Ilunabarrekoa
Joxemari Sestorainek euskarari ekarri dio poeta atipiko bat, Beñat Sarasolak hitzaurrean gaztigatzen digunez, goi-zeruetako poesiaren aldean nahiago duena gorputzarekin esan esan beharreko poesia: “Oihalak zabalik animalia hilen gainean/ lainoa/ ezkutatuz paisaia non dabilen gorputza/ atzo goiz-hastean ahaztu zenuena”.
Zaila eta bazterreko maitasunen zalea, Alberto Raposo Pidwell Tavares, (Coimbra, 1948–Lisboa, 1997) eskultorea izan zen, animatzaile kulturala, arte komisarioa, Antonio Madeira edo Sergio da Costa e Silvaren editorea, hippya Europan barna, ikasia eta desikasia. Al Bertok hitzetara ekarri zuena barru-barrutik bizi izan zuen lehenik, eta bizitzaren gainean idazteko –gauza ederrak, gauza zatarrak– forma berriak behar zituen derrigor: “Oli, txapero ikusezina, alfonbran luze etzan eta oihuka hasi da: ez, ez sartu niri, suitzarra nauk eta suitzarroi ez zigutek ipurtzulotik ematen! tira ba! sartzak poliki, poliki… eta atzealdera jartzen zuen ipurdia, hortzak karraskatzen zituen esperma egarri den zakur-eme altak bezala”.
Iduri luke Al Bertoren idazkera dela desmasiaren poesia. Dena dela, ez da artifiziala. Benetakoa da odola, benetakoak izerdia, hazia, listua. Esan dezagun desmasia dela munduak poetari sortzen dion enpalagua, errealitatearen ispilua. Al Bertok bitariko sentipen bat zeukala ematen du batzuetan: absurdua egiten zaio existentzia, baina absurduan soilik aurkitzen du zentzua. Artearen bidez konpontzen du itxuraz kontraesana dena. Eta izarren arteko gizakiaren bidaia meteorikoa soilik defini daiteke idazkera agil, konplexu bako eta jator horrekin: “Gelatina-neoizko harizpiek hartzen dute katedrala/ gaueko filmaren zeluloidean: hegoen arkitektura/ haizearen bobedak zaborrezko txoriak”.
Expresso egunkariak jaso zituen bere hitzak, hil baino hilabete eskas lehenago. “Todos os meus livros tiveram um carácter de urgência”. Dena azkar, dena bene-benetan. Antologia honetan hurreratzen denak ez du urmael lasairik kausituko, oinazera eta plazerera pega-pega eginda dagoen arimak idatzitako berba gordin eta eleganteak baino. Gustatuko zaizu. Ez zaizu gustatuko. Desengainurik behintzat ez duzu hartuko egia dioen poeta batengandik.
Soka-tira
Testua: Ilan Brenman
Ilustrazioak: Guilherme Karsten
Itzulpena: Ipar Alkain
Denonartean, 2024
-------------------------------------------------
Album honen bukaeran bada Benjamin Franklinen aipu bat: “Sekula ez da izan gerra onik, ezta bake txarrik... [+]
Putzua
Goiatz Labandibar
Erein, 2024
----------------------------------------------------------
Goiatz Labandibarren Putzua egun batean gertatzen den hazkunde nobela bat da: hilekoa jaisteak markatzen duena, hain zuzen ere. Edo bestela esanda, heroiaren bidaia bat,... [+]
Barkamena existituko ez balitz bezala
Mariana Travacio
Erein, 2024
---------------------------------------------------
Izenburuak autolaguntza liburu batena eman lezakeen arren Ereinek narratiba sailean argitaratu duen western itxurako testua da honako hau. Fernando... [+]
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Josefa Agirre Etxeberria frankismo garaian neskame aritu zen emakumeetako bat izan zen. Hamalau urterekin deserriratu ondoren, bizitza osoan zehar bizilekuz aldatzera... [+]
Antzerkiaren labirintoan I
Ander Lipus
EHAZE eta Susa
---------------------------------------------
Ander Lipus antzerkigileak EHAZE eta Susarekin argitaratu ditu bere autobiografia teatrala eta antzerkiari buruzko argitalpenak. Antzerkiaren labirintoan I. Bitakora... [+]
ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.
"Arrats arrunt bat zen. Zapoarentzat”. Arrats hori da Maite Mutuberriak album honetan kontatzen diguna. Oso testu gutxi du liburuak, eta irudiek ederki kontatzen digute istorioaren nondik norakoa.
Hasieratik ikus dezakegu ilustrazioetan zapo handi eta lasaia,... [+]
Liburu honetara hurbiltzen denak lehenbizi G. Mabire-ren irudiekin egingo du topo. Komikiaren estiloko irudiak dira, trazu oso zehatzak eta kolore bizikoak, pertsonaiak eta egoerak erraz interpretatzen laguntzen dituztenak. Irudi horiek testuarekin bat datoz: laburra eta zehatza... [+]
Lan kontu bat dela eta berrirakurri behar izan dut liburu zoragarri hau. Teoria, genealogia eta historia feminista batzen dituen liburu motz honek kritika ugari izango zituelakoan sarean begiratu eta, sorpresa! bakarra aurkitu dut, Irati Majuelok Berria-n idatzi zuena.
Sorpresa ederra izan da Consonni argitaletxeak argitaratu berri duen liburua. Ez nuen ezagutzen Montserrat Roigen lana eta aurkikuntza harrigarria izan da, zinez. Batetik, Franco hil berritan argitaratu zelako estreinakoz eleberria (1976an) eta garai hartako Bartzelona... [+]
1991n argitaratu zuen Bernardo Atxagak Behi euskaldun baten memoriak. Liburuak ibilbide luzea eta arrakastatsua izan du euskaraz nahiz bestelako hizkuntzatan. Alemanian gehien saldutako liburuen artean egon zen, J. Eccleshare editore britainiarrak irakurri beharreko obratzat... [+]
Neguko naretasun hotz eta lur etzearen ostean etor daitekeenaren promes izaten da udaberria, eta hainbatek eta hainbatetan idatzi izan diote lora dadin deika. Promesak promes, ordea: ez da inoiz udaberri ziurrik galbidean den lurrean. Ez behintzat aldaketaz edo, zehazki,... [+]
Lehengusinarekin eta haren senarrarekin landa aldera egindako irteera batean hasi zen dena. Horiek afaltzera joan eta ez ziren etxera itzuli. Haien bila atera eta horma batekin topo egin arte ibili zen protagonista. Hortik aurrera, hormak ez dio aurrera egiten uzten eta bi... [+]
Feminista eta anti-arrazistatzat duzu zure burua? Bururatu zaizu inoiz ezagutzen duzun feminismoaren historia zuria eta kolonialista dela? Kultura ez-zuriei buruz duzun ezagutza edo begirada zalantzan ipini dituzu? Ahalduntze feministaren inguruko irakurketa kritikorik egin... [+]
Soinean daramate etxea barraskiloek, bizkar-zorro kiribildua bailitzan, bizitzeko beharrezko dituztenak hara eta hona garraiatuta. Etxeak, ordea, kraskatu eta bitan bana daitezke. Bikoiztu ere egiten dira tarteka, behin-behinekoz bada ere gotorleku izatetik zama izatera igarota... [+]