«Euskal kazetaritzak kezka eta interesgune berrietara jo behar du»


1991ko azaroaren 24an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Joxe Aranzabal, herri aldizkariei buruz
JOXE ARANZABAL
«Euskal kazetaritzak kezka eta interesgune berrietara jo behar du»
Arrasateko euskalgintzari lotua bizi izan da azkeneko 3 urteotan. Bertako aldizkaria eta telebistaren zuzendari kargua bete du oraintsu arte, eta euskal komunikabideetan eredu propioa jorratu du. Herri aldizkarien bultzatzaileetarikoa, tokian tokiko informazioari aitortzen dio euskal prentsaren erronkaren oinarria. Bilbotik bueltan, solasaldia luzea eskaini digu egungo euskal prentsaz.
ARGIA. Herri aldizkarien fenomenoak norainoko eraginik izan du euskal kazetalgintzan eta euskararen normalizazioan?
JOXE ARANZABAL. Nere ustez, Arrasate Pressek irauli egin du herri prentsaren egoera. Lehen irakurlego mugatua zegoen, eta ordurarte batere sartu barik zegoen publiko batengana zuzendu eta iritsi zen. Hori lortzeaz batera Euskal Herrian halako zirrara sortu zuen, «zer gertatzen da aldizkari honekin halako arrakasta eta hedapena edukitzeko?» zioten, eta horrek ondorio batzuk izan dituela uste dut: Arrasaten sekulako irakurlegoa sortu da, eta Euskal Herritik begiratuta jendea lehenengo aldiz hasi zen planteatzen herri aldizkari baten bideragarritasuna. Adibidez, "Ttipi ttapa" hamabostekariaren 5000 ale banatzen ari da. Une honetan 53 dira Euskal Herri osoan argitaratzen diren herri aldizkariak. Horiek bertako irakurlegoa zabaltzea lortu dute. Herri aldizkari hauek dauden tokian euskal irakurlego hori zabalduz doa, eta euskal irakurle berri batengana iritsi eta lokalismo esparru batean sartzen dira. Tokian tokikoak izugarrizko abantaila dauka. Euskal Herriko sei herri aldizkaririk handienak hartuz gero, gutxi gora behera, astero, 20.000 ale aterako lituzkete. Denen inguruan 60-80.000 irakurle daude, eta horietariko asko lehenengo aldiz ari dira euskaraz irakurtzen. Herri prentsa euskararentzat eremu berria hartzen ari da hutsik zegoena. Eta hori egunkari mailan egitea zailagoa da, erdarazkoek eremu hori hartuta daukatelako.
A. Euskal irakurlegoa zabaltzen dute, baina gero askok erdal egunkarietara jotzen dute...
J.A. Euskal egunkarirako zubia ere izan daitezke, baina dagoen egunkariaren eta zernolako produktua egiten denaren arabera. Dagoeneko erdal egunkariei lehia egiten dietela esango nuke. Arrasate Press konpetitiboa da zentzu horretan, egiten duen produktua arrasatearrentzat erakargarria delako. Badaude faktore ekonomikoak ere, zenbaitek ez du dagoeneko egunero egunkaririk erosten jubilatuek eta gazteek, ordaindu behar delako. Diruari begiratzen diote, euskaldunak dira, eta Arrasate Press goitik behera irakurtzen dute. Eta gainera bertako telebista eta irratia ere badaukate. Aldizkaria dohainik daukate, informazio pilarekin eta bertakoa. Zein behar daukate horiek egunkaririk erosteko? Arrasate Press bezalako 50 herri aldizkari arrakastatsu egongo balira, egunkariak orduan hasiko lirateke benetan kezkatzen eta askoz ere kontuagoan hartzen herri mailako informazioa. Estatu Batuetan ikusten da New York-en badirela auzoetako aldizkariak egunkari handiei konpetentzia egiten dietenak. Tokian tokiko albisteetatik ihes egiten du irakurleak. Nere ustez, herri aldizkari guzti hauek irakurle berriak sortzen ari dira, baina inoiz nahi bada euskal irakurle horiek euskal egunkari baten irakurle izatea, horrek egunkari horren lana izan behar du eta ez herri aldizkariena. Hauek egunkari horiek tokian tokiko informazioa ematera behartzen dituzte. Hori eguneroko lehia da, eta asmatu behar da produktuarekin. Nik ez dut uste herri aldizkari hauek, egun Egin, Deia, Diario Vasco eta hauek irakurtzen dituztenak lortuko dutenik, berez, Euskaldunon Egunkaria irakurtzen hastea. Berez ez. Horrek egunkari horren lana izan behar du. Eta era berean, Euskaldunon Egunkariarako honelako aldizkariak egotea garrantzitsua dela uste dut, egunkarietan hizkuntza delako komunikabidea, eta hauek hizkuntza hori jorratzen ari dira. Jendea horretara ohitzen ari dira.
Hauen eragina nabaria eta kontuan hartzekoa da: euskal irakurlegoa zabaldu herrietan dinamika berria sortzen dute, kazetari eta tekniko berriak trebatu, herria hobeto informatuta eduki, euskarazko publizitatea sor daitekeda erakutsi... Iorpen ugari dira.
A. Egunkari baten proiektuan begira, finantziabideak nondik sortu beharko lirateke?
