“Tenperaturaren arabera kolorez aldatuko duen jantzia beharrezkoa dugu?”
Nanoteknologiez anitz daki Caillard zientifikoak. Funtsean, horregatik zuen arlo horretatik urruntzeko erabakia hartu 2016an, dakartzaten ondorio arriskutsuen konplize ez zuelako izan nahi. Laborategia behin betikoz utzirik, Bordele ondoko oihanean bizi da geroztik, hautuzko sinpletasunean. Izakiaren 1/1.000.000.000 eskalan buruturiko teknologia horretaz aritu gara.
Laborategiko atea klaskatu duzu.
Funtzionario izaki, zerbitzu publikoa eskaintzea nuen lehen helburu. Baina sentsazioa neukan ez nuela lortzen eta alderantziz, balore horren aurka nindoala. Dimisioa eman nuen 2016ko urtarrilean. Kooperatiba batean nabil orain, formazioak eskaintzen.
Barnetik alda daiteke sistema?
Oilarkerian aritzea lirateke erraitea “bai posible da” ala “ez, ezinezkoa da”. Batek dio sistema politiko instituzional bat aldatzeko hiru osagai batu behar direla: aurka, gabe eta -rekin. Hiru joerak beharrezkoak dira: aurkako mugimenduan dabiltzanak, alternatibak eraikitzen dabiltzanak, baita sistemaren baitan eragiten dabiltzanak ere. Horretarako anitz izan behar dugu.
Unibertsitatea alda daiteke?
Zientziari zuzendu sinesmena nagusi da unibertsitatearen baitan. Arazo guztiak zientziak konponduko dituenaren sinesmena ikaragarri handia da. Zientismoa deitzen zaio horri. Uste honen aurka joatea oso zaila da, obskurantistaz edo kontserbadoretzat jotzen zaituzte. Jendartean ere izugarri azkarra da zientismoa.
Hitz egin dezagun nanoteknologiaz.
Nanok miliargarren erran nahi du, nanoteknologia izakiaren 1/1.000.000.000 eskalan burutu teknologia da. Gutxi gorabehera hogeita hamar bat atomok osatzen dute nanometro bat. Ile baten lodieraren 1/10.000.
Izutzeraino txikia.
Lehentasunetan sartu gabe, bi elementu nagusi dira aipatzekoak. Batetik, materiak propietatez aldatzen du. Eguzkiko krema adibide on bat da; lehen zuria zena, orain gardena da. Nano partikulakoa ez zen titanio dioxidotik nano partikula formako titano dioxidora pasa gara. Bestetik, eskala honetan, biziduna elektronikoarekin hibridatu daiteke. Horrela, NBIC edota BANG konbergentzia osatzen da. Nanoteknologiek ahalbidetzen dute transhumanisten ametsa edota doi bat bizirik diren robot inteligenteen zientzia fikzioa. Arriskuak ditu, transhumanistei bost axola zaizkielako ondorioztatuko dituen inegalitateak edota dakarzkien galdera etikoak, demagun, gure gogoetetaraino doan kontrola orokortuarena.
Hitz egin dezagun arriskuez.
Lau motakoak dira. Lehena eta ene ustez nagusia, etikari lotua da. Bizia eta informatikaren nahasketa, adimendu artifiziala... Nor izan daiteke zuzenki minaren gunera joango den nanopartikularren aurka? Ezin gara horren aurka izan. Baina batzuk umeetaraino doaz, memoria emendatua edota begi bionikoetara arte. Arazo politikoak ere ditu. Zeinek eskuratuko ditu? Aberatsek. Ingurumenari lotu arazoak ondorioztatzen ditu ere. Nanopartikula hauek fabrikatuak eta aurtikiak dira. Nola tratatu? Ez dakigu. Nanopartikula batzuk arrainak bestelakotzen dituzte. Fabrikatuak izan dira. Nuklearrarekin planteatu geriza bera behar lirateke nanoteknologiarekin. Maleruski, ez da horrela gertatzen, ez dira aski babestuak.
Arriskua toxikologikoa da.
Geroz eta pozoi gehiago hartu eta geroz eta gaizkiago izango zara. Nanopartikulekin ez da horrela. Nanopartikula batean miliarka nano dira. Larru gainean hein bateko gramo bat ezarriz ez zaizu ezer larri gertatuko. Haatik, tamaina baten azpitik baldin bada, orduan gorputzak dauzkan babeserako paretak zeharkatuko ditu eta zelulak hilko. Arriskua ez da dosiari lotua, tamainari baizik. Adibidez, hein bateko titanio dioxidoak eraikiz ez da arazorik; baina, 100 nanometroko gramo bat eraikitzen badut, tartean, egonen dira 50 nanometrokoak ere. Nanometroen tamaina ez da beti bera eta horretan da lanjerra. Objektiboki, ondoko galdera luza daiteke: beharrezkoak ditugu? Tenperaturaren arabera kolorez aldatuko duen jantzi inteligentea beharrezkoa dugu?
Zientziari esker, kontrol absolutu bateko demokrazia goazela erran izan duzu.
