Nor da terrorista?
Genozidioa, terrorismoa, totalitarismoa. Hiru hitz gogor eta lazgarri, Gazan martxan den gerrak gogora ekarri dizkigunak. Hitz potoloak dira, sarri arinkeriaz erabiltzen direnak. Palestina aldeko berri tristeek parada ematen digute eztabaida terminologikoez hitz egiteko. Izan ere, ez dira gutxi izan zinismoz jokatu duten kazetari eta politikariak. Lehenik, Hamas talde terrorista dela esan dute eta bere erasoak gogorki gaitzetsi dituzte; baina jarraian, inolako lotsarik gabe, esan dute Israelek bere burua defendatzeko eskubidea daukala, hots, indarkeria erabili eta arabiarrak sarraskitzeko eskubidea.
Eztabaida hori bera akademian ere gertatzen da sarri. Historialariek, politologoek eta soziologoek, besteak beste, gure ikerketak egiteko ahalik eta termino zehatzenak, analitikoenak, behar ditugu, ikertu edo azaldu nahi duguna ahalik eta zorrotzen definitzeko. Baina erabiltzen diren hitzetako batzuek konnotazioak dituzte, eta analitikoak baino baloratiboak bilakatzen dira. Euskal Herriko azken indarkeria zikloaren inguruan ikertzen aritu diren historialari batzuen aburuz, esaterako, ezker abertzalea terroristatzat ez ezik totalitariotzat ere hartu izan dute.
Terrorismo kontzeptua Frantziako iraultzaren garaiko monarkikoek erabili zuten lehendabiziko aldiz, Robespierren gobernu iraultzailea salatzeko. Definizioz, terrorismoa helburu politikoak erdiesteko terrorea edo izua erabiltzen duen ekintza da. Adiera hori modu zorrotzean erabiliko balitz, zentzugabeko baieztapenak adituko genituzke: «ETA talde terroristak terrorea erabiltzen zuen, diktadura terrorista bati aurre egiteko»; «Hamas talde terroristak Israelgo estatu terroristari eraso dio». Ene uste apalean, barra-barra erabiltzen den hitz horrek, ez du deus ere zorrozki azaltzeko gaitasunik; akademian behintzat ez. Ez al du Israelgo armadak Hamasek baino terrore gehiago eragin? Asimetria terminologiko horrek zerikusirik dauka, ziur aski, bi bandoen izaera ezberdinarekin. Israelek armada erregular eta estatala dauka eta Palestinak ez. Israel Mendebaldearen aliatua da eta Hamas ez.
Terrorismo hitzaren erabileraren atzean, zorroztasun analitikoa baino, epaiketa moral bat markatzeko nahia dago. Hitz hori darabilten kazetariak, ikerlariak eta politikariak esaten ari zaizkio, entzuleari edo irakurleari, gatazka honetan zein den zintzoa eta zein den gaiztoa. Esaten ari zaizkio, funtsean, zer pentsatu behar duen.
Gertatzen ari denari hitz bat jarri beharko bagenio, genozidioa da hori. Kontzeptua 1944an asmatu zuen Raphael Lemkin abokatu poloniarrak. NBEk honela definitu zuen: «Talde nazional, etniko, arrazazko edo erlijioso bat erabat edo partzialki suntsitzeko asmoz» egindako ekintzak; Israelgo Gobernuak arabiarrekin egin nahi duena bezalaxe, haiek hala aitortuta. Hori bai izua!
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
1991n Alpeetako glaziar batean aurkitu zutenetik, hotzak hain ondo kontserbatutako Ötziren gorpuzkinak informazio iturri oparoa izan dira. Berriki Communications Biology aldizkarian aditzera eman dutenez, momia naturalaren kaxa torazikoa digitalki berregin dute, eta Homo... [+]
Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]