Mattel panpin-enpresak Frida Kahlo artista mexikarraren Barbie bat merkaturatu du martxoaren 8arekin lotuta. Produktuak zeresana eman du, besteak beste, Kahloren familiari ez diotelako lehenago jakinarazi.
Emakume estereotipatuaren adibide perfektua da Barbie panpina: fisikoki ezinezkoak diren neurriak dauzka –ikerketa batek erakutsi zuen benetan horrelako gorputzik balego, lepoa eta orkatilak puskatuko litzaizkiokeela–, beti modako arroparekin janzten da eta harreman hetero bat dauka Ken-ekin.
Baina garaiak aldatzen dira eta produktuak egokitu behar du. XX. mendearen amaieran Barbie-k utzi zion azal zuria eta ile horia bakarrik luzitzeari eta mundu osoko pertsonen kolore eta itxurak hartu zituen; Ken-ekin zuen harremana ere moztu zuen... emakume estereotipatua izateari utzi gabe.
Azken urteetan berriz, feminismoek gizartean eragin dituzten aldaketekin, erosle berrien mundu-ikuskerara egokitzeko beharra ikusi du antza panpinaren atzean dagoen Mattel enpresak, izan ere, martxoaren 8rako "Inspiring Women" saila merkaturatu du, historiak gogoratuko dituen zenbait emakumetan oinarritutako Barbie-ak alegia.
Amelia Earhart (Atlantikoa eta Ozeano Barea hegazkinez gurutzatu zituen lehen emakumea), Katherine Johnson (NASAren urrezko garaian AEBetako programa espazialean aritu zen matematikaria) eta Frida Kahlo artista eta ikono feminista dira panpin berrien inspiratzaileak.
Problema: Kahloren familiak ez duela horretarako baimenik eman. Hala adierazi zuen joan den ostegunean, berri-agentzietara bidalitako ohar baten bidez, gogora ekarriz Mara Romeo (Kahloren biloba) dela artistaren irudi-eskubideen jabea.
Nolatan merkaturatu du Mattel-ek panpina orduan? Frida Kahlo Corporation enpresarekin tratua eginda. 2005ean sortu zen negozio hori eta Miamin du egoitza. Eta Mexikoko prentsak argitaratu duenez, Isolda Pinedo artistaren ilobak eman zien haren irudia esplotatzeko eskubidea. Baina iazko irailean, Mara Romeok eta haren alabak korporazioarekin zuten kontratua eten zuten, nahiz eta, bistan denez, enpresak ez dien jaramonik egin.
Kahloren irudiaren erabilera-eskubideak gorabehera, bati baino gehiagori arreta deitu diote Mattelek merkaturatutako panpinaren ezaugarriek: batetik, Kahloren bereizgarria den bekain bakarra kendu diote, ondo bereizitako bi bekain jarriz; bestetik, istripua eduki aurreko Kahlo izan behar du panpinak, ez baitiote jarri 1925etik aurrera erabili behar izan zituen gerruntzerik; azkenik, azal kolore zuri samarra dauka. Eta ez da ahaztu behar artistaren pentsamoldea ere: komunista zela kontuan izanda, onartuko ote zuen mota honetako komertzializaziorik?
Sare sozialetan behintzat iruzkin ugari probokatu ditu panpinak, tartean artistaren biopic-ean Kahlo antzeztu zuen Salma Hayek aktorearena: "Ezin dut sinetsi Barbie bat egin dutenik gure Fridatxorekin, zeina ez zen inoiz saiatu inoren antza edukitzen eta zeinak beti ospatu zuen bere originaltasuna".
Candela emakumeen elkarteak eta PSNk eskatu dute argazkia kentzea eta udalak argitaratutako materialetan kontrol handiagoa egotea, ez egoteko estereotipo sexistarik.
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Langabezian geratu nintzen 24 urterekin, eta ezagun batek lan xelebrea eskaini zidan: ezkondu aurreko despedidak antolatzea. Logroñoko bere enpresa hedatu nahi zuen beste hiriburuetara, tartean Bilbora. Ezkongaien lagunen deiak jasotzen nituen, eta askotariko jarduerak... [+]
Euskal dantzak, pilates, bilobekin egon, gurutzegramak egin eta beste zaletasun asko ditu Grego Idiakez Kortak (Ezkio-Itsaso, Gipuzkoa, 1950). 62 urterekin iktus bat izan zuen, eta ordutik, ezin ditu nahi beste gauza egin. Iktusaren ondorioz, begi baten ikusmena galdu du, eta... [+]
Bizi-biziak dira oraindik musikan dabiltzan emakume eta genero disidenteen azalean bizi izandako indarkeriaren orbainak. Ugaritu dira, halaber, orbain horiei buruzko ahotsak komunikabideetan, ikerketetan zein hainbat ekimenetan. “Asko dago egiteko oraindik”, diote... [+]
Urte luzeak daramatza Laura Macayak indarkeria jasan duten emakumeei lagun egiten, arlo instituzionalean, militantzian, bai eta beste justizia-eredu batzuetatik abiatuta ere. Horri guztiari buruzko liburu bat kaleratu berri du: Gatazka eta abusua ez dira gauza bera (Katakrak,... [+]
Motorrez gainezka dago Iñaki Mujikak Altsasun duen tailerra. Ilaran daude denak, baina bada barreneko gelaxka batean aparte gordetako bat. Mujikak beretzat egokitu nahi duen motorra da. 2021ean igo zen azkenekoz motor gainera; istripu larria izan zuen moto-kros zirkuitu... [+]
Norbere gorputzaren gaineko erabakiez, estetika heteropatriarkalaren morrontzaz, kontraesanez eta musikaren industriaz solastatzeko baliatu dugu Arrigorriagako polemika: herri horretako jai batzordeak Vulkano orkestra festa-egitarautik kentzea erabaki du, ikuskizuneko... [+]
30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.
Euskal Herrian zein munduan, gero eta ugariagoak dira lurraren defentsan sortzen diren mugimenduak, bizitzari eusteko ezinbestekoa den lurraren balioa aldarrikatzen dutenak. Borroka hauek ez dira soilik erresistentzia; itxaropenaren eta konplizitatearen oinarri ere bihurtu dira... [+]
“Bohemioa”, “poeta”, “mozkorra” eta “amodioaz maiteminduta” dagoen drag bat da Travis Tea (2024, Travistonia planetakoa). Autopertzepzio bat dela dio, eta kanpotik “talenturik gabeko eta antigoaleko poetatzat” dutela... [+]
1925. urtea izango balitz, akaso emakume erraketistak izango lirateke Zeruko Argiako aktualitate orrialdeetako protagonistak. Agian haien kirolari merituak goraipatzeko, agian feminitate arauak desobeditzeagatik seinalatzeko. Nire buruari agindu diot haien izenak memorizatzeko... [+]
Emakundek babestutako Hizkuntza aldaketa sozialerako tresna: hizkuntza inklusiboaren erabileraren ondorio batzuen azterketa teorikoa eta enpirikoa ikerketak ondorioztatu du hizkuntza inklusiboa erabiltzea garrantzitsua dela genero ezberdintasunak ez areagotzeko.
Uda giroan barneratuta, heldu dira herriko festak, baita sexu erasoen salaketen gorakada ere. Gozamenerako guneak sortzeko hilabeteetako lana egiten dute jai eta txosna batzordeetako kideek, eta goraipatzekoa da espazio horiek bermatzeko herritar boluntarioek egiten duten... [+]