Harriak hitz egiten hasiko balira moduan...
Urtegia eraiki aurretik zer zegoen Uribarri-Ganboan? Zelakoak ziren duela 800 urte Zuiako Kuadrillako jauregi eta gazteluak? Eskualdeko historiara bisita gidatuen bidez hurreratzeko aukera dago Zuiako Kuadrillan. Zazpi ibilbide, zazpiak historia eta kondairaz beteak.
Gorbeia mendiaren bi aldeetan badago non ibili eta zer ikusi. Iparraldean, Bizkaiko Arratia eta Nerbioi inguruetan, eta hegoaldean, Arabako Zuiako Kuadrillan, hamaika bisita gidatu prestatu dituzte, inguruko txokoak bisitatzerakoan euren gaineko historia apur bat gehiago ezagutzeko. Zuiako Kuadrillan geratuko gara gaurkoan. Urteko edozein garaitan egin daitezke bisitak, eta aukera benetan zabala da.
Herri bat bisitatzerakoan, edo zergatik ez, gure herrian bertan, badaude hainbat txoko berezi, leku horien historia imajinarazten digutenak. Uribarri-Ganboako urtegia horietako bat da. Ur hori guztia hara eroan aurretik, zelakoak izango ziren bertako parajeak? 1960ko hamarkadan eraiki zuten urtegia, eta udalerriko herri batzuk, baserriak eta lur-eremu handiak ur azpian gelditu ziren. Eraikuntza horren historia kontatzen dute Zuiako bisitaldi gidatuetako batean. Langara-Ganboa herrira ere joaten dira bisitan, eta urtegia sortu aurretik herria eta ingurua zelakoak ziren azaltzen dute.
Beste bisita bat gaztelu eta dorretxeetako historian oinarrituta dago. Gopegi herrian hasten da, Goikoleako dorre-jauregian, eta Manurga eta Letona herriak ere bisitatzen ditu. Zutunik dauden jauregiak, desagertutako hainbat dorretxeren kondairak... Duela 800 urte baino gehiago bertan bizitakoa irudikatzeko moduko ibilaldia da. Nafarroako Erresuma defendatzen zuen Zaitegiko gazteluraino paseoa eginez amaitzen da bisita.
Ahoz ahoko kondaira eta fabula ugari kontatzen dira bisita gidatuetan. Izan ere, badago mitologia ardatz duen txango bat: Murgian, herriko kale eta txokoetan barrena, inguru horiek betidanik izan dituzten elezaharrak kontatzen dituzte.
Herriguneetan barrena
Legution eta Ibarran ere bisitaldi gidatuak egin daitezke. Modu ederra iraganera jauzi egiteko. Legutioko herrigunea, esaterako, ia guztiz hondatu zuten 36ko Gerran, baina oraindik zutik daude herriko antzinako harresiaren zati batzuk. Eraiki zituztenetik hona gertatutako hainbat historia izango ditu entzungai hara hurreratzen denak.
Legutiotik Aramaioko Ibarrara joango gara. Kondairaz betetako hirigunea da Ibarra. Diotenez, inguruko mendi eta basoen edertasuna ikusita, Alfontso XIII.a Espainiako erregeak “arabar Suitza” deitu zion Aramaiori. Udalaitz eta Anboto mendien hegoaldean, Anbotoko Mari edo Barajuengo Jauna protagonista dituen kondaira ugaritan murgildu gaitezke, eta ondoren bertako gaztandegi batera egingo dugu ibilaldia, artzainen bizimodua eta ohiturak ezagutzeko.
Oroko santutegia eta beste hainbat altxor
Zuiako leku ezagunenetako bat Oroko santutegia da. Haitz baten gainean eraikitakoa, Erdi Arotik bizi izan da jendea han. Zuiako haranaren ikuspegi zabala eskaintzen du guneak, eta bisita gidatu baten abiapuntua ere bada: santutegiaren nondik norakoak ezagutu eta gero, Erdi Aroko eliza erromaniko ederra duen Beluntza herrira bajatuko gara, eta handik Goiurira eta bertako ur-jauzia ikustera joango gara. Goiuri herria amildegi baten ertzean dago ia, eta alboan dauka ehun metroko ur-jauzia, sasoi honetako euriarekin emari bizia edukitzen duena. Goiuri bisitatu eta gero, garagardoa artisau erara zelan egiten duten ikusteko aukera egoten da bisitaldi honetan, Baias garagardotegian.
