fiskaltzak, Iratxe Sorzabal atxiloturik egon zenean "tratu gizagabeak" eman zizkiotela aitortzen duen epaia baliogabetzea eskatu du, eta berriz epaitu dezatela nahi du, 1995ean Irunen jarritako lehergailu baten harira.
1991n atxilotua izan zenean Espainiako Poliziak Bilboko Komisarian torturatu egin zuela salatu zuen Raul Fuentesek. Espainiako auzitegiek ez zuten salaketa aintzat hartu, besteak beste delitua preskribituta zegoelako. Orain, Nazio Batuen Erakundeko Torturaren Aurkako Batzordeak... [+]
Espainiako Auzitegi Nazionaleko fiskalak kasazio helegitea aurkeztuko du Auzitegi Gorenean, Guardia Zibilak eragindako torturak onartu eta Sorzabal errugabetu zuen epaiaren aurka. Sorzabalek bere burua autoinkulpatu zuen gutuna torturen ondorioz idatzi zuela ebatzi zuen Auzitegi... [+]
Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]
"Erantzukizun publikoa hartzeko ordua" dela esan du Euskal Herriko Torturatuen Sareak, Auzitegi Nazionalak Iratxe Sorzabal Guardia Zibilak torturatu zuela onartu eta horregatik errugabetu ostean. Eusko Jaurlaritzari eskatu dio EAEko aitortza eta erreparaziorako... [+]
Iratxe Sorzabalek sufritutako torturen gaineko testigantzak jasotzen ditu dokumentalak. Maiatzaren 20an emango dute dokumentala, 23:40an. Iaztik dago Primeran plataforman ikusgai, baina lehen aldiz emango dute telebistan.
Giza eskubideen urraketa horietan duten erantzukizuna aitortu gabe jarraitzen dutela seinalatu du koalizio subiranistak.
Larunbatean prentsaurreko bateratua eman dute Egiari Zor Fundazioak, Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokiak eta Iratxe Sorzabalen abokatu Aiert Larrartek. Ostegunean ezagutu zen sententzia mugarria dela adierazi dute hirurek. Larrartek adierazi du Estrasburgoko epaitegira... [+]
Epaiak dio 2001ean Sorzabalek egindako autoinkulpazioa "tratu txarren ondorioa" izan zela, eta beraz, "baliogabea" dela. 1995ean Irunen lehergailu bat jarri izanagatik atxilotu zuten 2001ean, eta bost egunez inkomunikatuta atxiki zuten, gogorki torturatuz.
Oraingoz Nafarroan, 53 izango dira estatuaren biktima aitortuak eta horietatik 27 torturaren biktimak. Floren Beraza, Txaro Buñuel, Cecilio Ruiz, Patricia Perales eta Izaskun Juarez dira aitortutako torturatu berriak.