Bertsolariek amodioa eta maitasuna dituzte gustuko


2005eko maiatzaren 22an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Maiztasun hiztegiarekin, hitz eta zenbakiekin, jolasean hasi gara eta hainbat proba eginda honelako adibideak topatu ditugu.


Jaungoikoaren atzerakada

Lema erabilienen bilaketan sartu gara eta, adibidez, bizkaiera aukeratu dugu. 1900-1939ko garaian sartu gara eta lema erabilienen zerrenda irakurtzen hasi gara. 16. postuan dago «jaungoiko» hitza. «Ezetz lehenengo ehun postuetan agertu hitz hori 1991-1999 urte bitartean?», esan diogu geure buruari. Tentazioari eutsi eta lehenengo 1940-1968ko garaian begiratu dugu. 17. tokian «jaun» hitza agertu zaigu eta 21.ean «jaungoiko». «Jaun»ek aurrea hartu dio «jaungoiko»ri eta aurreko garaiko ia postu bera mantentzen du, 17.a alegia. 1969-1990 artean sartu gara hitz erabilienen zerrendan eta «jaungoiko» hitza «galdu» zaigula ohartu gara; «jaun» ageri da horren ordez, baina 78. postuan. Azkeneko saiakera 1991-1999ko tartean. Apustua irabazi dugu, erdizka bada ere, ez da ageri ez «jaun» eta ezta «jaungoiko» ere, «jainko» hitza ageri da ehungarren postuan. Urteen poderioz, «jaun»ak eta «jaungoiko»ak erori zaizkigu.


Maitasunaren maiztasuna

«-tasun» atzizkia sartu dugu bilaketa egiteko. Ez diogu esan zein euskalkitan bilatu nahi dugun -beraz, denak begiratu ditu-, generorik ere ez diogu zehaztu eta denbora tartea 1930-1939koa jarri diogu. «-tasun» atzizkiarekin gehien erabili zituzten lemen zerrendan lehen postua dauka «maitasun» hitzak eta ondoren datoz «ontasun» eta «edertasun». Bilaketa bera egin dugu 1991-1999 urteen artean eta hara emaitza: «maitasun» hitza txapeldun berriz ere, bigarren postuan «batasun» eta hirugarrengoan «askatasun».


Abertzaleak nagusi

«Zale» atzizkia sartu dugu mende hasierako urte tartean eta hauxe da erabilienen zerrenda: «abertzale», «arrantzale», «zale», «jeltzale» eta «mendigoizale». 1991-1999ko garaian ere sailkapenaren hasierak ez zuen aldaketarik izan, baina bai segidakoek: «abertzale», «arrantzale», «euskaltzale», «bertsozale» eta «zale». Badirudi azken urteotako idatziek, jeltzaleak alboratu dituztela eta bertsozaleei egin diela tokia.


Amodioa eta maitasuna bertsotan

1991-1999 urte artekoa begiratu dugu, oraingoan generoa zehaztu eta bertsotan, euskara batuan, gehien erabili diren hamar lemak eskatu ditugu. Hitz ondo arruntak ageri dira hamar lehenengoetan: «ez», «zu», «eta», «arte», «izan»... baina hirugarren postuan «amodio» hitza agertu zaigu eta zortzigarrengoan «maitasun»... eta «maitemindu» 17.ekoan.


Azkenak
“Herriak erabaki du Hatortxu Rock 30 aldiz egitea”

26 urtez euskal preso eta iheslariak etxeratzeko aldarria oholtza gainera eraman ondoren, Hatortxu Rock jaialdiak bere azken edizioa egingo du ostegunetik igandera bitartean, Lakuntzan (Nafarroa). Jaialdian bildutako dirua preso sein senideentzat dispertsioak zekarren zama... [+]


Banketxeen mozkinak eta ustezko ezinak

Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]


2025-07-22 | Nagore González
Maite ditugun pertsonen heriotza

Zenbat min jasan dezake bihotz batek?

Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?

Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.

Jolasa bukatzea... [+]


2025-07-22 | Patxi Azparren
Armagintza eta gerrekin eten

Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]


2025-07-22 | Kote Camacho
Aurtengo baraualdirako jada hamalau lagunek eman dute izena

Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.

Aurten,... [+]


2025-07-22 | ARGIA
Kanakyko independentistek eta Frantziak adostutako akordioa eztabaidatuko dute oinarriek egunotan

Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]


2025-07-22 | UEU
Elisa Peredo Quiroz (Maitelan)
“Emakume eta migrante izateagatik ez gaituztela kontuan hartzen hautematen dugu”

Kooperatibismo bat komunitateari begira: lurraldeetako beharrei erantzuteko ereduak zabaltzen jardunaldia izan zen ekainaren 19an eta 20an Usurbilen, Jakinek, Usurbilgo Udalak eta UEUk elkarlanean antolatuta. Praktika kooperatibo eraldatzaileen adibide gisa, besteak beste, [+]


2025-07-22 | Bertsozale.eus
Bertsolaritzaren dokumentazio bilketa sendotzeko aurrerapausoetan

 Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]


Bizkaiko autoeskolek hirugarren greba eguna izan dute astelehenean

Uztailak 8, 16 eta 21 izan dira greba egiteko ELA eta CCOO sindikatuek aukeratutako egunak. Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) eta soldatak parekatzea eta lanaldiak murriztea eskatzen dute. 


Nerabeak

Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]


BSHko langileen gehiengoak onartu egin du sindikatuek eta enpresak adostutako aurreakordioa

Langile batzordeak eta enpresak adostutako aurreakordioak 655tik 609ra murriztuko ditu kaleratzeak, gainerakoak birkokatuko dituzte. Astelehen arratsaldean jakin da langileen %78k babestu dutela akordioa. Nafarroako Gobernuak eta langile batzordeak etorkizunari begira,... [+]


Cesar-Neron kasua

Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]


Ana Sagasti (AZ Ekimena)
“Jasanezina da sanferminetan pixaren kiratsa eta etengabeko soinua”

Alde Zaharreko Ekimeneko Ana Sagastirekin hitz egin du Euskalerria Irratiak, bertako bizilagunek sanferminak nola bizi dituzten ezagutzeko. Bederatzi egunez eta 24 orduz soinua gehiegizkoa eta pixa usaina erabatekoa dela esan du. Jaia eta egunerokotasuna uztartzeko... [+]


Riviera Gaza: euskal ekonomiarako aukera bat?

Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]


Donostiako Klasikoa eta Israel-Premier Tech taldea

BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]


Eguneraketa berriak daude