Antzinako ofizioak
Zuiako basoetako erreken indarra hainbat ofiziotarako aprobetxatu izan da, eta horiek ezagutzeko aukera ematen du bisita batek. Sarrian aukera dago errota zahar bat lanean ikusteko. Karobi zahar bat ere ikusten da, eta Zuian urte askoko tradizioa daukan erlezaintzari buruzko azalpenekin amaitzen da bisita, Murgiako Eztiaren Museoan.
Murgia, Legutio, Ibarra... herrigune handiagoez gain herri txiki askok osotzen dute Zuiako kuadrilla. Ibilbide gidatu batek, berbarako, Zigoitiara eta bertako Erdi Aroko elizetara garamatza. XII. eta XIII. mendeetan bizigune txikiek parrokia-tenpluak eraikitzeko adina aberastasun lortu zuten, eta horren lekuko, Zigoitian ikus daitezkeenak.
Gorbeialde osoan
Gorbeiaren beste aldean ere hainbat bisita antolatu dituzte, esan bezala (informazio zabala aurkituko duzu www.gorbeiaeuskadi.com webgunean). Lau dira guztira: Arratia bailarako Arteaga, Areatza eta Zeanuri ezagutzeko aukera dago, baita Otxandio inguruak ere. Gutxienez lau laguneko taldea eskatzen dute, eta bi eta bost euro artean ordaindu behar da; prezio merkea, historia pasatzen ikusi duten harriak hizketan entzuteko.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Gasteizko Alde Zaharrean etxebizitza proiektu berri bat sortu da, Bizikoopon. Etxebizitza kooperatiba bat izango da, elkarbizitzarako espazioak eta etxebizitza unitate txikiekin. Horrela, bizitza komunitarioa sustatu nahi dute.
Mozal Legeak hiru urte daramatza indarrean, eta aurreko astean jakin genuen 1,2 milioi euro bildu dituztela EAEn. Eleak Mugimenduko kide den Maialen Begiristain gonbidatu dute Arrosa Irrati Sare-ko kideek kopuru horiek suposatzen dutenaz hausnartzeko. Gainera, Gasteizko eta Iruñeko parlamentuetara Mozal Legearen aurka posizionatzeko eskaera ere eraman dutela azaldu du Begiristainek.
Jatorri eta kultura anitzeko jendea mahai beraren bueltan bazkaltzeko edo afaltzeko elkartzen dituen Bizilagunak ekimena egin dute igande honetan. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 2.500 herritarrek baino gehiagok hartu dute parte zazpigarren edizio honetan.
Zazpi kantako lan bat, aurrekoaren aldean trinkoagoa dirudiena, disko osoak eduki behar zuen tonua argi daukan talde baten emaitza. Garapen luzeak dira Montauken etxeko marka, Geruzak-eko kanta pare bat besterik ez daude bost minututik behera.
Gasteizko Alde Zaharrean alokairuzko etxebizitza bat eskuratu ahal izateko gazteek zortzi ordutako auzolana egin behar izatea kritikatu du oposizioak. Zozketa bidezko esleipenak alboratzeko ere eskatu dute.
Enpresa taldeko zuzendaritzak adierazi du hainbat proiektu dituela esku artean eta hurrengo urteetarako aurreikuspena sektorean "oso ona" dela.
Josu Arrutik eta Alfredo De Miguelek 161.000 euroko eskupekoa jaso zuten bakoitzak, Zanbranan egindako operazio urbanistiko batengatik.
Kontsumo eredu arduratsu eta iraunkorren alde, eta igande eta jai-egunetan erostearen kontra, "Jaietan Denok Jai" plataformak mobilizazioa egin zuen igandean Gasteizen. SuperCOR aurrean hasi zen protesta, eta Gasteizko hiribidean dagoen SIMPLY-ALCAMPOren aurrean amaitu zen. Datorren iganderako ere deitu dute protestara.
Eremua babesteko neurriak hartu beharko dira, lurpeko urek nitrato-maila gainditzen dutelako.
