COVID-19aren kontrako txertoa lortzeko lasterketan ari diren farmaziako korporazioen artean Pfizerrek eta BioNTechek aurreratu zuten bere burua joan den astean, kasik lortua duela iragarriz. Albisteak burtsetan ere eragin zuen, pandemiaren amaieraren zantzu bat izan zitezkeelakoan. Baina euforiaren aparrak joan ahala azaleratu dira hainbat inkognita, horietako bat Pfizerren txertoa metatu, garraiatu eta jendearen jartzeko lekuetaraino iristeko beharko den kongelazio kate erraldoiari dagokio. Izan ere... operazio logistiko erraldoi bat antolatu beharko litzateke txertoa bere garraio kate osoan derrigor eskatzen dituen -70ºC azpiko tenperaturetan erabili ahal izateko.

Pfizerrek berak –egun batzuetan burtsan etekin handiak lortu ostean, tartean bere zuzendari nagusi Albert Bourla akzioak salduta aberastuz– aitortu behar izan du txertoa lortzea konplikatua bada ez dela gutxiago izango hori munduan barrena zabaltzeko azpiegitura antolatzea. Gainerako txerto gehienek ez dute hain biltegiratze-tenperatura baxurik behar, eta, beraz, ez dago dagoeneko ezarritako azpiegitura orokorrik.

Pfizerren plana da txertoa AEBetako, Alemaniako eta Belgikako zentroetatik banatzea. BBC-k azaldu duenez, lurrez zein airez bidaiatu beharko du. Etapaz etapa jaso beharko duten banaketa-zentroek biltegiratze ahalmen handia beharko dute eta horietatik aurrera ultraizoztuek behar dituztenen antzeko baldintzetan iritsi beharko du klinika, kirurgia, farmazia eta ospitale bakoitzera, herritarrei txertoa jarriko zaien leku orotaraino.

Wall Street Journal egunkariak jakitera eman duenez, Pfizerrek maleta baten tamainako garraio-kutxa berezi bat garatu du, izotz lehorretan enpaketatuta 5.000 dosi garraiatzeko, GPS daramaten maleta berrerabilgarriak. Ez dira kaxa merkeak izango: askoz hotz txikiagotarako eta dosien laurdena eramateko prestatutako kutxak 5.000 libratan saltzen direla jakin du BBC-k. Baina maletatxoena litzateke garraio osoaren azken urratserako beharrezko tresneria. Garraio osoa honela laburbildu daiteke, zehazki txerto honi dagokionez:

- Pfizerrek ekoizpen zentroetatik erosketa egin dion herrialde bakoitzera hegazkinez bidaliko ditu txertoak, aipatu 5.000 dosiko maletetan.

- Herrialde bakoitzean txertoa eduki ahal izango da 6 hilabete arteko epean -70ºC azpiko biltegi handietan.

- Biltegietatik ateratakoan, txertaketa-zentroetaraino maletatxook eramateko 10 egun dauzkate (beti -70ºC-ko tenperatura urratu barik).

- Txertoa eman beharreko osasun-zentroak -2ºC eta -8ºC-ko hotzean eduki ditzake gehienez ere bosgarren eguna arte.

Gauzak nola dauden ikusteko, Erresuma Batuan BBC-k galdeturik gobernutik erantzun diote biltegiratze zentralari eta txertoaren banaketari buruzko prestaketa lanak egiten ari direla, zehaztapen gehiago gabe. Hedabideari zalantza handiak agertu dizkiete medikuntzako profesionalek, txertoak eman behar dituzten medikuek gisa horretako izozgailurik ez daukatela esanaz. Agian, dio BBC-k, unibertsitateek eta ikerketa laborategiek beren ekipoak jarri ahalko dituzte biltegiratzeko plan erraldoiaren mende. BBC-k galdekatutako logistikako enpresek diote eta Michael Bourlakis logistika irakasleak esan du: "Hornidura katean, ezustekoaren zain egotera ohituta gaude. Hori esanda, eskalak, konplexutasunak eta horren gaitasunak ez dute aurrekaririk".

Euskal Herriari dagokionez, Hernaniko Bexen enpresak jadanik dauzkan hozkailu bereziak beste gehiagorekin osatuta urtea amaitzerako espero du hiru milioi txerto dosi -80ºC arteko hotzean eduki ahal izatea, EITB-k jakinarazi zuenez. Bexeneko arduradunek operazioa konplexu baina egingarritzat jo dute kazetarien aurrean. Alabaina, ez da dirurik aipatzen ez hor eta ez Pfizerren txertoaren ezaugarri honek txertatze operazio osoari gehituko liokeen koste ekonomikoaz. Zeren eta gainerako txerto gehienek –jadanik garapen bidean direnek– aski baldin badute ohiko errefrigerazio xume batekin... nola epaituko da azkenean batzuen eta besteen arteko lehia, ezaugarri mediku eta klinikoez gain benetako kosto ekonomikoa osotasunean hartuta?

Herrialde txiroetan ez dute, hala ere, hori argitu zain itxaron beharko: erokeria da gisa horretako soluzio bat mundu guztiarentzako egingarria litzatekeenik pentsatzea. Associated Press agentziak berrikitan azaldua du datozen txertoak hozkailuetan garraiatu eta eduki behar direnez, 3.000 milioi jende automatikoki geratuko direla planetan txertatzeko aukerarik gabe. Adibide bat aipatzearren, Burkina Fasso dagoeneko 1.000 hozkailu arrunten faltan dagoela. -70ºC harrapatu behar duten hozkailuak aipatzeko moduan...

Astelehenean, azaroak 16, gaiak beste jauzi bat egin du bigarren farmazeutika batek, Modernak, iragarri duenean bere txertoa ere Pfizerrerrenak adinako eraginkortasuna emateko moduan dagoela (%94) baina gainera hilabetez kontserbatu daitekeela -2ºC-tan eta aurretik bost hilabete arte -20ºC-tan.