Esaldi baten geruza guztiak
Artikoan zehar bidaiatzen dabiltzan izotz-hausleak dira esaldiak. Batzuek krosko fina daukate, kolperik suabeenak ere zulatuko ditu. Badira geruza sendo asko dituztenak. Horiek kostaldeko arroken kontra talka egin dezakete eta tinko goiari eutsi.
Esaldi, bertso, paragrafo, abesti, liburu batzuk irakurketa anitz dauzkate. Brankaren kontra icebergak apurtzeko gaitasuna. Zentzu askotako mezuak gordetzen dituzte hitzetan harrapaturik.
Hartu dezagun hurrengoko hau:
“Zabal begiak, mapa berriak tolestuta datoz. Ez da biderik, norberak ireki behar dituelako” (Urbizu, G.; 2014).
Lehenengo geruza: esanahia. Hitzak sintaktikoki ondo kokatuta daude eta subjektuaren eta predikatuaren arteko harremanak mezu argi bat transmititzen du. Igorleak hartzaileari bi gauza esan nahi dizkio: bata, begiak ireki ditzala, mapa berriak tolestuta baitatoz, eta bia, biderik ez dagoela, norbera delako ireki behar dituena.
Bigarren geruza: mezua beste gai batera estrapolatu ahal izatea. Gaur egungo politika giroari adibidez. Begiak zabaltzea adi egotearen metafora izan daiteke eta mapa berriak alderdi-politiko berrien hazkundea. Demokrazia goitik behera berrituko dutela esaten dutenekin kontuz ibiltzea komeni da, tolesturetan gezurra egon daitekeelako. Geroago azpimarratuko da benetako aldaketa politikoa norberaren buruan hasten dela, mapan horietan marraztutako bideak norabide aizunak baitira. Hortaz, iraultza zugan hasi behar. Zerbait aldatu nahi baduzu, zuk zeuk aldatu.
Hirugarren geruza: gai unibertsalak jorratzeko gaitasuna. Mina, poztasuna edo denboraren iheskortasuna, adibidez. Demagun, beldurra. Imajina dezagun segurtasun falta patologikoa daukan pertsona batek esaldia irakurtzen duela, etorkizunari, seme-alabak izateari, orokorrean, bizitzari beldurra dion batek. Erantzuna bere auto-estimuaren sendotasunean dagoela dio Urbizuk. Putzutik ateratzeko gaitasunak (mapa berriak) ezkutatuta (tolestuta) daude eta begiak irekitzen soilik antzemango ditu. Bestalde, inork ezingo duela salbatu, besteon animoak edo laudorioak berehala desegiten direla. Beldurra ekiditeko kamino propioak urratu behar dituela alegia.
Laugarrena: sintaxia. Hitzen hurrenkera eta perpausen eraketa gauzatzen duten arauekin azpijokoak egin zentzu berriak sortzeko. Segun eta nola irakurtzen dituzun hitzak, zure buruan komak eta puntuak nola kokatzen diren, honelako edo bestelako esanahiak azaleratuko dira. Autorearen esaldian bai mapak bai bideak dira ireki ahal direnak:
Hogei urteko gazteak, baliteke gorrotatzen duen gizarte zikinaren aurrean begiak irekitzeko aholkua jasotzea. Itxita omen dauden mapak berri horiek aurkitu ahal izateko. Aurreiritziak eta ideia finkoak baztertu eta bide berriak zabaldu
“Zabal begiak. Mapa berriak tolestuta datoz, ez da biderik, norberak ireki behar dituelako”.
Puntuazio markak beste era batera jarrita mapak dira irekitzen direnak eta ez bideak. Orain arte bideei eman zaie irekitzeko akzioa. Ezberdintasun zorrotza bada ere esanahia aldatu egiten da.
Bosgarrenak adinarekin dauka lotura, hau da, esaldiak Printze txikia liburua bezalaxe, depende zein urterekin irakurtzen dituzun sentsazio desberdinak piztuko dizkizu. Hamabi urteko umetxoarentzat mezua liteke besteak ez epaitzea, norbaiti lehenengo momentuan itxura ona hartzen ez badiozu ere bere nortasuna dela garrantzitsuena. Eta bost axola besteek diotena.
Hogei urteko gazteak, baliteke gorrotatzen duen gizarte zikinaren aurrean begiak irekitzeko aholkua jasotzea. Itxita omen dauden mapak berri horiek (bera bezala pentsatzen dutenak) aurkitu ahal izateko. Aurreiritziak eta ideia finkoak baztertu eta bide berriak zabaldu.
Hirurogei urteko amamak bere iloba ulertzen ez duenean zera gogoratuko du: nerabeak tolestuta datozela, haien zimur itsusiak txandal estrafalarioak eta piercing inposibleak direla. Beharrezkoa dela haiek eurek destolestea, batzuetan aholkurik onena aholkurik ez ematea delako. Hainbeste maite duen iloba-nerabe horrek bere bidea egin dezan. Bitartean, begiak irekiko ditu, izur horien azpian pertsona maitea dago eta.
Azkena, itsasontziaren erraietan dagoena, nukleo dentso konprimatua: norberaren sekretu ilunenei forma emateko ahalmena. Hitzek ustekabean harrapatzen zaituzte eta norbaitek zure miseriarik barnekoenak oihukatuko balitu bezala sentitzen zara.
Eta bat-batean biluzik zaude. Iceberg baten kontra talka egin eta gero. Artikoaren erdian.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]