Lincolnek ez zuen elefanterik nahi
Siam, 1862. Amerikako Gerra Zibil edo Sezesio Gerraren oihartzuna munduko bazter guztietara zabaldu zen, baita Asiako hego-ekialdeko erresumara ere. Siameko Rama IV.a erregeak gatazkaren berri jaso zuenean, Iparraldekoen aldeko jarrera hartu zuen, unionisten aldekoa, alegia. AEBetako presidenteari gutun bat bidali zion, hainbat oparirekin batera, eta elefante sorta bat eskainiz. Borrokan nahiz atzeragoardian materiala garraiatzeko oso eraginkorrak zirela azaldu zion monarka asiarrak..
Historia militarreko elefante ezagunenak erromatarrak mendean hartzeko Hanibal Barkaren gidaritzapean Alpeak zeharkatu zituztenak izan arren, kartagotarrak ez ziren izan pakidermoak erabili zituzten bakarrak. Epiroko errege Pirrok ere bazituen elefanteak bere armadan, eta erromatarrek lezioa ikasi eta gudu-zelaira eraman zituzten hainbatetan. Hornigaiak garraiatzeaz gain, zalditeriaren eta infanteriaren antolaketa desegiten zuten, kanpaina-gotorlekuak suntsitzen, hesi sendoak osatzen... Antzinaroko ibilgailu korazatuak ziren nolabait.
Rama IV.ak ez zekien, itxuraz, AEBetan presidente berria zutela 1861eko martxotik, eta gutuna James Buchanan presidente ohiari bidali zion. Baina erantzuna Abraham Lincolnek berak idatzi zuen:
“Biziki estimatzen ditut Berorren Handientzaren manera onak gure lurrean haziko liratekeen elefante sorta bidaltzea eskaintzerakoan. Gobernu honek eskaintza eskuzabala onartuko luke, Estatu Batuetako egungo baldintzetan erabilgarritasun praktikorik izango balu. Alabaina, gure jurisdikzio politikoa ez da elefanteak ugaltzeko latitude egokietara iristen, eta lehorrean nahiz uretan lurruna izan da gure garraio eragile eraginkorrena”.
Siameko elefanteek ez zuketen ziurrenik gatazkaren bilakaera aldatuko. Korazatu bizidunen laguntzarik gabe ere, unionistek konfederatuak mendean hartuko zituzten. Baina ezin da ukatu elefanteek ukitu berezia emango lieketela Sezesio Gerrari buruzko koadro eta filmei.
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]
Zer da herri bat? Galdera horrek oso erantzun desberdinak izan ditzake alderdi materialari edo inmaterialari begiratuz gero: eraikin zein etxeei, edo komunitateari zein elkarbizitza arautzeko moduari. Baina herriek ingurumenari eta lanari estuki loturiko iragan bat dute, eta... [+]
CNT sindikatuak egin duen eskaera ofiziala babestu du udaleko koalizio abertzaleak, eta faxistekin batera lurperatu zituzten biktima guztiak bilatzeko eskatu du.
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.
Badakigu gerra bat noiz hasten den, baina ez noiz amaituko den. Hainbatetan entzun dugu esaldi hori, eta topikoa dirudi, baina arrazoirik ez zaio falta, gaur egun munduan barrena bizirik segitzen duten gatazka ugariei erreparatuz gero. Gauza bera esan liteke 1936ko uztailaren... [+]
Atacamako Desertua Fundazioak eremu horretako geoglifoak suntsitzen ari direla salatu du sare sozialetan; hainbat argazkiren bidez, basamortura 4x4 ibilgailuetan doazen bisitariak eragiten ari diren triskantza erakutsi dute. 1000 eta 1520 urteen artean egindako geoglifo handiak... [+]
Knustrup (Danimarka), 1546ko abenduaren 15a. Tycho Brahe astronomoa jaio zen. Besteak beste, Kopernikoren Ilargiari buruzko teoria hobetu zuen, errefrakzioei buruzko lehen taula osatu zuen eta Johannes Keplerren irakaslea izan zen.
Beraz, astronomiaren alorrean egindako... [+]
Mendebaldeko herrialde aberats gehienetan ultraeskuina etengabe eztenka ari da migratzaileekiko gorrotoa eta arrazismoa akuilatzen. Deportazio planei ekitea izan da gobernu askoren erantzuna, izan afganiarrak talibandarren eskutan uzteko, Alemania pentsatzen ari den moduan, edo... [+]
XIX. mendearen bukaeratik Lehen Mundu Gerrara arte xiberotarrek gutun bidez ukandako komunikazioa ikertu du Elorri Arkotxak Nafarroako Unibertsitate Publikoan eginiko tesian.
Hamaika TBk estreinatutako Esker Onez saioa dedikatu diote Tafallako editore eta Ezker Abertzaleko militante historikoari.
Sorgin ehizari buruzko historia ezagunenak XVI. eta XVII. mendekoak dira Euskal Herrian: Erronkarin, Zugarramurdin eta Lapurdin, inkisidore eta torturatzaileen amorrua jasan zuten herritar ugarik. Hain justu 1525ean, duela ia 500 urte Pirinioetan lehen prozesu orokorra hasi... [+]
Erromatar Inperioko hiri gehienetan kartzelak zeudela pentsatu arren, garai hartako espetxeen arrastorik ia ez da aurkitu aztarnategietan.
Berriki, ordea, Matthew Larsen Kopenhageko Unibertsitateko arkeologoak Korintoko erromatar espetxea identifikatu du. 424... [+]