Balea eta izurde sarraskiaren aurkako boikota
Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan zaurituriko ehunka izurde eta balearen irudi ezagun eta biralek gero eta zailago egiten dute “ohitura” horren justifikazioa.
Horren aurrean, nazioarteko kanpaina bat dago abian Faroetako arrantzari boikota egiteko, praktika horiek egiten jarraitu bitartean. Paul Watson Fundazioaren eta ARDE animalien defentsa-erakundeak egindako ikerketaren berri eman du Paul Rivasek El Salton. Espainiako Estatuan bederatzi supermerkatu eta arrantza-industria lotzen ditu praktika odoltsu horrekin.
"Espainiako bederatzi supermerkatu nagusiek saltzen dute Faroetako arrantza-eremuko bakailaoa, eta horietako zazpik –Alcampo, ALDI, Mercadona, Carrefour, Consum, DIA eta Lidl– beren marka zuriarekin", adierazi du Julia Elizalde ARDEko bozeramaileak. El Corte Inglések eta Eroskik osatzen dute zerrenda. Saltzen dituzten marken artean daude Alkorta, Aligator, Angomar, Dimar eta Pescanova.
Bi kolektiboek argi diote zalantzarik ez dagoela sarraskiaren eta Faroetako arrantza-sektorearen arteko loturari buruz. "Han arrantzatzen duten enpresek aktiboki parte hartzen dute baleen eta izurdeen ehizan", adierazi du Elizaldek. Hortik dator boikot deialdia.
Beharrik gabeko “ohitura”
“Ohitura” horri Grindadráp deitzen diote, eta batez ere pilotu-baleak, Ipar Atlantikoko izurdeak eta Atlantikoko hegal zuriko izurdeak akabatzen dituzte. Laburrean hala da: arrantza-itsasontziak zetazeo taldeak jazartzen hasten dira, kala eta hondartzetara eramanarazteko. Han jendea dute zain, sokadun kakotxa eskuan, espirakuluan –arnasketa-zuloan– sartzeko, eta hala zetazeoak itsasertzera erakartzeko. Behin hondarrera hurbilduta, aiztoekin bizkarrezur-muina ebakitzen diete. Prozesua amaitzen da beste pertsona batek lepoaren atzealdea mozten dienean, bi odol-hodi garrantzitsuenak zartatzeko. Eta horrela, odolustuta, hamarnaka edo ehunka animalia hiltzen dituzte.
Europar Batasunak eta Nazioarteko Baleontzien Batzordeko kide diren estatuek 2021ean Faroen Gobernuari eskatu zioten "baleen eta izurdeen ehiza zaharkituari berehala amaiera emateko". Urte hartan 1.428 zetazeo hil zituzten egun bakar batean. Halere, kasurik egin ez eta pasa den urtarrilaren 10ean egin zuten aurtengo lehen Grindadráp-a.
"Hastapenean, duela mende asko zentzua izan zezakeen. Animaliak harrapatzeko arrakasta-ratioa askoz txikiagoa zen, eta uharteetan bizi zirenentzat eskuragarri zegoen elikadura-iturri bakanetakoa zen", dio Watson fundazioko Cristina Gimenok. Egun, ordea, "ez du batere zentzurik", eta gogorarazi du biztanleko errentarik altuena duen munduko lekuetako bat direla Faroeak, eta langabezia-tasa %1 ingurukoa dutela. "Ez dute inolako beharrik hori egiteko".
Ekainak bost ditu gaur; udara atarian gaude eta giroak badaki. 15:00ak dira, sorbeltz saldoa aztoratuta dabil, udara beteko zeruan, kirrinka batean, eltxoak ehizatzen. Azpitik Ibaik erreparatu die sorbeltzei, eta tartean dauden enara azpizuriei; gorde ditu basozain arropak,... [+]
Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Ekainak akainak ekarri ditu: uda iritsi da. Udaberriko egun beroetan hasten dira akainak ehizean, udako ehizaldi nagusirako hankak prestatzen. Garo arruntaren (Pteridium aquilinum) garomenetan izaten da batez ere, bide ertzera zintzilik diren orri muturretan kulunka, gustuko... [+]
Tarteka bada ere, inoiz ikusiko zenuten hego beltzeko “erle erraldoi” eta potolo bat zuen inguruan hegan. Hala bada, ziur izan intsektuen artean ikusgarrienetako bat ikusi duzuela. Eta ziur izan, baita ere, ez duzuela inongo arriskurik, itxura itzeleko erlastar honek... [+]
Palentziako amama oso emakume soila zen hitzetan. Bazituen zenbait hitz dena adierazteko balio zutenak, tartean bitxo hitza: berba horren baitan kabitzen ziren zomorroa, behia, txakurra... eta batzuetan baita gizakia ere. Bitxoek auzokide latzak dituzte gizakiongan, ez baikara... [+]
Sugea eta eguzkia: pertsona askoren buruan banandu ezinak diren bi hitz. Sugea entzuten dugun aldiro, egun bero eta argi bat irudikatzen dugu. Buruak hala funtzionatzen baitu: asoziazio horiek egiten ditu duen informazioarekin. Eta ez da arraroa, bestalde; izan ere, sugeak... [+]
Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe... [+]
Adimen artifizialak adimenari berari buruzko eztabaida berpiztu du: zer da adimena, zertan bereizten dira giza adimena eta adimen artifiziala deritzoguna, zer egitura dute oinarrian… Eztabaida horrekin batera, animalien garunen egiturari eta gaitasun kognitiboei buruz... [+]
Joan den igandean, ekainak 15, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok El Correo egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen... [+]
Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]
Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki
Lurraren historian espezie askok komunikazio konplexuak garatu dituzte, baina gutxik dute erleen dantzaren pareko kode sofistikatua. Erle langileek elikagai-iturrien kokapena adierazteko erabiltzen duten dantza ez da soilik naturaren mirari bat, baita zientziaren begietatik... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]