Mendebaldeko sezesio prozesuak eta erreferendumak


2013ko maiatzaren 08an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

EHUko ikerlari talde bat egon gara New Yorkeko Columbia Unibertsitatean euskal estatugintzari buruzko ikerketak aurkezten. Mendebaldeko sezesio prozesuak aztertzerakoan, Eskozia, Flandria, Katalunia eta Quebec konparatu ohi dira. Kanpoan Euskal Herria geratzen da aldarrikapen independentista indarkeria politikoarekin lotu izan delako. Orain, aldiz, ETAren jarduna amaitu denean, New Yorken gustura gonbidatu gaituzte lau ponentzia aurkeztera. Halere, autodeterminazioari buruzko mahai inguruan euskal kasua ez da egon presente: Eskozia, Katalunia eta Quebec aztertu dira flandriar baten gidaritzapean.

Inertzia historikoak azaltzen du zergatia, baina ez da hori soilik. Nazioarte mailan oraindik ez dute sinesgarria ikusten euskal sezesio prozesua arrazoi desberdinak tarteko, besteak beste, subjektuaren definizio faltak zaildu egiten du proiektua sozializatzea. Gure zatikatze instituzionala, soziopolitikoa eta kulturala traba dira eta ahulgune hauek indartu daitezke abertzale artean adostuko litzatekeen subjektu definizioaren arabera.

Antzeko arazoa du Flandriak. Brusela historikoki herrialde honen parte izan da, baina XX. mendetik frantses hiztunak dira gehiengoa. Ondorioz, hiriburuak eskualde elebidun propioa osatzen du Flandriatik kanpo. Egoera horregatik, flandiar nazionalistek ez dute epe motzera autodeterminaziorako erreferendumik aurreikusten. Trukean sezesio prozesu gradualaren estrategia darabilte konfederazioa eskatuz. Ulertzekoa da presarik ez izatea, flandiarrak ez dira Belgikako gutxiengo nazional bat, populazio osoaren %59a dira eta Belgikako Estatuaren kudeaketan buru belarri daude sartuak.

Gauzak horrela, New Yorken hiru sezesio kasu aztertu ziren. François Rocher-rek Quebec-en idealizazioaren kontra jo zuen. Kanadako parlamentuak Argitasun Legea onartu zuenetik, autodeterminazio prozesua Kanadako gobernu federalak kontrolatuko du bere ondorioetan. Botere zentralak nahi duen bezala interpreta dezake zer izango litzatekeen “gehiengo argi” bat sezesioa gertatzeko. Alde horretatik, Rocherrek azaldu zuen litekeena dela Kanadak legea txikle modura erabiltzea bere unitarismoaren alde.

Elisenda Casanas-Adamek Eskozia izan zuen hizpide. Kasu honetan, gobernu britainiarrak inteligentzia handia erakutsi du bi irizpide finkatuz: 1. Sezesioa eskoziarrek erabakitzen dute 2. Eskoziaren estatusa Erresuma Batuan estatuko herritar guztiek erabakitzen dute. Beraz, galdeketan ez da izango independentziaren eta batasunaren arteko tarteko aukera bat eta horren aurrean, badirudi eskoziarrak beldurtu daitezkeela: egun independentismoak %36ko babesa eskuratuko luke inkesten arabera.

Halaber, beldurra izan zen Montserrat Guibernauk aipatu zuen hitza, baina arrazoi desberdinengatik. Espainiak kolpismoan eta diktaduran hazitako kultura politikoa du eta horregatik, ikuspegi zentralista eta antidemokratikoak beldurra sortzen du katalanen artean.

Laburbilduz, mendebaldeko estaturik gabeko herrialdeen independentzia prozesuak ez dira errazak izango. Historian, sistema demokratiko liberal sendo batean gertaturiko barne independentzia bakarra  da 1905ean Norvegiak lortu zuena Suediarengandik. Ordutik ez dugu beste kasurik izan. Oraingoz bigarren kasua izateko hautagai argiena Katalunia da, baina, zoritxarrez, New Yorken egondako guztiok ondo dakigu estatu espainiarra ez dela mendebaldeko estatu demokratiko arrunt bat.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Estaturik gabeko nazioak
Amnistia Internazionalak exijitu dio CAFi Jerusalemgo tranbiaren proiektua bertan behera uzteko

NBEren txosten batek azaldu du Beasaingo enpresak lagundu egiten duela Israelgo legez kanpoko kolonien hedapenean. Amnistia Internazionalek deialdia egin die gobernuei “urgentziaz” esku hartu dezaten txostenaren ondorioekiko.


