Gure amak beti esaten du: “Ez dut sekula ulertu zergatik gertatu zen Lehen Mundu Gerra”. Ez dio batere zentzurik harrapatzen. Ez du ulertzen zergatik inplikatu ziren Europako potentzia zaharrak halako basakeria batean eta ez zaio buruan sartzen nola konbentzitu zituzten Europako, eta kolonietako, gizon gazte haiek eliteen mesedetan hiltzera.
Gerra Handiaren jatorriari eta hasierari buruzko liburu bikainetako bat Cristopher Clark-en The Sleepwalkers (Sonanbuluak) da. Clarken aburuz, gerra ez zen saihestezina. Aurreko urteetako lehia inperialistak, armagintza lasterketak eta aliantza diplomatikoek dinamika korapilatsu batean kateatu zituzten Europako potentziak. Politikari eta militarrek erabaki klabeak itsu-itsuan hartu zituzten, ondorioak zeintzuk izan zitezkeen kontuan hartu gabe, lo-ibiltariak bailiran. 1914ko udaren hasieran kontinenteak bakean zirudien, baina oreka oso hauskorra zen eta aste gutxitan sarraski lazgarri batean murgildu zen. Gatazka hark arrasto sakona utzi zuen Ipar Euskal Herrian; 45.000 soldadu mobilizatu zituzten eta 6.000 euskal herritarrek bizia galdu zuten; Eneko Bidegainen arabera, orduko biztanleriaren %3-4.
Clarken aburuz, gerra ez zen saihestezina. Aurreko urteetako lehia inperialistak, armagintza lasterketak eta aliantza diplomatikoek dinamika korapilatsu batean kateatu zituzten Europako potentziak
Azken asteetan gerraren mehatxua berriz ere gure gainean dugula ematen du. Potentzien arteko lehia, diskurtso militaristak, gatazkak Ukrainan eta Palestinan, … Testuinguru horretan Ursula Von der Leyenek ohartarazi digu gerrarako arriskua benetakoa dela eta nahitaezkoa dela prestatzea. Europako Gobernuek esan dute prestatu beharra dagoela eta aurrekontu militarra handitu beharra dagoela. Politika horrek, ziur aski, Europako industria zaharkitua berriz ere martxan jartzeko beharrari erantzuten dio. Baina gauza jakina da armetan inbertitzen denean, lehenago edo beranduago, arma horiek erabili beharra dagoela.
Gure amak uste du egun jendea ez dutela hain erraz konbentzituko, Europako klase ertainak asko baitu galtzeko eta ez dela gerrara joateko prest agertuko. Ni ordea ez naiz fio. Ez al dira ari agintariak, sonanbuluak bezala, gerrako bidea irekitzen! Ez al gaituzte berriz ere konbentzituko propaganda nazionalista eta militaristaren bidez! Honezkero, behintzat, errusofobia muin-muinera sar dakigun lortu dute.
2025. urtean konkistatzaile baten omenezko monumentu bat egitea "lekuz kanpo" dagoela adierazi dute oposizioko kideek.
Iragan udazkenekoa dugu liburua: Euskarazko izenak erromatar garaiko aldare eta hilarrietan (Nabarralde, 2024). Historiara jo du berriz Juan Martin Elexpuru idazle eta filologoak, eta argira ekarri euskarak epigrafian egina duen bidea, utzia duen aztarna, orain artean inork egin... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Austraiko Wels hirian, erromatar garaiko Ovilava kolonian, mila metro koadrotik gorako villa aberatsa industen hasi ziren 2023an, eta, berriki, K.o. II. mendeko hiru mosaiko aurkitu dituzte. Arduradunen esanetan, aurkikuntza horretan "bat egiten dute kalitate artistikoak,... [+]
Segovia (Espainia), duela 43.000 urte inguru. Neandertal batek hatza pigmentu gorritan busti eta puntu bat margotu zuen 25 cm inguruko harri baten erdian. Harria 2022an aurkitu zuten arkeologoek San Lazaro leizean, eta, analisi multiespektral xehea egin ondoren, puntu gorri... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Saint-Cloud (Frantzia), 1810eko apirilaren 1a. Napoleon enperadorea Maria Luisa Austriakoarekin ezkondu zen, eta eztei-tarta ikusgarria Marie-Antoine Carême (1784-1833) sukaldari ospetsuak egin zuen.
Baina Carême gorteko luxuetatik urrun jaio zen, Pariseko... [+]
Duela mende bat Perun aurkitutako momia baten aurpegiko tatuajeak aztertu berri dituzte. Emakumezko baten momia da eta 800 urte inguru ditu. Adituek ez dakite zer funtzio zuten tatuaje horiek, baina oso bereziak direla nabarmendu dute.
Batetik, aurpegiko... [+]
Veneziako urmaela, 452. urtea. Hunoen inbasioak bultzatuta, Italiar penintsulako barrualdeko hainbat biztanlek eremu zingiratsuan hartu zuten behin behineko babesa. Baina lonbardiarren inbasioak iritsi ziren urte batzuetan, eta bizitoki iraunkorra bihurtuko zen etorkin... [+]
Erromako San Giovanni in Laterano plazan, errutinazko indusketa bat egiten ari zirela, arkeologoek IX.-XIII. mendeetako jauregi baten arrastoak topatu dituzte ezustean. Eta garai hartako aita santuen bizitokia izan litekeela uste dute. Bestela esanda, baliteke Patriarkatua... [+]