J.A. Gure kasuan mistoa izan da, publikoa eta publizitatearen bidez lortutakoa. Publizitatea derrigorrezkoa da. Eta eskualdekako egunkariak ere sor litezke. Agian soluzioa izan liteke toki konkretu batean irakurlegorik badagoela susmatuko balitz. Gertatzen dena da bat, honez gero, kalean dagoela. Eta nik ez nuke gaizki ikusiko diru publikoaz ere ateratako beste egunkaririk. Gobernuak, enpresa pribaturik sortuz gero, diruz lagundu behar luke. Izan ere, badugu sozialki joera bat, "hau ere Gobernuak konpondu behar du", eta dejazioa egiten dugu gureak izan beharko liratekeen hainbat eskubide gobernuaren eskuetan. Euskal egunkariaren arazoa, seguruenera, Gobernuak ezingo du konpondu. Hori aurrera ateratzeko gai den indar soziala egon behar du. Ekimen pribaturik sortzen den neurrian, Jaurlaritzak zer dagoen ikustera jo behar luke, eta gero kontuan hartu behar lituzke.
Herri honetan akordio bat egongo balitz, "begira ez da posible bi egunkari egitea eta goazen bat egitera" eta bat horretan Jaurlaritzak diru pila sartu behar balu, neretzat askoz garrantzitsuagoa da akordioa batera iristea. Eta agian Euskal Herrian pasa beharko dugu fase bat, adibidez hamar urte, laguntza publikorik izan beharko duen egunkariarena.
A. Arrasate Press bezalako herri aldizkariak bidegurutze batean al daude une honetan?
J.A. Arrasate Press neurri hatean bai eredu aldaketa batean dago, nahiz eta guztiz finkatua dagoen. Kontua da nola lortu horrengo urteetarako finantziabide hori. Erakundeetatik etorri den diru iturri hori aurrerantzean nondik etorriko den dago ikusteko eta erabakitzeko.
A. Zein da zare oraingo egoera?
J.A. Mlomentu honetan urte sabatiko batean nago, nolabait, eta autoedizioaren munduan sakondu nahi dut, Bilbon hasi naiz ikastaro batean, maketazio programa bat nola maneiatu eta abar. Lan gehiago egingo dut kazetaritza diseinu eta maketazioan. Dena dela, harremanetan segitzen dugu. Orain elkarte berri bat sortuko da, Arrasate komunikabideak, eta hor bilduko dira Arrasate Telebista, Arrasate Press, eta inoiz sortzen badira irrati bat eta egunkaria; hor sartuta nago.
A. Nola ikusten duzu komunikabideetako euskara, orohar?
J.A. Beste hainbat tokitan oso ohizkoa da hizkuntza zaintzen bakarrik aritzen direnak topatzea, eta gurean ez dut horrelakorik somatzen. Horretan zorrotzagoak izan beharko genuke.
A. Profesionaltasunerako saltoa guztiz beharrezkoa ikusten al duzu herri aldizkarietan ere?
J.A. Bai, horrek produktuaren jarraipena bermatu egiten duelako. Lau edo bi pertsona hartuta ere, beren soldata justifikatzeko derrigor atera beharko dute. Astekariak hilabetekariak baino eragin handiagoa dauka, eta epeak bete eta ziurtatzeko profesionalak behar dira. Herri aldizkariak bigarren fase edo pizkunde batean bizi dira, eta bide horretatik jo behar da. Gainera, euskaraz egiten ez bada, erdarak bereganatuko du eremu hori ere. Euskarazkoak sortu behar dira. Zorionez eremu hori oraindik hutsik dago, eta ni seguru naiz herri prentsa mota hau ikaragarri zabalduko dela, eta euskaraz ez bada erdarak egingo du. Herri prentsak etorkizuna dauka.
A. Zer behar da euskaldunek erdaraz irakurtzeko joera alda dezaten?
J.A. Produktu hobeak atera behar dira. Arazoa ez da hizkuntza, eskaintzen den produktuaren kalitatea baino. Produktuaren hobekuntzan jarriko nuke nik aldaketaren oinarria. Atxagak aspaldi bota zuen euskaldunok oso masokak ginela, eta produktu erakargarririk falta zaigu. Zentzu honetan, batzutan euskaraz idatzitakoak ere izaten du eraginik, nahiz eta mugatua izan. Hori aldatzeko, produktua aldatu beharra dago, eta hobetu. Zenbait artikulugilek ere erreziklaia behar luke.
Euskal kazetariok hausnarketa sakona egin behar dugula uste dut, eta askotan ez leporatu irakurlegoari gureak diren gabeziak. Mediokridadea, aspergarriak eta txarrak diren gauzak alboratu behar ditugu. Euskal kazetaritza aurrera ateratzea gure esku dago. Esate baterako, uste izan dugu herri hau oso politizatua dagoela eta hitzegin behar dugula autobideaz eta beste hainbat gaiez. Euskal kazetaritzak interesgune berrietara jo behar du, jotzen asmatu behar du. Prentsan eguneroko arazoei garrantzia handiagoa eman beharko genieke, eta ez hain orokorrak direnei. Horrek ez digu jendearengana heltzen uzten. Eta erdal prentsatik (zentzu orokorrean) asko ikasi beharra daukagu. Umiltasuna komeni zaigula iruditzen zait. Ahaleginak hortik jo behar luke.

