Hiru emakume zizare-humusa ekoizteko proiektuaren atzean
Bertako gatzagengatik da ezagun Arabako Añana eskualdea batik bat, baina duela bi urtetik, gatzarekin batere zerikusirik ez duen beste proiektu berezi bat ere badago martxan Zanbranan: Añanako Humusa. Andrea Cortes Paz, Estibaliz Ramirez Leiva eta Tania Busto Lopez dira ekoizpenaren atzean dauden kideak. “Ingurumenari lotutako hainbat jardueratan ari ginen hirurak lanean lehenagotik; hiri-baratzeetan, plangintza agroekologikoetan… gutako bat txiletarra da, eta han oso ongi ari ziren funtzionatzen zizare-humusaren esperientziak”. Han arrakasta izan bazuen, hemen zergatik ez? Proiektua martxan jartzeko lanean hasi ziren eta 2019ko otsailean abiatu zuten egitasmoa.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Zizare-konpostak lurrari onura asko dakarzkiola azaldute: lurrak eta landareek behar dituzten sustantzia eta mineral organikoak erakartzen ditu, nutrienteak hobeki bereganatzen ditu eta orokorrean lurrak egituratzen eta orekatzen ditu, beste gauza askoren artean. “Azken batean, lurra berreskuratzen ari garela diogu guk”, gehitu du Bustok.
Nola den zizare-humusaren ekoizpen prozesua? Labur-labur azalduta, hauxe da kontatu diguna: “Materia organikoa aurre-konpostatu egin behar da lehenik, tenperatura zehatz bat hartu behar du patogeno batzuk ezabatzeko. Behin materiala aurre-konpostatuta dagoenean, zizareak hori jaten doaz eta kaka egiten dute. Horixe da humusa”. Bizilagun abeltzain batek dituen behien gorotza erabiltzen dute humusa egiteko. “Urte erdia kanpoan egiten duten animaliak dira”. Prozesu guztia hurbilean eta jasangarritasun soziala, ekologikoa eta ekonomikoa bultzatuz ari dira egiten.
Eredu gutxi inguru hurbilean
Madrilen izan ziren Añanako Humusa proiektuko hiru kideak ikastaro bat jasotzen, eta gerora, Landa, Itsasertz eta Elikagaien Sustapenerako HAZI agentziarekin elkarlanean Zestoako Hezieko zizare-hazkuntza proiektuan ikasten eman zuten denbora bat. “Handik bueltan, gutako baten aitak zuen lursail batean hasi ginen lanean Zestoatik ekarri genituen zizare-gorriekin”.
Euskal Herrian zizare-humusa ekoizteko egitasmo gutxi dagoela dio Arabako ekoizleak. Aldiz, Asturiasen, Galizian, Extremaduran edo Madrilen ustiategi dezente ezagutzen dituzte. “Gasteiz inguruan eta Errioxa eta Burgos aldean badira batzuk, baina ez da hain ohikoa eta horietako gehienek gainera prezio oso baxuan saltzen dute produktua”. Antzeko egitasmo gehiago egongo balira zailtasun gutxiago izanen lituzketela uste du Bustok; izan ere, baimenak-eta lortzeko nahikoa lan izaten dute, ustiategi hauek zer diren definitu gabe dagoelako oraindik: “Ez dakite gu hondakinen kudeaketa alorrean sartu, edo abeltzaintza nukleo bezala hartu…”. Eskala txikian ekoizten dute humusa oraingoz, inguruko baratze txikietarako.
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]