IDAZLEAK ETA DIRU KONTUAK
Kontuak ateratzeko lana hartu duenak erraz ulertuko du idaztea lana izan badela, baina lanbidea apenas. Kontuak ateratzeko lana hartu duenak segituan ulertuko du arrazoi ekonomikoa ez dela idazlea idaztera bultzatzen duena. Kontuak ateratzeko lana hartu duena konturatu izango da honezkero idazleen bizimodua mitifikatzeko joera dutenek ez dutela konturik ateratzen eta kontutik bizitzea ez dela posible. Kontuak ateratzeko lana hartu duena jabetuko zen idaztea oso aberasgarria izan arren, ez dela inondik ere aberasteko bidea.
Hala ere, badira idaztetik bizi diren idazleak. Ez asko, baina izan badira. Adibidez, Aitor Arana idazlea da eta idaztetik bizi da. Harro esaten du hori, berea kosta bazaio ere. "Zorionekoa sentitzen naiz, oso bokazio handia dudalako". Eta behar ere bai zenbait egoeratan.
Aitorrek hamazazpi-hamazortzi urte ingururekin sentitu zuen bokazioa bete-betean. Hogeita hemeretzi ditu orain. Berak idazle izan nahi zuen, idatzi egin nahi zuen, eta hogeita bat urteren bueltan, argitaratzen hasi zenean, erabaki zuen idaztetik bizi nahi zuela. Bi lan eskaintza izan zituen, baina idaztetik apartatuko zutela jabetu zenean, ezezkoa eman zien. "Nire bokazioari heltzea erabaki nuen, eta oso urte txarrak pasa nituen". Txarrak, ekonomikoki, alegia.
Ingurukoen babesa beti sentitu bazuen ere, aitortu digu etxea ordaindu beharrik izan ez zuelako atera zela aurrera. Araotzko abade-etxean bizi izan zen urte haietan eta horri esker eutsi izan zion bere gogoari.
Harkaitz Cano da idaztetik bizi den beste idazleetako bat. Zuzenbidea ikasi eta denbora librean idazteko aholkua eman zioten. Berak justu kontrakoa egin zuen, eta gaur egun, zuzenbidean lizentziatua den arren, idaztetik bizi da. Hemeretzi urterekin hartu zuen erabakia.
Harkaitz Canok berriz, bizibidea enkarguzko gauzak idaztetik ateratzen du: telesaioetarako gidoiak, irratirako moldaketak, beldurrezko istorioak, zenbait egunkaritan zutabeak… Saiatzen da oreka aurkitzen, baina badu kezka enkarguz idazteak ez ote duen bere proiektuak aurrera ateratzeko gogoa desaktibatzen. Horregatik ulertzen ditu idaztearekin zerikusirik ez daukan lanbidea izatea komenigarriagoa dela defendatzen duten idazleak. Baina berak beste bidea aukeratu zuen eta alde on asko ikusten dizkio: "Ikasketa bat da azken batean: gidoigintzan elkarrizketaren sekretuak ikasi ditut, nola laburtu, soberako hitzak nola kendu; zutabegintzak gauzak azkar egiten erakutsi dit, epe baten barruan lan egiten; idazteko muskuloa egiten ari naiz; sinetsi nahi dut entrenamendua dela".
Ez zaio lanik falta, eta baldintza ekonomikoak beti onak ez izan arren, askatasunaren kontrapartida du berak egin duen aukerak: "Nahi dudan ordutegia dut, oso bizitza librea, jeferik gabe, irakurtzeko denborarekin…".
Garbi dauka hala ere, beste bide batzuk ere jorratu litezkeela eta akaso jorratuko dituela. Itzulpenarena, adibidez.
Bere hogeita zazpi urterekin ez du erretiroan eta gauza horietan pentsatzen. Bere etorkizuna urtebetean kabitzen da: "Kontu korrontean urtebete lanik egin gabe bizitzeko adina edukitzea", etorkizuna ziurtatua edukitzea adina da Harkaitzentzat.