NORTASUN AGIRIA
1952an Arrasaten jaioa. Deustuko Unibertsitatean Historia arloan lizentziatua. 5 urte atzerrian eman zituen: Estatu Batuak, Canada, Israel eta Egipton ibilia. Euskaraz gain, gaztelera, ingelesera, frantsesera eta oinarrizko hebraiera menderatzen ditu. 1976an orduko «Garaia» aldizkarian aritu zen 6 hilabetez kazetari moduan
Patxi Sarriegi
22-26

GaiezKomunikabidPrentsaAldizkariakHerri aldizArrasate Pr
GaiezKomunikabidPrentsaEuskaraz pr
PertsonaiazARANTZABAL1
EgileezSARRIEGI1Komunikabid

Azkenak
Etxeko atxiloaldia ezarri diote Bolsonarori, 2023an estatu kolpe bat ematen saiatzeagatik

Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]


Bilboko Konpartsek “gustu guztientzako” 600 ekintzatik gora antolatu dituzte

Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko". 


2025-08-05 | Mikel Aramendi
Gero eta fede gutxiagorekin esanda: ‘No More Hibakusha!’

Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.

Iazko Bakearen Nobel... [+]


Netanyahuk Gaza osoa okupatzea erabaki du, armada aurka agertu arren

Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin bilduko da asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei "atseden hartzeko tartea" ematea... [+]


Sendo eta dotore

Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.

-------------------------

Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]


Poloniak berriz ireki du Pablo Gonzalezen kontrako prozesu judiziala

Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.  


Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


20.000 sinadura bildu dituzte txosnak Euskal Herriko ondare immaterial izendatzeko

Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]


Sarek eta Etxeratek mobilizazioak egin dituzte Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan

Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte. 


NBEren Segurtasun Kontseilua Gazan bahituta dauden israeldarrez mintzatuko da asteartean

Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]


AEBn euskararen irakaskuntza bultzatzeko akordioa sinatu dute Etxepare Euskal Institutuak eta NABOk

Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]


2025-08-04 | Behe Banda
Kale estuak dituzten hiriak

Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]


Turismoaren negozioaren aurka mobilizatu dira Zarautzen

"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]


Requiem batekin abiatzea?

Zer: “Requiem (s)”. Ballet Preljocaj.
Koreografia: Angelin Preljocaj.
Eszenografia: Adrien Chalgard.
Argiztapena: Éric Soyer.
Jantziak: Eleonora Peronetti.
Bideoak: Nicolas Clauss.
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren... [+]


Fusilatutako bi pertsonaren gorpuzkiak atera dituzte Muniainen

Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]


Eguneraketa berriak daude