Gezurrak, engainuak eta lapurretak

Beti izan da boterearen dimentsio garrantzitsu bat irudipenen maneiua munduko gertaeretan. Orain protagonismo osoa berri faltsuek dute; halere, hauek jazartzeko Mendebaldeko gobernuek, hedabideek eta unibertsitateek sortu dituzten ikerketa zentroek ez dituzte finkatu zein ezaugarri izan behar dituen berri faltsu batek. Izan ere, fake news eta egia-ostea bezalako kontzeptuak propaganda gerrarako tresna gisa sortutakoak dira eta beraz, sortzaileek nahiago dute kontzeptuak lausoak izatea; bestela, ezaugarriak ondo zehaztuko balira, herritarrek identifikatu ahal izango lituzkete beraien gobernuetatik eta hegemoniko diren hedabideetatik zabaltzen diren berri faltsuak.

Gezur borobilak eraikitzea ez da ohikoa arriskutsuak direlako, estalgabetzen badira prezioa oso handia izan daiteke hedabideentzat edota gobernuentzat. Baina kasu gutxi batzuetan erabili egiten dira salbuespenezko egoeratan edota operazio bereziak bultzatzeko. Gainerakoan, manipulatzeko tresna arruntena agenda mediatikoaren kontrola da: zer sartu erabakiz, berri batzuk gain ordezkatuz eta beste batzuk azpi ordezkatuz. Mekanismo horren bertsio gogorrena omisioak dira.

Hedabideek Assangeri buruz frogatu gabeko akusazioen berri ugari kaleratu dute bere irudia zikintzeko. Ekuadorreko Gobernuak bere kontra eginiko frogarik gabeko akusazioak hedabide hegemonikoek behin eta berriro erreproduzitu dituzte

Berrien edukiari begiratuta manipulazio tresna da egiaztapen falta duten informazioak hedatzea. Bertsio sofistikatuagoetan ustezko egiaztapen lausoak aurkezten dira iturri orokor, kutsatu edo asmatutakoekin. Orain modan dago norbaitek frogarik gabe burutzen duen akusazioa hedabideek kontrastatu gabe zabaltzea lau haizetara baldintza-adizkien gehiegizko erabilerarekin. Esate baterako, hedabideek Julian Assangeri buruz frogatu gabeko akusazioen gainean berri ugari kaleratzen dituzte kazetariaren irudia zikintzeko. Assangen atxiloketa egunean Ekuadorreko Gobernuak bere kontra eginiko frogarik gabeko akusazioak hedabide hegemonikoek behin eta berriro erreproduzitu dituzte. Horrela, Assangek enbaxadan bizi zuen bullyingari aurre egiteko hartu zuen balizko jarrera berriaren elementu zentral bilakatu nahi izan dute. Hau manipulazio mediatikoen klasiko bat da: berrien aurkezpen partziala interesaren arabera filtratuak. Adibidez, bazterreko elementu bat zentral bilakatzen da berriaren muina ezkutatzeko edo desitxuratzeko eta aldi berean, pertsona, gobernu edo herrialde bat zikintzeko eta estigmatizatzeko.

2016an AEBetako hauteskunde giro erdian Wikileaksek Hillary Clintonen emailak filtratu zituenean, berriaren muina filtrazioaren jatorria bilakatu zuten eta ez filtraturiko informazio larriaren edukia. Ordutik, Jugoslaviako gerran NATOko bozeramaile zen Jamie Shea-k erabilitako estrategia erabili dute, informazio eta berrien saturazioa kazetariak okupatuak izateko une oro errusiar ustezko esku-hartze kanpainan. Bitartean, ez da hitz egiten kontrastatuak eta dokumentatuak dauden berriez, ez dira sakonki ikertzen Wikileaksek eta Snowedenek filtratutako dokumentuak agerian uzten dutenak: Bernie Sandersen kontra egindakoak, AEBetako kanpo politika agresibo eta zikina, edo munduko sakeleko telefonoak, telebistak eta autoak CIAk zelatatzen dituela eta kontrolatu ditzakeela; arazoa baina, ustezko errusiar hacker batzuk eta berri faltsuak dira. Zeinen berri faltsuak ordea? Berriki Mike Pompeok, egungo AEBetako Estatu idazkariak azaldu du barrezka: “Ni CIAko zuzendaria nintzen. Gezurrak esan genituen, engainatu eta lapurtu genuen. Trebakuntzarako ikastaro osoak genituen. (Honek) Gogoratzen dizu amerikar esperimentuaren gloria”.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Gorka Roca Torreri babes agiria

Heldu den martxoaren 26an, Gorka Roca Torre epaituko dute Baionako auzitegian Unescoren izenean burutu bi ekintzetan esku hartu izanagatik. Seinaletika euskarriak ezabatzea, margotzea, kentzea... Euskal Konfederazioak bere jardueran lehenesten dituen ekintza motak ez badira ere,... [+]


Materialismo histerikoa
Zer da berria

Ez dira taberna batean ausartu, baizik eta Instagramen, Facebooken, edo email batean (mundu digitalean ere badira zaharkituak: email hori Hotmailekoa izan daiteke oraindik, pentsa). Zuzeneko lehen musuen ondoren, Whatsapp eta Telegram bidez, poltsikotik iritsiko zaizkie laztan... [+]


2024-03-17 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Komunitatea

2024ko Arkitektura Pritzker Saria arkitekto japoniar bati esleitu zaio: Riken Yamamoto-ri. Bere izena tekleatzen baduzue, bere izenari lotuta dauden eraikin irudiak ez dira bereziki deigarriak. Deigarria dena da Pritzker sariak oraindik ere eraikin berriak eta oparoak egitearen... [+]


2024-03-17 | Diana Franco
Teknologia
Zirkuitua hackeatu

Martxoaren 8a dela eta, berri eta iritzi ezberdinak irakurri ditut. Berdintasunerako bidean lan handia egiten ari da gure gizartea, eta publikoki berdintasunerako bidean feminismoa onartua den borroka bada ere, gizarteko mikrokosmosetara jaisterakoan, bada oraindik berdintasuna... [+]


Eguneraketa berriak daude