Aitor Aranak hasierako urte haietan ere apenas pentsatzen zuen etorkizunean. Orain, urteak aurrera joan ahala, gehiago. Horregatik -eta orain modua duelako- kotizatzen du autonomoetan. Eta pozik dago. Sortzen. "Zenbat eta gehiago sortu, orduan eta gehiago argitaratzen duzu; idaztetik bizi naiz; iritsi behar zuen eta iritsi da".
Arantxa Urretabizkaia ez dago idaztetik soilik bizi diren idazleen artean. Literatura propina bezala definitzen du berak. Eta hala ere, luxu handi bat da idaztea, bere hitzetan. Azken hogeita bost-hogeita zortzi urteotan idaztetik eta komunikabideetatik bizi izan da. Bitan banatuta dauka bizibidea.
Lanbidez erizaina izan zen zortzi urtez, "instrumentista bezala aritzen nintzen kirofano batean". Gero Historia ikasketak egin eta irakasle aritu zen. Beraz, inoiz ez du bizibidea idaztetik atera.
"Behin saldu nituen, adibidez, antzerki obra baterako eskubideak; ordaindu zidatenarekin begiz jota neukan txaketoi bat erosi nuen, larruzkoa; propina horiek dira literatura, niretzat".
Arantxak behin baino gehiagotan pentsatu izan du erretiroa hartzeko garaiarekin. Eta bere bi lanbideak berak aukeratu dituen arren, badaki bere lanak bukaerarik ez duela izango. "Ahal dudan bitartean jarraitu egin beharko dut lanean". Badakielako lanik egin gabe ez duela diru sarrerarik izango.
Eta hala ere, ez dago bere bi lanbideak aldatzeko. Ezta bien artean bakarra aukeratzeko ere. Oso seguru esaten du norbaitek eskainiko balio idazteagatik ordaintzea, idaztetik bizi ahal izatea, gainontzeko guztia uztera behartuko balu, ez lukeela onartuko. Idazle badelako, "baina hori behar dut nire barrura begira lan egiteko, eta komunikabideak behar ditut kanpora begira, jendearekin harremanetan aritzeko". Eta biak nahi ditu. Beraz, idazle izateak ez dakar ezinbestean idaztetik bizi nahia. Ez idazle guztientzat, behintzat. Batzuek ezingo lukete, baina beste batzuek, ahal izanda ere, ez lukete nahiko
Idazleak -normalean, behintzat- ez dira itsasertzean paseatuz bizi. Arantxak berak aitortu digu, egun jakin hartan joan zela etxera libururen baten bila kazetariak nahi zituen bezalako irudiak izan zitzan, baina trukean erosketak egitera laguntzeko eskatu ziela telebistakoei. "Beraiek etorri izan ez balira erosketak egitekoa nintzen, eta goiza galdutzat jo nahi ez nuenez, gutxienez erosketak eginda bueltatu nintzen etxera".
Jendeak, irakurleek oro har, idazleei buruz duten irudia ondo baino hobeto erakusten duen beste anekdota bat ere berak kontatu digu. Lehiaketa bat zen. Lehiakideek galderak egiten zizkioten Arantxari eta honek erantzun. Erantzunetako batek gezurra izan behar zuen, eta gero, lehiakideek asmatu egin behar zuten erantzun guztietatik zein zen Arantxak asmatutakoa. "Zenbat liburu saltzen dituzu?" galderan sartu zien ziria lehiakideei. "Bost milioi edo antzeko astakeriaren bat erantzun nien". Lehiakideak, ordea, ez ziren konturatu gezurra zenik. "Sukaldean egitea asko gustatzen zaidala erantzun nien galderetako batean, eta konbentzituta zeuden hura zela bota nien gezurra".
Hobe bai sukaldekoa gezurra izan balitz eta saltzen diren liburu kopuruari buruzkoa, egia! Ale kopuru hori salduz gero, idazleak itsasertzean paseatuz bizitzeko denbora eta etorkizunerako soldata ziurtatuak izango lituzke. Baita liburu bakoitzeko geratzen zaion kopuruari zerga modura ordaindu behar duena kenduta ere!
Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]
Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]
Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko".
Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.
Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin biltzekoa zen asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko; baina atzeratu egin dute bilera. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei... [+]
Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.
-------------------------
Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]
Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.
Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.
Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]
Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte.
Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]
Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]