Suge arrantzalea, errekan barrena
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere bizi txokoa izan ohi du eta suge biperakarak ur eremuak ditu gustuko, zalantzarik gabe. Hargatik, herri askotan, “errekako sugea” edo “ur sugea” moduan ezagutzen dute animalia hau. Izan ere, suge biperakara ur zale amorratua da.
Igerilari aparta da eta urpekari bikaina. Sugeak lurrean narrasean ibiltzen diren moduan mugitzen du gorputza ur azalean edo ur azpian ibiltzeko, eta nola gainera! Minutuak ere egin ditzake azalera atera gabe, eta horri esker, bere jakirik preziatuena, arrainak, arrantzatzeko abilezia bikaina du. Amuarrainak, ezkailuak… igelak eta zapoak ere jango ditu.
Esku-arrantzan ibili denak ondo asko ezagutzen duen animalia da. “Ur sugeak ez du kuidadorik, ez du horzkarik egiten. Baina esku-arrantzan ginela, eskua sartu eta harrapatu nuen. Esan nien gehiago ez nintzela joango”. Errekako arrantzale gehienek, ordea, ez diote beldurrik, eta behin baino gehiagotan, amuarraina arrantzatzera doazela suge biperakara harrapatu badute ere, berriz ere bueltatu direla diote. Ondo asko baitakite suge biperakarak ez duela pozoirik, eta horzka ere, ez duela apenas egiten.
Sugeez gutxixeago dakienak, ordea, tentuz begiratzen dio suge biperakarari. Nahasmena ere sor baitezake bere diseinuak. Izenak berak dioen moduan (biperakara), sugegorriaren antza du eta ezaugarri hori baliatzen du bere burua mehatxatua sentitzen duenean: lepo aldea puztu egiten du, hiruki formako burua jarriz, sugegorria bailitzan. Bien artean badira ezberdintasunak, ordea. Sugegorriak buruko eta gorputzeko ezkata guztiak tamaina berekoak ditu. Suge biperakarak, baina, burukoak gorputzekoak baino handiagoak. Begi-ninia ere, sugegorriak bertikala du eta biperakarak, borobila. Sugegorriak pozoia du; biperakarak, ez.
Izatez, sugegorria eta suge biperakara ez dira genero berekoak ere. Suge biperakaratik gertuago dago suge gorbataduna bera, biak Natrix generokoak izanda. Biak ere eremu hezeen zaleak dira, nahiz eta diseinu aldetik antza handirik ez duten.
Kolore nabar edo gorriztak dituen suge honek populazio nahiko dentsoak ditu Euskal Herriko eremu batzuetan. Banaketa ere nahiko zabaldua du Euskal Herri osoan, eta hala, bainutokia erreka edo ibaia duten gehienentzat ezaguna da. Arrantzale amorratua denak nola arrantzatzen duen ere kontatuko dizu, Urumea bailaran kontatu ziguten moduan: “Amuarraina harrapatzen duenean, amuarrainarekin batera ibiltzen duk. Amuarraina gogorrean hasten denean, bueltan-bueltan igual ibiltzen duk; utzi egiten ziok. Lasaitzen denean, berriz ostera lehorrera, eta beste horzka bat gehiago jan eta horrelaxe jaten du”. Behatzaile onak, gozatu ez ezik, ikasi ere egiten baitu naturan. Suge biperakararekin, gainera, gune pribilegiatuan: erreka soinuak belarria goxatzen duen lekuan.
SUGE BIPERAKARA (Natrix maura)
TALDEA: Ornoduna / Narrastia.
NEURRIA: 90 cm.
NON BIZI DA? Ur eremutik gertu.
ZER JATEN DU? Arrainak eta anfibioak, batez ere.
BABES MAILA: Ez dago babestuta.
Tarteka bada ere, inoiz ikusiko zenuten hego beltzeko “erle erraldoi” eta potolo bat zuen inguruan hegan. Hala bada, ziur izan intsektuen artean ikusgarrienetako bat ikusi duzuela. Eta ziur izan, baita ere, ez duzuela inongo arriskurik, itxura itzeleko erlastar honek... [+]
Sugea eta eguzkia: pertsona askoren buruan banandu ezinak diren bi hitz. Sugea entzuten dugun aldiro, egun bero eta argi bat irudikatzen dugu. Buruak hala funtzionatzen baitu: asoziazio horiek egiten ditu duen informazioarekin. Eta ez da arraroa, bestalde; izan ere, sugeak... [+]
Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe... [+]
Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Gorputzeko ezkatak kolore berde bizikoak ditu; biziak eta deigarriak. Eta horiekin nahasten dira, sare bat osatuko balute bezala, orban beltzak, bizkar osoan zehar. Gizakiaren begietara gardatxoa gardatxo egiten duena, ordea, saihetsean aurkituko dugu. Bertan, lerrokatuta,... [+]
Haurtzaroan, lursailen batean, parkeren batean edo baserri giroko lurretan sarritan izaten genituen “txitxareak” eskuartean… Jolas guneak gero eta artifizialagoak diren garai hauetan ordea, zaila da hiri nahiz herri-guneetan halakoak topatzea. Baina itsasoko... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.