2025-07-03 | Leire Artola Arin
Marbellako zerbitzari baten egunerokoa: prekaritatea, gehiegikeria eta turismoaren mendekotasuna

Udako opor hauetan ez dira gutxi izango Andaluziako eguzki eta ur epel bila doazen euskal herritarrak. Kontrako bidea egin zuen Ana Geranios (San Pedro Alcántara, Andaluzia, Espainia, 1988) kazetari eta idazleak martxo amaieran, Euskal Herrira etorri baitzen Costa del... [+]


Kritika gogorrak jaso dituen AEBetako Gaza Humanitarian Foundation-aren filiala desegingo du Suitzak

AEBek eta Israelek kudeaturiko erakundeak ez du Suitzako ordezkaririk ezta helbiderik bertan eta horregatik abiatu du egitura desegiteko bidea Suitzako Zaintza Agintaritza Federalak. Gazarako Israelek kontrolaturiko "laguntza" bideratzen dabil GHF fundazioa, soilik lau... [+]


Albanese txostena
Hauek dira Palestinako “genozidioaren ekonomiarekin” aberasten ari diren multinazionalak

Carrefour, CAF, Crédit Agricole, BlackRock... Francesca Albanese Palestinar Lurraldeentzako NBEko errelatore bereziak enpresa sare handi bat egin du Israel burutzen ari den Gazako genozidioaren konplize, eta horien arduradunak eta goi karguak ikertzeko eskatu du.


Trumpek dio Israelek Gazarako 60 eguneko su-etena onartu duela

AEBetako presidenteak adierazi du orain Hamasen erantzunaren zain daudela: "Ez badute onartzen, egoerak okerrera egingo du". 60 eguneko su-etenaz gain, akordioak barne hartuko luke Hamasek Gazan dituen hamar bahitu israeldar itzultzea, eta beste hamabosten gorpuak ere... [+]


Sidenorrek Israeli altzairua saltzeari utziko diola iragarri du, Palestinaren aldeko eragileen presioaren erdian

Astearte eguerdian jakinarazi du Sidenorrek Israelekin harreman komertzialak etengo dituela. Ordu batzuk lehenago ELA, LAB eta ESK sindikatuek, BDZ mugimenduarekin batera, euskal enpresari eskatu diote gaur bertan Bartzelonako portutik Israelera irten den bidalketa bertan behera... [+]


2025-07-01 | Gedar
Opioideak Israelgo Estatuak eta AEBek Gazan banatutako “laguntza humanitarioan”

"Gazako Fundazio Humanitarioak" banatutako janarian oxikodona aurkitu dute.


Bizitza arriskuan jarri behar dute palestinarrek Gazako elikagai banaketa guneetan

Laguntza humanitarioa banatzen duten puntuetan 50 palet inguru jartzen dituzte. Bertara elikagaien bila joaten direnek ahal dutena hartzen dute israeldar eta AEBko mertzenarioen erasoen artean.


2025-06-27 | Xuban Zubiria
Bretoiera eta Bretainiako kultura sustatzen zuen Breizh kooperatiba itxi dute

Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.


2025-06-26 | ARGIA
Saharar haurrek uda bakean pasatzeko aukera izango dute Zeraingo aterpetxean

Horbel kooperatibaren proiektu bati esker, errefuxiatuen kanpamenduetan bizi diren Saharako hamabi haur hartuko dituzte bi hilabetez Goierriko udalerri horretan. Orkli kooperatibaren Orklidea ekimeneko dirulaguntza jaso du proiektuak.


Hamaika mobilizazio gastu militarraren aurka eta Palestina zein Irango herritarren alde

Asteazkenean, NATOren goi-bilera hastearekin, aliantzak herrialdeei inposaturiko gastu militarraren aurkako mobilizazioak izan dira Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Ostegunean eta ostiralean Iranen eta Palestinaren aurkako gerrak salatuko dituzte.


Ey, ey... Turismo kolonialaren bonba lehertu duela Bad Bunnyk

Reggaetonarekin eta antzekoekin, musika estilo bat ez ezik, Puerto Ricok beste ideia bat zabaldu du mundu osora: turistifikazioaren eta iragan kolonialaren artean dagoen lotura estua. Milioika jarraitzaile dituen Bad Bunny artista da mezu horren bozgorailu. Azken diskoan Jorell... [+]


Mizgin Ronak
“Turkierak hautsi zuen nire pertsona”

Egungo kurduerazko idazle esanguratsuenetakoa da Mizgin Ronak. Zortzi liburu ditu idatzita, bost eleberri eta hiru olerki liburu. 16 urte zituenean ihesera jo zuen, eta urte eta erdiren ondoren haren jaioterrian atxilotu zuten, Diyarbakirren. 1992an, 18 urte besterik ez zituela,... [+]


2025-06-25 | Rafael Poch | CTXT
Mendebaldea bere mundu-gerra eskalatzen ari da

Gaza izan zen iragarpena, Ukraina tanteoa, Iran eskalada, baina Errusia eta Txina dira traka eta azken helburua. Europar Batasunak "Israelek bere burua defendatzeko duen eskubidea" baieztatzen jarraitzen du, eta bere lehen potentziaren buruak aitortzen du "Israel lan... [+]


Eguneraketa berriak daude