Azken hamar urteetan %21 jaitsi dira iktus kasuak Nafarroan
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
OME Osasunaren Mundu Erakundearen datuen arabera, iktusa edo istripu zerebrobaskularra munduan heriotza gehien eragiten dituen bigarren kausa da. Hau da mundu osoko heriotzen %11. Horrez gain, helduetan desgaitasun neurologiko kronikoaren arrazoi nagusia da. NOPLOI Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak 2009tik 2023ra izandako iktus kasuak jaso ditu. Datu horien arabera, populazioa zahartzen ari den arren, azkeneko hamar urteetan %21 jaitsi dira kasuak.
Urtero 1.044 kasu berri inguru erregistratzen ditu Osasunbideak. Iktusak garuneko eskualderen bati eragin dakioke aldi baterako edota behin betiko. Bi arrazoirengatik sortu daiteke. Alde batetik, odol fluxua murrizteagatik; iskemia deitzen zaio horri. Bestetik, odol-hodi bat apurtzearen ondorioz sortutako hemorragiagatik. Ikerketaren arabera, iktusen %72,4 iskemikoak izan ziren, %19,9 hemorragikoak eta gainerakoetan ez zuten zehaztu.
Asko dira iktusak eragin ditzaketen faktore arriskuak; hala nola hipertentsio arteriala, fibrilazioa, kardiopatia iskemikoa eta diabetesa. Ikerketaren arabera, lehen iktus baten ondorioz ospitaleratutako nafarren % 84,4k arrisku faktore bat zuen, eta %57,7k bi. Horien artean, daturik altuenak izan ziren hipertentsio arteriala (%47,2), dislipidemia edo kolesterol altua (%32,6) eta fibrilazioa (%29). Alabaina, horrek ez du esan nahi horregatik izan direnik. Beste faktoreetako bat adina da; izan ere, iktus bat izan dutenen artean, hirutik bik 75urte baino gehiago dituzte.
NOPLOIren arabera, bizitza ohitura “osasuntsuak”, aurretiazko diagnostikoek eta faktore arriskuen kontrola eramateak eragina izan dezakete iktus kasuen jaitsieran. Garrantzitsua da, batez ere, arrisku faktoreak dituzten pertsonen patologien jarraipena egitea. Horrekin batera, aldez aurretik iktusak izan dituzten pertsonei jarraipen medikua egitea, paziente bakoitzak behar dituen botiken kontrola eramatea eta bizitza ohitura “osasuntsuen” inguruko informazioa eskaintzea garrantzitsua da.
Identifikatzeko gakoak
Badira iktusak identifikatzeko zenbait gako; adibidez, begi bat edota ahoaren alde bat desbideratzea iktus baten seinale izan daiteke. Irribarre egiteko eskatuz gero errazagoa da identifikatzea. Ahozkotasunari ere eragin dakioke; eta hortaz, hitz egiteko zailtasunak izan, ahozkotasun traketsa izan edota ezin mintzatzea. Esaldi bat egiteko eskatuz identifikatu daiteke. Azkenik, begiak itxita besoak altxatzeko eskatu, eta besoetako bat mugitzen ez bada edo erortzen bada iktus baten seinale izan daiteke. Horrelako aldaketarik sumatuz gero larrialdietara deitu behar da.
Osakidetzak berak aitortzen duenez, “komunikazioa tresnarik garrantzitsuenetako bat da jarduera asistentzialean; beraz, zerbitzuaren kalitatea bermatzeko, ezinbestekoa da paziente eta erabiltzaileak erosoen eta seguruen sentitzen diren hizkuntza ofizialean jardutea”.
Iazko udazkenean egin zuten sinadura bilketa, eta abenduaren 12an entregatu zituzten atxikimendu guztiak Osakidetzaren Gasteizko zerbitzu zentraletan.
Sindikatuak adierazi du bi ospitale horietan behin-behinekotasunean daudela langile gehienak, eta ordezkapenak ez direla bermatzen; ondorioz, langileen lan-karga areagotzen dela. Gehitu du larrialdi zerbitzuetan “gainkarga” dagoela.
“Ea hurrengorako ikasten duzun…”. Horrela agurtzen zuen amak onkologoa, kariñoz eta lotsarik gabe, kontsultatik ateratzen ginen bakoitzean. Hamar bat kontsulta egingo genituen bospasei urteren bueltan, eta agurra beti bera izaten zen. Emakume atsegina... [+]
Gazte batek etxetik atera eta psikologoarenera joateko bizi dituen beldurrak eta barne gatazkak lantzen ditu ‘Barruko dardara’ film laburrak. Maider Arrutik (Errenteria, Gipuzkoa, 2003) sortu du, eta agorafobia nola bizi duen ikusaraztea du helburu. Bere bizipenetan... [+]
Legez, 16 urte bete arte ezingo dituzte sare sozialak erabili Australian, urte bukaera honetatik aurrera. Baina nola gauzatzen da hori praktikan? Gobernuaren azterketa batek ondorioztatu du teknikoki bideragarria dela, eta aurrekaria jarri du bide bera hartu nahi duten... [+]
Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.
Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.
Lanez lepo harrapatu dugun arren, eskuzabal hartu gaitu Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak; elkarrizketarako aurrez adostuta genuen denbora luzatzen utzi digu, luze jo baitu solasaldiak. Karguan urtebete egin duelarik, berrikuntzaz aritu gara Begoña Pedrosarekin,... [+]
Langileak kexu agertu ziren ekainaren hasieran. Fernando Domínguez Nafarroako Osasun kontseilariak erantzun zien "euren eskuetan" zegoen guztia egiten ari zirela, baina baliabideak "mugatuak" zirela.
Gasteizko Lan arloko bigarren auzitegiak ebatzi du SIS Electricidad enpresarentzat lan egiten zuen eta 2019an hil zen behargina amiantoak eragindako minbizi batengatik hil zela. Udal galdarak konpontzeaz arduratzen zen elektrikaria, eta 1999tik 2017ra lan egin zuen enpresa... [+]
Hainbat urtetan jarduera hezitzaileak gazteleraz jaso ostean, bi urte direla Zabalgana ikastetxeak euskara hutsean ematea eskatu zion auzoko osasun zentroari. Osasun zentroko arduradunek diote ez dutela horretarako baliabiderik. Osakidetzak egoera ikasturte honetan... [+]
Maiatzaren 27an Frantziako Estatuko Legebiltzarrak onartu zuen heriotzarako laguntza baimentzen duen legea. Askok aurrerapen humanistatzat jo arren, lege berri honek kezkak piztu ditu pertsona ezinduen eskubideen aldeko mugimenduetan. Gaur egungo gizarteak ez badizkie pertsona... [+]
Hautaketa prozesuetako kudeaketa “geldirik edo kaosean murgilduta” dagoela diote elkarretaratzearen deitzaileek.
Osasungintza publikoaren aldeko Olatu Txuria plataformak deituta, osasun etxe duin baten eta osasungintza publikoaren aldeko manifestazioa egin dute Martuteneko, Txomiñeneko eta Loiolako bizilagun ugarik, auzo horietako kaleetan zehar. Hiru auzoetako eta hiriko beste auzo... [+]