Kanakyko independentistek eta Frantziak adostutako akordioa eztabaidatuko dute oinarriek egunotan
Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta izan da sinatutako agiria erabat arbuiatu duenik ere. Asteburuan, Noumea hiriburuan, negoziatzaileek jendaurrean adierazi dute ez dutela behin betiko akordioa sinatu eta proiektua barne-biltzarretan eztabaidatuko dutela.
Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanaka (FLNKS) aliantzak asteburuan emandako prentsaurrekoaren mamia jaso du Vilaweb hedabideak. Aliantzako ordezkariek negoziatzaileek egindako lana babestu zuten. Izan ere, erdietsitako akordioa kritikatu dute aliantza independentistako hainbat talde eta kidek. Besteak beste, sare sozialetan esan dute Frantziarekin adostutakoak ez duela erabateko subiranotasunik aurreikusten eta ez duela autodeterminaziorako mekanismorik zehazten. Emmanuel Tjibaou negoziazio taldeko buruzagiak azaldu du akordioa “fase bat” baino ez dela, eta ez “bidearen bukaera”. Sinatutakoaren mamira jota, ironiaz hitz egin du estatu bat beste estatu baten barruan onartzeari buruz: “Estatu bat beste estatu baten barruan kontzeptua konstituzionalisten maskota bilakatu da, baina argitu beharko da zer esan nahi duen juridikoki. Sui generis edozer gauza adieraz dezake, eta ziurgabetasuna sortzen du”, aitortu du.
Tjibaouk prentsaurrean adierazi zuen Frantziarekin egindakoak “printzipio-akordioak” direla eta orain oinarri independentistei aurkeztu eta azaldu behar zaizkiela, eta zuzendu eta balioztatu egin behar direla. Akordioa ez dela itxia ere azpimarratu du: “Negoziatzeko agindua geneukan, ez akordio itxi bat sinatzekoa”. Datozen egunetarako bi hitzordu egin dituzte oinarri independentistekin sinatutakoaz eztabaidatzeko; batetik, FLNKS aliantzako buruzagi politikoek bilera egingo dute aste honetan, eta bestetik, abuztuaren 2an mugimenduaren batzar irekia egingo dute. Hitzordu erabakigarriak izango dira oinarri independentistek akordioa babesten duten ala ez jakiteko.
Akordioaren sinatzaileek hainbat aurrerapauso nabarmendu dituzte, hala nola, nazioarteko onarpena izango duen Kaledonia Berriko Estatu bat sortzea, kanpo-gaietako eskumena berehala eskualdatzea, nazionalitate bikoitza izateko aukera (kaledoniarra eta frantsesa), eta konstituzioaren hastapena litzatekeen oinarrizko lege bat idaztea.
Frantziaren presioa eta epeak zehazteke
Tjibaou negoziazio taldeko buruzagiak azpimarratu du negoziazio garaian Frantziako Estatuak presioa egin ziela, “kanakiar gizarte degradatu eta pobretuaren testuinguruan”. Gehitu du sinatzera bultzatzeko indar kolpeak egon zirela. Negoziazio taldeko beste ordezkari batek, Mickaël Forrestek, “xantaia klasikoa” egin dietela adierazi du. Frantziako Gobernuak Konstituzioaren erreforma eta sinatutako testuaren edukia jasoko lukeen lege organikoa udazkenean bideratu nahi ditu, baina FLNKS aliantzak ez du proposatutako egutegia onartu, eta esan du lehenengo barne eztabaida gauzatu behar dela.
Euskal Irratietan Battitta Bolokiri elkarrizketa egin diote. Hainbat urtez Kanakyn bizi izan da eta hango egoera hurbiletik ezagutzen du. Akordioak kanakentzat izan ditzakeen ondorio eta eraginez hitz egin du.
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Konfiantzaren erronka izenburua jarri diote Kanakyko indar independentisten eta unionisten arteko akordioari. Ozeano Bareko uhartediak herrialde europarraren parte izaten jarraituko luke, baina estatu izaera lor dezake kaledoniarrek hala bozkatzen badute. Datorren urte hasieran... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]
Abenduaren 24an erori zen gobernua, Kaledonia Elkarrekin alderdi loialistako ordezkariek dimititu zutelako. Hori horrela, loialistek berreskuratu egin dute independentistek 2021ean lehen aldikoz lorturiko presidente kargua. Maiatzaz geroztik krisi politiko, sozial eta ekonomiko... [+]
Frantziako Estatuaren aurkako protestak aitzina doaz Kanaky irlan eta errepresioak ere ez dauka etenik. Uztailaren 10ean tiroz hil du errepide blokeoan zegoen Rock Victorin Wamytan gaztea. Independentisten artean ezaguna den familia batekoa da gaztea: 1998ko Noumeako Bake... [+]
Asteazkenean, ekainaren 19an, atxilotu zituzten eta Frantziako espetxeetara bidali dituzte asteburuan. Maiatzean izandako istiluetan bortizkeria ekintzak antolatzea leporatzen diete.
Asteazken goizean eskainitako ohiz kanpoko prentsaurrekoan eman du erabakiaren berri Frantziako presidente Emmanuel Macronek. Kanaken haserrea piztu zuen legeak, errolda horren eguneratzeak kanaken pisua gutxitzeaz gain, 1998ko Noumeako Bake Akordioen muinaren errespetu-eza... [+]
Irlan egon da maiatzaren 23an Frantziako presidente Emmanuel Macron eta loialistekin zein independentistekin, alde guztiekin bildu da. "Elkarrizketa politikoa" abiarazteko prestutasuna erakutsi die, baina independentistek diote horretarako baldintzarik ez duela jarri.
Kanakyko manifestariei elkartasuna adierazteko, EH Baik eta LAB sindikatuak deituta, elkarretaratzea egingo dute 19:00etan Baionako suprefetura aitzinean.
Astelehenaz geroztik Kanaky uharteetan protestak eta istiluak ari dira izaten. Gutxienez lau hildako izan dira Frantziako Gobernuaren arabera, baita zauritu ugari eta dozenaka atxilotu ere. Frantziako Asanblea Nazionalean Pazifikoko uharte hartako hauteskunde-erroldari buruzko... [+]
COVID-19ak eragindako osasun egoeragatik independentziari buruzko erreferenduma atzeratzea galdetzen zuten independentistek, hori gabe boikotatuko zutela abisatuz. Eskaerari elkor, hitzordu politikoa burutu zuen Frantziak abenduaren 12an. %96,49ak Frantziaren mende gelditzearen... [+]
Independentziaren hirugarren erreferenduma abenduaren 12an egingo da Kanakyn, baina independentistek ez parte hartzea erabaki dute, pentsatzen baitute COVID-19agatik ez dagoela baldintza egokirik. Frantziako Estatuak, ordea, hitzorduari eutsi dio, unionisten onerako.
Aste bateko negoziazioen ondorioz finkatu dute agenda politikoa Kanakyko loialisten, independentisten eta Frantziako Gobernuko ordezkarien artean. Noumeako akordioei segi, independentziari buruzko hirugarren eta azken erreferenduma ukanen dute Kanaky edo... [+]