Geroz eta informazio gehiago ditugu eskura. Hori horrela, haien boterea galtzeko beldurrez dira boteredunak. Egonkortasunik ezean dugu mundua, krisi klimatikoa hor dugu, pobreak asaldatzen hasten dira, zapaldurikoak antolatzen dabiltza... eta horren parean, kontrola gora doa. 1984an gara, baina 2017an! Sekulako ahalak dituzte, aurpegiko edota ahotseko ezagutzen edota detekziorako algoritmoen bidez. Mobilizazio bat lortzea oso zaila izanen zaigu hemendik zazpi zortzi urtera, hasi aitzinetik zainduak izanen garelako. Haatik, beti demokrazia izendatzen duten sisteman izango gara, “Macron tontoa da” erraten ahalko dugu. Jardutea, hori ezinezkoa izanen zaigu.
Zoriona aurkitu duzu oihanean?
Errango nuke nire ideiekin koherenteago naizela eta horrela hobeto sentitzen naizela. Baina hobetu beharra dago beti, gogoeta eskema batzuk deseraiki behar ditut oraindik.
“Ikasketa zientifikoak burutu nituen, oso elitista nintzen garaian. Post-doktoretza Tokyon egin nuen eta itzultzerakoan, ikerlari-irakasle hartu ninduten Bordeleko fakultatean. Mikro eta nano teknologietan nenbilen. Garaian jada, ez nuen nanoteknologian aritu nahi, arrisku potentzialez jakinean nintzelako. Sistema barnetik aldatzen saiatzen nintzen, baina kontua gaizki planteatzen nuen eta laster kaka nahasle gisa katalogatua izan nintzen”.
Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]
Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.
Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.
Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?
Zapalduen... [+]
Lanez lepo harrapatu dugun arren, eskuzabal hartu gaitu Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak; elkarrizketarako aurrez adostuta genuen denbora luzatzen utzi digu, luze jo baitu solasaldiak. Karguan urtebete egin duelarik, berrikuntzaz aritu gara Begoña Pedrosarekin,... [+]
Euskal Herriko artzaintzaren kulturan aditua izan da; milaka pieza jaso eta dokumentatu ditu Aranzadirekin. 45 urte eman zituen Etnografia Saileko zuzendari.
Urte hasieran gertatu zen, urtarril eta otsail artean, Donald Trumpen bigarren agintaldia hasi zenean eta DEI politiken kontrako gurutzada hasi zuenean hark. Baina ez zen izan prentsa-ohar edo iragarpenik. Erabilpen baldintzetan, norbaiten "genero identitatearen eta... [+]
Stanfordeko Unibertsitateak dohainik eskaintzen duen Storm deituriko erreminta ezagutu berri dut. Adimen artifiziala erabilita, edozein gairen inguruan artikulu akademikoak sortzeko diseinatutako ikerketa tresna da. Fidagarriak eta baimenduak diren hamaika iturri erabiltzeko gai... [+]
Laboral Kutxa Katedrak eta Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) antolatu dute Arte eta Zientziaren I. lehiaketa (webgunea euskaraz ere badago, baina oso trakets). Artea, zientzia eta pentsamendu kritikoa uztartzen dituzten proiektuak nahi zituzten, eta zenbait aurkeztu... [+]
Aspaldi egin nuen lantegi batean, kapitalismoaren izaera alderatu zuten itsasoan koipe jario batekin, zabaltzen doan orbana, bidean hondakina eta miseria sortzen duena eta garbitzeko zaila dena.
Egun, AAren koipea nonahi dugu,beharbada ezagunenak honakoak direlarik:... [+]
Elon Musken xAI enpresak garatutako Grok adimen artifizialeko txatbota Telegramen txertatuko dute. 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du Pável Dúrovek zuzendutako enpresak. Orain arte, Grok X sarean edo Musken bestelako... [+]
Urtebetean Grok-ek Telegramen ibiltzeko aukera izango du, mezularitza enpresaren 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du. Pável Dúrov Telegrameko sortzaile eta jabeak baietsi du operazioa bere kanal ofizialean.
EHUk, aldiz, azaldu du ezinezkoa dela hitz emandako 40 plaza berriak eskaintzea, ez baitute horretarako baliabiderik. Plaza berrien kopurua pixkanaka areagotzeko asmoa erakutsi du EHUk.
Informazio sareetan murgilduta, aktibismo digitalaren inguruan zenbait informaziora heldu naiz. Aktibista digitaletan pentsatzen dudanean, antolaketa moduetan ere pentsatzen dut, denok ez diegu-eta arazoei berdin heltzen. Batzuek aktibismo digitalari komunikazioatik heltzen... [+]
Gazteen Euskal Behatokiak EAEko gazteen sare sozialen inguruko inkesta baten emaitzak zabaldu ditu. Datuen arabera, euskararen erabilera sare sozialetan 15-29 urteko gazteen artean ehuneko 6,6 puntu hazi da azken hiru urteetan, % 43,6an kokatuz (2022 eta 2025eko neurketak... [+]
VII. Nazimetroaren emaitzak aurkeztu dituzte Telesforo Monzon eLab-ek, Aztikerrek eta Parte Hartuzek. Joera erreakzionarioen hazkundea bi eremutan identifikatu dute nagusiki: migratzaile eta kultura aniztasunarenean, eta genero berdintasun eta feminismoarenean. Joerak... [+]