1969an jende txiroenen hezkuntza landu nahian Josine eta Gilbert Cardon senar-emazteek sortu zuten Fraternités Ouvrières elkartea (“Obreroen Senidetasuna” edo “Obreroen Anaidia”) Belgikako Mouscron herrian, txirrinduzaleek ezaguna duten Frantziako Roubaixen ondoan. CGTko sindikalista bikoteak laster edukiko zuen esku bete lan, eta 1970eko hamarkadan siderurgiako fabriken birmoldaketa basatiak kaleratutako langileei proposatu jardueren artean nagusitu zen baratzea.
    Ez nolanahiko baratzea, ordea. Cardontarrek elkarteari lagatako etxe ondoko baratzean dena izango zen naturala… gauza bitxia bio eta ekologikoa lau jakitunen kontua baizik ez zen garai haietan. Begiak irekiarazi zizkien haurren elikagai pozoituez Belgikan gertatutako eskandalu batek. Baina, gainera, sortutako elikagai, landare eta haziek izan behar zuten edonork pagatzeko bezain merkeak. Gilberti entzun zaion moduan, “aberatsak etor daitezke nahi badute, baina hemengo bio-a ez da haientzat”.
    Europan permakultura edo oihan jangarria kontzeptuak entzun aurretik ari dira horretan Fraternités Ouvrièresen, nahastuz zuhaitz, zuhaixka, barazki, etxeko  animalia txiki, putzuetako izaki… 40 urteren buruan, zientoka bisitari erakartzen dituen Eden bat dago Mouscronen Karlos V. Enperadorea karrikako 58an.

    Benjamin Hennot zinegileak La jungle étroite (“Oihan Estua”, ikustea merezi duen bideoa) deitu dion baratzeak 1.800 metrotan pilatzen ditu 2.000 inguru zuhaitz eta zuhaixka eta 4.000tik gora barazki mota. 2.000 arbola eta zuhaixketan badira 1.300 barietate ezberdin: 395 sagarrondo 312 klasetakoak, 242 madariondo 160 barietatetakoak. Zientoka fruitu txiki, masusta, mugurdi, mahatsondo… Oihan txiki sarriak –lerroen artean pertsona bat doi-doi pasatzeko bezain estu landatuak– sortutako mikroklimak baimentzen die Belgikan bizirik irautea eta nekez amestu daitekeen zenbait arbolak fruitu ematea.
    Elkartearen atal funtsezkoetako bat haziteka da, 6.500 barazki eta barietate ezberdinen haziak biltzen dituena. Tomatetan, esaterako, 800 klase. Hazien bankuan dena elkarlanean ekoiztu, erosi eta ontziratzen da, birziklatutako ontzi eta kartoizko kutxa txikietan. “Jendea behar da hau dena zorrotxoetan jartzeko, bada bi hilabeteko lana eta boluntarioek egiten dute, bestela ezingo litzateke. Baina boluntarioena espres egindako hautua da, jendea irrikaz dago lanera etortzeko, sistema ziztu bizian dabil”.  Gaur egun 2.000 dira bazkideak.
    Nork bere orturako hazien bila bezala, Fraternités Ouvrièresera asko hurbiltzen dira urtean zehar antolatutako ikastaroetara. 2020a arte –COVID-19a dela eta, bilkurak eta bisitak eten behar izan dituzten artio– beste bazkide hizlarien artean Gilbert izan da izarra hainbat gaitan: elikadura burujabetasuna, arbolen kimaketa eta txertaketa, lurzoruaren prestaketa, pozoirik gabeko ortugintza, haziak nola bildu eta erabili…

Gereziak, guretzat... eta txorientzat

Ikastaroetako batean hurbildu zen Mouscronera Benjamin Hennot zinema ikasi berritan eta liluratuta geratu zen: “Nekazaritza biologikoan interesatua nintzen eta Fraternités Ouvrières iruditu zitzaidan alor honetako eredurik desiragarriena, permakultura eta bio kontuak baino lehenagoko sustraiak ageri zituelako. Herri hezkuntzaren adibide ederrenetakoa da, hain zuzen ere, herrikoi jarraitu duelako, klase ertainaren estetika eta ideologiei aurre eginez. Fraternités Ouvrièresen jende xehea gustura egoten da, elite kulturalek berentzako sortu dituzten lekuen antipodetan dago”.

