Tosepan Titataniske Kooperatiba Elkartea orain dela 42 urte sortu zuten. Maseual herri indigenako kideek abiatu zuten. Mexikoko Puebla estatuko ipar-ekialdeko Cuetzalan udalerrian ari dira garatzen erresistentzia egitasmoa. Ez da kasualitatea izango, Tosepan dagoen lurretan bizi direnen %80k jatorrizko hizkuntza erabiltzen jarraitzen du. Nahuatl izena du haien hizkuntzak. Elkartearen helburu nagusia lurra defendatzea da. Argi ibili beharra dute, lurrak eta hizkuntza, biak, gal ez ditzaten.
AEBek eta Mexikok 3.169 kilometro konpartitzen dituzte. 1994tik lur horien herena bost metroko garaiera duen hesi batek bereizten du. Azken 25 urteotan 10.000 lagun inguruk (heriotza horien kontaketa ofizialik ez da) galdu du bizitza muga eta hesi hori gainditu nahian, 2018an 260 pertsonak.
Jérôme Baschet (1960) historialaria da. Frantziako EHESS Gizarte Zientzien Goi Ikasketen Eskolan irakasle eta ikertzaile aritu ondoren, gaur egun irakaslea da Chiapaseko unibertsitate autonomoan. San Cristobal de Las Casasetik kontatu du matxinada zapatistaren 25aren ospakizun mingotsa.
Federico Jiménez Losantos kazetari espainiar ultraeskuindarrak esRadio katean duen saioan elkarrizketa egin dio PPko buruzagiari. Mexikoko konkistarengatik barkamena ez dutela eskatuko harro adierazi du eta Hernan Cortesen eta Juan Sebastian Elkanoren espedizioen V. mendeurrenak ospatuko dituztela gehitu du agintari popularrak.
Daliaren urtea izendatu dute aurtengo hau, Dahlia pinnata. Ondo esanda Dahliaren urtea da. Euskarazko hiztegiek eta entziklopediek “dalia” esaten diote landare horri; nik uste dut “dahlia” esan beharko geniokeela.
Dahlia Mexikoko goi ordokietan ezagutu zuten inbaditzaile espainolek, urrutira gabe euskaldunen bat ere izango zen. Karlos III.a Espainiakoak inperioaren mendeko lurraldeetan harrapazka hartu eta eramaten jarraitzeko moduko lehengaiak zein izan zitezkeen... [+]
Garabidek jorratzen duen hizkuntza lankidetza edo kooperazio linguistikoan urteetako lanaren bilketa da ikus-entzunezko hau, zehazki Mexikoko nahuatl hizkuntzaren biziberritze esperientzia Tosepan kooperatiba taldean.
Egileak: Nekane Muñoz Poza, Maider Navarro eta Ane Urkola
Dokumental hau Ikus-entzunezko Komunikazioko Gradu Bukaerako Lana izan zen 2016-2017 ikasturtean, Mondragon Unibertsitateko HUHEZI fakultatean.
Milaka ertamerikarren sufrimendua islatzen duten argazki ikusgarriak egin ditu Simone Dalmassok, eta Plaza Publica-k zabaldu ditu.
Ez aurrera eta ez atzera dago Ertamerikako migratzaileen karabana Mexikoko Tijuanan. Milaka lagunen ametsa zen, kolektiboaren indarraz baliatuta, AEBetako muga gainditzea. Hilabetea eman dute zain, baina tenperatura baxuak eta euriak larritasuna barreiatu dute kanpamentuetan. Egoeraren larria ikusirik, bakan batzuek etxera itzultzea deliberatu dute. Beste batzuek AEBetako hesien, polizien, militarren eta paramilitarren oztopoei, nola edo hala, aurre egitea erabaki dute.
Muga zeharkatzea ezinezkoa da estatubatuar militarren begiradapean. “AEB ez da babeslekua” dio Trumpek. Ehun lagun inguru beraien herrialdera itzuli da dagoeneko.
Astebete baino gehiago daramate Tijuanan, muga zeharkatu nahian. Trumpek 6.000 militar baino gehiago ditu bertan. Igandean muga igarotzen ahalegindu ziren, eta gogor erantzun zuten AEBek.
Xenofobia nagusi da Tijuanan, Mexiko eta AEBen arteko mugan. 5.000 migratzaile inguru daude hirian, ez aurrera eta ez atzera, eta haien kontra manifestatu dira Tijuanako herritarrak.
Mexiko
