Ospea ez da beti ona

  • Euskal Herriko muskerren artean ez da handiena, baina ziur asko, bai ezagunena. Musker berdeak, izenak dioen moduan, gorputz berdea du oso, eta ugal garaian, buru eta lepo aldea urdinduak izan ohi ditu. Gainontzean, puntu beltz txikiz osaturik izaten du gorputza, baina bere berdetasuna ezkutatu gabe.

Musker berde arra (buru urdinduna) eta emea (marraduna) ugal garaian. Argazkia: ORCHI / CC-BY-SA-3.0

2024ko martxoaren 25an - 06:00
Musker berdea (Lacerta bilineata)

Taldea: Ornoduna / Narrastia.

Neurria: 13 cm inguru asko jota (isatsik gabe).

Non bizi da? Belardian eta basoan, batez ere.

Zer jaten du? Ornogabe txikiak.

Babes maila: Europa mailan babestua.

Arrak emeak baino handiagoak izan ohi dira (beti ere 13 cm baino txikiagoak), eta gorputzarekin alderatuta, burua handiagoa izaten dute. Emeek maiz bi marra zuri izaten dituzte bizkarraren bi aldeetara. Hortik bere izen zientifikoa: bilineata, bi marra dituelako.

Zomorrojale amorratua izanik, musker berdea belardi inguruetan topatu ohi dute sarri. Normalean, ekotonoa deitzen zaien eremuan. Alegia, bi habitat ezberdinen mugan: horma eta belardia, basoa eta belardia, basoa eta horma… jatena bezain garrantzitsua delako eguzkia hartzeko eta babesteko leku egokiak izatea.

Bizitoki horiek izateak ere eragingo zuen, noski, muskerraren faman. Izan ere, baserri inguruetan, edota landa eremuetatik gertu bizi izan den jendeak segituan ezagutzen du narrasti eder hau. Bere zoritxarrerako, ordea, ospe guztiak ez dira onak, eta muskerrari famaren alde txarra egokitu zaiola dirudi…

Bernardo Atxagak Obabakoak idatzi zuenean aipatzen zuen muskerra belarritik sartzen zela belardian etzanda geldituz gero, eta pertsona tontotuta uzten zuela betiko, haren burmuina janda. Herri askotan, ordea, saltari finaren fama jarri diote. Muskerrak kopetara saltatzen duela diote, eta ez dela askatzen zazpi herritako kanpaiak jo arte. Horregatik, jende askok beldurra dio muskerrari. Horregatik, eta sugegorriarekin duen gertutasunagatik; muskerra dagoen lekuan sugegorria egoten dela esaten baita herri batzuetan. Habitat berdintsua dutela ezin dugu ezkutatu, baina batak ez du zertan bestea ekarri atzetik, beraz, guztiz egia denik ere ezin esan. Muskerrak ez du pozoirik, noski, baina ahoz aho zabaldu izan da muskerraren horzka sugearena baino txarragoa dela. Ez du, beraz, lan eskasa horiek guztiak gezurtatu nahi dituenak.

Baina musker berdeetan baten bat famatua izan bazen, hori Hernaniko musker berdea izan zen. 1913an, Edouard Britten izeneko gazte britainiar bat Hernani inguruan ibili zen. Musker berde bat harrapatu eta Europako herpetologiaren aitari bidali zion: George Albert Boulengerri. Hernaniko muskerra Londresko British Museum of Natural History-ra iritsi zen eta 1921ean publikaturiko Monograph of the Lacertidae famatuan ateratzen da. Beste behin, ospeak eraman zuen musker berdea: muskerrei buruz egin den monografiko bikainenean agertzen da Hernaniko muskerra, famatu, baina hilik.

Kontakizun, istorio eta ipuin guztiek ez dute zertan egia izan, eta sarri gizakiaren beldurrak eta beldur horrekiko jarrerak bultzatzeko baino ez daude idatziak. Beraz, ahozkotasuna jaso eta biltzea ederra bezain ezinbestekoa den bezala, kritikotasunetik begiratzea ere komeni izaten da, uste okerrak alferrik zabal ez ditzagun.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: A ze fauna!
2024-05-14 | Iñaki Sanz-Azkue
Dragoitxo arrunta eta klima aldaketa: etsaia lagun duzunean...

Euskal Herriko gune batzuetan bizilagun ezaguna dute jada dragoitxo arrunta. Nafarroa hegoaldean, esaterako, urteak daramatza (gutxienez 1980ko hamarkadatik) bertako hormetan eta etxe inguruetan gora eta behera, batez ere gau partean, argia duten inguruetan, jatena non... [+]


Itzaltzen ari zaigun argia

Urte batzuk ditugunok (nire kasuan, mordoska) sarritan entzun izan diegu gure guraso eta senitarteko helduenei garai bateko ikuskizun harrigarri baten berri. Ipuin baten gertatuko balitz bezala, larreak “argi txikiz” apaintzen zirela maiatza inguruko gau garbietan... [+]


2024-05-06 | Nagore Zaldua
Arrosarioa, sexu-estrategia aurrerakoiaren adierazle

Itsaso zabalean bada izaki lirdingatsu bat, gorputz gardenekoa, bitxi bezain ezezaguna. Aitzitik, ezin esan genezake ezohikoa denik, haren banaketan munduko itsaso gehienetara zabaltzen baita, Kantauri itsasoa barne. Batzuetan bakarka topatu daitezke, besteetan aldiz lepoko edo... [+]


Mundu mailako lapurra

Azeria kanido bat da, otso eta txakurren familiako haragijalea. Animalia zuhur, maltzur eta argiaren fama dauka, eta ez alferrik! Ez da indartsuena izango, baina beti moldatzen da han eta hemen, mokaduren bat lortzeko.


2024-04-22 | Eneko B. Otamendi
Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


Eguneraketa berriak daude