Gaztaina berreskuratzeko eta eraldatzeko proiektua esku artean du Gilles Texier urepeldarrak duela zenbait urtetik. Aldi bat kanpoan eman eta gero, duela hamar urte bueltatu zen Urepelera, eta gaztainaren jakintzaren inguruko ekimen batean piztu zitzaion interesa: “Transmisio eguna antolatu genuen, eta herriko adinduak gonbidatu genituen gaztainaren inguruan zuten jakintza besteokin partekatzeko”, azaldu du. Geroargo, autonomia komunalaren topaketa batzuetan, gaztaina berreskuratzeko ideia planteatu zuen Texierrek, eta lehen hazi hartatik hainbat egitasmo jarri dituzte martxan urteotan.
Ardeche eskualdera joan zen Texier hango proiektuetan ikastera: “Frantzian gaztaina gehien ekoizten den eskualdea da, eta hango laborariek lan nola egiten duten ikustera joan nintzen, nire kasa”. Handik bueltan, 2018an, gaztaina lantzen hasteko proiektua abiatu zuten modu kolektiboan Urepelen: lursail bat hartu zuten, hura garbitu, eta gaztaina biltzeari, lehortzeari eta irina egiteari ekin zioten. Kirikiñausi izena zuen kolektiboak, gaztainak kontserbatzeko harrizko gordailu tradizionalei erreferentzia eginez. Gaur egun eraldaketarako erabiltzen dituzten zenbait tresna haiek jarri zituzten martxan; hala nola, lehortzeko instalazioak eta gaztaina lehortuak zuritzeko makina.
Duela urtebete, berriz, bere kasa lanean hasi zenean, Gaztaina elkartera batu zen Texier, eta taldeko beste kide batzuekin batera, gaztaina eraldatzeko nabea muntatu dute elkarlanean. Kalibratzeko, zuritzeko eta txikitzeko tresneria eta gaztainak gordetzeko kamera hotz bat dituzte bertan. “Gaztaina krema, erreximenta eta gaztaina naturala, zuritua eta poteetan sartua, egiten dugu”, azaldu du.
Elkarteko beste kideek ez bezala, Texierrek ez du lursailik ez gaztainadirik, eta beraz, inguruko laborariekin tratuak egin ditu: “Gaztainadiak alokatu egiten ditut nik. Asko utzita zeuden, arras oihanduak, eta berriz gaztainadi bilakatzeko lan handia eskatu dute”. Sasiak moztea, ingurua garbitzea, arbolak kimatzea eta beste hainbat lan hartu ditu bere gain ekoizleak, gaztainak jasotzearen truke.
Iaz hasi zen gaztainetik eratorritako produktuak saltzen Texier, Gormutxa izenaren pean –"morkotsa" esan nahi du–. “Ez dut kantitate handietan saltzen, baina inguruko denda ttipietan eta Baigorriko merkatuan ibili naiz”, dio. Momentuz, bere kasa ari da, nahiz eta ez duten baztertzen aurrera begira ekoizpena ere modu kolektiboan egiteko aukera: “Ardechen gaztaina transformatzeko sortutako CUMAk –nekazaritzako makineria erabiltzeko kooperatibak, Frantziako Estatuan oso zabalduak– eredutzat ditugu: eraikin eta tresneria kolektibizatuak antolatu dituzte, eta horrek aukera ematen du gazte bat laborantzan abiatzeko inbertsio txikia eginez”.
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Ekainak akainak ekarri ditu: uda iritsi da. Udaberriko egun beroetan hasten dira akainak ehizean, udako ehizaldi nagusirako hankak prestatzen. Garo arruntaren (Pteridium aquilinum) garomenetan izaten da batez ere, bide ertzera zintzilik diren orri muturretan kulunka, gustuko... [+]
Tarteka bada ere, inoiz ikusiko zenuten hego beltzeko “erle erraldoi” eta potolo bat zuen inguruan hegan. Hala bada, ziur izan intsektuen artean ikusgarrienetako bat ikusi duzuela. Eta ziur izan, baita ere, ez duzuela inongo arriskurik, itxura itzeleko erlastar honek... [+]
Ukenduak egiten dituen orok solstizio bueltako data hauetan zeruari begiratu dio: bateko beroa eta besteko ekaitzak, sendabelarrak noiz bildu erabakitzen komeriak izan dira. Ikusten denez, San Joan eguna ez da edozein egun, indar eta sinbolismo bereziko eguna dugu. Edozein... [+]
Eguna mozten hasten den hilabetea, ekaina. Festa aparretan gabiltza baina xorro-xorro, hau esku artean duzunerako dagoeneko hamalau minutu moztu da egun argia. Gu gure eroan, batzuek bere txoroan, ez gara jabetzen baina landareak bai ederki asko! Eguna mozten hasi da eta ez dio... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]