    Zinegileak Cardontarren hitz eta ekintzetan nabaritzen ditu haien gazte denboran erregai izan zituzten sindikalismoaren eta Askapen teologiaren zantzuak. Gilberten hitzaldietan beti azaltzen da bizitza lagun urkoarekin partekatuz gozatzea, bizimodu xume batek dakarren zoriona, jende txiroen halako ahalduntze edo adoretu nahi bat. “Jesusen Azken Afaria izan zitekeen Gilberten ereduetako bat, Brunehaut garagardo tragoen inguruan lagun artean eztabaidatuz. Baita Jesusek merkatariak Tenplotik kanporatu zitueneko hura ere. Ikusi dut Gilbert kargu hartzen hortzak luzatuta zetorrela antza eman zion bati: ‘Adi’zak, sosak egin nahian baldin bahabil, alferrik etorri haiz guregana’”.
    Sindikalista ere, berezia, antigoalekoa. “Batzuetan langileak jakin behar du lana oker egiten, eta hori izaten da zailena. Zuk ikusi duzu ugazaba lankide mordoa kaleratzera doala, hain zuzen fabrika primeran dabilelako, eta proposatzen duzu: ‘Hasi behar diagu tarteka okerrak egiten, produkzioa mantsotzen, bestela hau eta hura kalera zoazek’… eta hori oso zaila zaigu langileoi, hain daukagu barneratua lana ondo egin behar hori!”.
    Gilbert Cardon, ezkerreko sindikalista, industrial zaharra, baratzegintza naturalak eta Fukuokaren irakasgaiek umotua: “Barneratu dugu Mendebaldeko izpiritu ergel hau, ez dugu gereziondorik landatzen fruituak txoriek jango dizkigutelako. Permakulturarena alderantzizkoa da: landa dezagun bigarrena, zorte pitin batekin denok jango ditugu, txoriek eta guk. Nahiago dugu geuk ez jatea besterekin partitzea baino! Hemen alderantzizkoa egin nahi dugu. Behin onartu duzunean zurea ondoko jendeekin eta baita txoriekin ere banatzea, dena da errazagoa, nahikoa ekoiztuko duzu denentzat”.

    Eztenkada ederrak, elikagai garbien bila beren osasunaren ardura hutsez dabiltzanentzako ere: “Horiek heriotzarekin  obsesionatuta dabiltza”. Ez galdetu Gilberti bere osagarriaz, “zer uste duzu, geriatriko batera etorri zarela?”. Osasuna, mediku gehienek praktikatzen dutenaz harago, nagusiki buruan dagoela. Alde horretatik, zer okerragorik jan eta edatea den ekintza oparoa elikagaien elementu zerrenda baten kontsumo bihurtzea baino? Elikatzeak ospakizuna izan behar duela, komunio zoriontsu bat lagunekin eta naturarekin.
    Gilbertek probokatzen segitu beharra sentitzen zuen, Fraternités Ouvrièresera asko eta asko hurbiltzen zirelako –kronikatxo honen egileak noizbait egin nahiko lukeen moduan– fruitu baratze eredugarri hartan extasian sartzera, Valoniako jungla txikian galtzera, lur aberats hura usaintzera... Baina ez, diosku Gilbert Cardonek, hau dena harrigarriki emankorra den hiri-ortu bat egitetik harago doan asmo baten osagai bat besterik ez da, zeren... “Je préfère bouffer de la merde ensemble que du bio tout seul!”.