Kale estuak dituzten hiriak
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu borondaterik bost euroko kafea erosteko. Ez ezazu, faborez.
Lagunei idatzi eta orduantxe, egin nahi ez dituzuen planetaz mintzatzen, ohartu zarete ezetz, ez dakizuela oraindik zer egin larunbatean. Aukera asko dago. Omen. Baina ezin asma norentzat diren aukera horiek guztiak. Etxe azpiko tabernara gerturatzen zarete, betiko lau agureen artean, lokal hori ortzimugan, mehatxatuz.
Taberna da, ez dut tesi hau behar baino luzeago defendituko, herri baten gutxienezko unitatea. Herrian taberna badago komunitatea sortzen da, zaintza, harremanak, elkarbizitza. Nolabait, taberna sarri aitzakia izan da, kafesne baten inguruan zazpi orduz lagunak bildu eta mintzatzen aritzeko, zaharrez eta berriez, baten batek erlojua begiratu eta “berandutzen hasia zaigu…” esan arte. Orain arte. Hiri handietan bereziki, tabernak kontsumorako espazio soil bilakatzen ari dira, mahai inguruan biltzeak ez du axola, ez bada mahai gainekoa kontsumitzeko. Dirua xahutzeko behin, bi, hamaika bider.
Ez da, ordea, jarri daitekeen eredu bakarra. Are gehiago, icebergaren punta baino ez da. Azken funtsean, hau dena ez baita kasualitatea, egungo hiriaren kronika da. Icebergaren legez, batzartzeko tokiak hirietan urtzen hasiak baitira, literal zein metaforikoki. Literalki ez dagoelako tokirik eguzkitik ihes egiteko, eta metaforikoki ez dagoelako biltzeko espaziorik. Espaziorik dohainik, musu-truk, doan, debalde. Ezetz, ez dudala hogei euro ordainduko zure lokalean ordu erdian bokata bat irensteko, apenas solastatzeko denborarik gabe.
Ez da kasualitatea; elkartzeko espazio duinak desagertuz doazen heinean, saretzeko, elkarbizitzarako eta antolatzeko espazioak ere desagertuz doaz, kalexka ilun eta urrunduetan ostonduz. Geroz eta kale estuagoak dituen hiri batean ezinezkoa da banku batean esertzea besterik gabe zerura begira egoteko, ordu luzez. Aisialdia kreditu txartelak menperatua: Ondo pasatzeko tasa 5€.
Etxe pareko lokalari behatuz barne elkarrizketari amaiera saihestezina gerturatzen zaio: zer egin, nola egin. Non egin, non. Biltzearen balio politikoaz ohartzea, espazioen beharra plazaratzea, behar hori asetzeko antolatzea. Gaztetxe bat, bi, hamaika. Auzo bakoitzean bat, sarrera kobratu barik. Zine autogestionatua udan, izara bat eta norbaiten osabak utzi dion proiektorea. Filma pirateatuta, noski.
Hurrengo astebururako plana erabaki dugu: supermerkatuan kafesnea eta pastak lapurtuko ditugu etxe okupatu batean jateko, lasai asko eta presarik gabe, egun argia heldu arte hitz egiten aritzeko.
Eresia. Hil-kanta aitari
Goiatz Labandibar
Elkar, 2025
------------------------------------------------------------------
Goiatz Labandibarrek azken urteotan Amez (2022), Bekatua (2023) eta Zoo (2024) idatzi ondoren, Eresia. Hil-kanta aitari (2025) argitaratu berri du... [+]
Idatzi duen eleberriko pertsonaia mirestera heldu da Juan Luis Larraza Lakuntza (Etxarri Aranatz, 1950), eta, beharbada, mitifikatu ere egin du. Han eta hemen, eta, oroz gain, Nafarroako Artxibategiko agirietan Luis L(e)izarraga kapitainari buruzko datu bakanak bildu, Pello... [+]
Umea hemen, Umea han
Chuck Groenink. Itzulpena: Nagore Perez
Ibaizabal, 2025
Historiaurreko istant bat du azpi izenburu liburu honek, eta horixe da, hain zuzen, egileak kontatu nahi diguna, istant... [+]
"Israelen kontrako boikot kanpainak martxan dauden honetan, kulturgileoi lerratzea dagokigu", adierazi du Saioa Alkaizak komunikabideetara igorritako oharrean. BDZk txalotu egin du Alkaizaren erabakia, eta Elkar argitaletxeari gonbita luzatu dio, "erabaki ausartak... [+]
Amonarena zen etxean bizi da Irati Zubia duela urte batzuk, lagunekin. Donostiako atari zaharren usaina dauka atariak. Zaintza existitzen ez den mundu batean izan nahiko luke zaintzaile eta eskarmenturik ez zaio falta: irribarre zabalaz hartu nau etxean Aste Nagusi betean, sofa... [+]
Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Balea Zuria, 2025
------------------------------------------------------------------
Lierni Azkargortak Anatomia Bertikalak liburuaren aurkezpen saioan esan eta Berria egunkariak jaso moduan irakurri ditut poema gehienak: ozen, ahoz... [+]
2020ko Euskadi Literatura Saria irabazi zuen Cambiar de idea (Ideiaz aldatu) autofikzio feministarekin. Emakume idazleek literatura kanon patriarkalera egokitu beharra kritikatu zuen liburu horretan. Todo empieza por la sangre (Dena odoletik hasten da) bere seigarren... [+]
LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith
Itzulpena: Garazi Ugalde
Igela, 2022
-----------------------------------------------------
Batek baino gehiagok askatu ezin duen ideia faltsua da Europa jende berdinez soilik dagoela eraikita. Eta ez bakarrik faxistek. Egiatan, gutako... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
Analisirako tresnak, saio honetan, analisirako erabiliko ditugu. Bi hilabeteko geldialdi oharkabekoaren ostean, bueltan gara formaedukian, eta zeharkatzen gaituzten liburuez aritu gara. ukitzen gaituen pleibakaz.
Danele Sarriugarte eta Ibai Atutxak Basilika podcastaren baitan... [+]