Gizakiok libre ote garen, edo hala sentitzen ote garen, erantzuten zailak diren galdera handi eta konplexu horietako bat da, ñabardurarik gabeko jarrera irmorik erraz onartzen ez duten horietakoa. Nik behintzat hala uste dut, iruditzen zaidalako berdin defenda nezakeela baiezkoa nola ezezkoa, bi iritziak direlako nolabait egia, eta biek erakusten dutelako askatasunaz izan ohi dugun pertzepzio unibertsalaren alderdi erreal bat. Nondik begiratzen den. Eta txanponaren zer alderdik hartzen duen une bakoitzean nagusitasuna: gure errealitate beti mugatuegiaren pisuak, ala errealitate hori gainditzeko ala onartzeko egiten dugun hautu librearen kontzientziak.
Egia da bizi garen mundua ez dela askatasunaren oso sustatzailea. Eta nekez sentitu gaitezkeela libre pertsonen beharrak ukatzen dituen gizarte autoritarioan, edo giza eskubide oinarrizkoak urratuak diren errealitate baten baitan, argi dago. Hala ere, ez dut uste gizakion funtsezko askatasuna ukatzen duenik horrek, baldintzarik okerrenetan ere badugulako aske sentitzeko nolabaiteko ahalmena, geure buruaren jabe izaten segitzekoa, barnetik bederen. Egia da nork bere errealitatean eragiteko aukera edukitzea dela askatasuna sentitu ahal izateko baldintza minimoa. Baina hori falta den egoera muturrenekoan ere, errealitate horren kontzientzia garbia edukitzen jakitea bilaka daiteke, bere xumean, askapenerako giltza.
Askatasunak gure bizitzan duen presentzia neurtu ahal izateko, dena den, kontzeptuari ematen diogun adiera berrikusi beharko genuke lehenik, beti nahi duguna egin ahal izatearekin identifikatu ohi dugulako libre izatearen esanahia. Eta interpretazio horren arabera, beti izango baita txikia edozein kalkuluren emaitza. Askatasuna eta mugagabetasunaren artean parekotasuna egitea dago ere gure gizartean nagusi den haurkeriaren iturburuan, kondenatu egiten gaituelako inoiz aske sentitu ezin izatera, beti biktima sentitzera, eta arduragabekeriara. Gure zoritxarrerako, ospe txarra hartu dute gurean muga guziek.
Kontua da existitu egiten direla. Mendira igotzeko nire nahia, akidura xume batek eragozten ahal duelako. Munduko klasiko guzi guziak irakurtzeko nire balizko desioa, bizitzan horretarako aski denbora ez izateak. Edo gustuko gizonarekin ibili nahi izatea, nirekiko bere gogo ezak. Horrela, besterik gabe. Zer eginen diogu. Haragizkoak garelako, eta hilkorrak, eta sozialak. Eta ezugarri horiek modu erabat naturalean inposatzen digutelako izaki mugatuaren halabeharra. Horrek ez du, baina, gure askatasuna eragozten. Ez, behintzat, printzipioz. Gure nahiak moldarazten dizkigu, hori bai. Baina gauzatu ahal izan ditzagun, hain zuzen ere. Asko poztuko nintzateke esaten ari naizena begi-bistakoa dela irudituko balitzaizue, edo artikulu hau soberaxkoa dela pentsatuko bazenute. Zoritxarrez, ordea, gehiegitan sentitzen dut gaia oraindik ebazteko dagoela. Haurrei eskaintzen zaizkien ekosistema ustez aske batzuen nolakotasuna ikusten dudanean, batez ere. Direktibo izango ote garen beldurrez, muga guziak erauzi dizkiogu heziketari. Eta haurrak kondizionatu ditzakegulako-aitzakian, helduaren iritzi eta erreferentzia guziak desagerrarazi. Autoritario ez izateko, autoritate izateari utzi egin diogu helduok eta, zer nahi duzue esatea, haurrak bakarrik uzten ari garela iruditzen zait niri askotan. Maiteok, buelta bat eman behar diogu askatasunaren gaiari. Benetan.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Madalenetan murgilduta gaudela irakurriko duzue askok artikulu hau, bestela ere pentsatu gure etorkizuneko egunerokoan, jai giro herrikoiak aurrez irudikatzen duen herria baita urte osorako desio dugun herri eredua, deskantsu pixka bat gehiagorekin, noski. Badira urte batzuk... [+]
Behin batean, esku bakoitzean sei hatz zituen ume bat ikusi zuen Kelly doktoreak. Gurasoek ebakuntza egiteko erabaki irmoa hartua zuten, baina umeak ez zuen nahi. Mutikoak sei edo zazpi urte izango zituen, eta ederra zen.
– Ez! Nahi ditut denak. Nireak dira eta nahi... [+]
Egia esan, ez dakit nola hasi zen, hedabideetan, kirolarien elkarrizketetan, egia esan errepikatzeko ohitura. Pilotariak, txirrindulariak, futbolariak… Aipamen hori egin ezean, gezurra esango zuten? Ebanjelioetako Benetan diotsuet imitatu nahia?
Hedabideetan ere agertu... [+]
Antza denez, dualista naiz, izan nahi ez dudan arren. Esaldia bukle bat da: izan nahi ez dudan zerbait naiz, orduan: nor da esaldian ezkutuan dagoen nia, dualista izan nahi ez duena? Edo, alderantziz, dualista dena da, hain zuzen, ni hori (izan nahi ez badu ere)? Nahaspila... [+]
Demagun zure laneko giroa kaxkarra dela. Lan gehiegi dago, baina ez da kontratazio berririk egiten edo, egiten bada, eskasa. Lankideen arteko harremanak ez dira batere osasuntsuak, eta mobbing horizontala eta bertikala edozein momentuan hedatu daiteke. Oso estres maila handia... [+]
Egungo bizimoduan “pertsona bat gailu bat” mantra bete dela argi dago. Gailu barik ere bizi daiteke, eta oso ondo bizi, baina aukera hori gutxi batzuen luxua eta/edo hautua bilakatu da.
Ezagun batek semeari lehen mugikor adimentsua eman behar ziola-eta, zenbait... [+]
Langabezian geratu nintzen 24 urterekin, eta ezagun batek lan xelebrea eskaini zidan: ezkondu aurreko despedidak antolatzea. Logroñoko bere enpresa hedatu nahi zuen beste hiriburuetara, tartean Bilbora. Ezkongaien lagunen deiak jasotzen nituen, eta askotariko jarduerak... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]