Azken hamar urteetan %21 jaitsi dira iktus kasuak Nafarroan
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.
OME Osasunaren Mundu Erakundearen datuen arabera, iktusa edo istripu zerebrobaskularra munduan heriotza gehien eragiten dituen bigarren kausa da. Hau da mundu osoko heriotzen %11. Horrez gain, helduetan desgaitasun neurologiko kronikoaren arrazoi nagusia da. NOPLOI Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak 2009tik 2023ra izandako iktus kasuak jaso ditu. Datu horien arabera, populazioa zahartzen ari den arren, azkeneko hamar urteetan %21 jaitsi dira kasuak.
Urtero 1.044 kasu berri inguru erregistratzen ditu Osasunbideak. Iktusak garuneko eskualderen bati eragin dakioke aldi baterako edota behin betiko. Bi arrazoirengatik sortu daiteke. Alde batetik, odol fluxua murrizteagatik; iskemia deitzen zaio horri. Bestetik, odol-hodi bat apurtzearen ondorioz sortutako hemorragiagatik. Ikerketaren arabera, iktusen %72,4 iskemikoak izan ziren, %19,9 hemorragikoak eta gainerakoetan ez zuten zehaztu.
Asko dira iktusak eragin ditzaketen faktore arriskuak; hala nola hipertentsio arteriala, fibrilazioa, kardiopatia iskemikoa eta diabetesa. Ikerketaren arabera, lehen iktus baten ondorioz ospitaleratutako nafarren % 84,4k arrisku faktore bat zuen, eta %57,7k bi. Horien artean, daturik altuenak izan ziren hipertentsio arteriala (%47,2), dislipidemia edo kolesterol altua (%32,6) eta fibrilazioa (%29). Alabaina, horrek ez du esan nahi horregatik izan direnik. Beste faktoreetako bat adina da; izan ere, iktus bat izan dutenen artean, hirutik bik 75urte baino gehiago dituzte.
NOPLOIren arabera, bizitza ohitura “osasuntsuak”, aurretiazko diagnostikoek eta faktore arriskuen kontrola eramateak eragina izan dezakete iktus kasuen jaitsieran. Garrantzitsua da, batez ere, arrisku faktoreak dituzten pertsonen patologien jarraipena egitea. Horrekin batera, aldez aurretik iktusak izan dituzten pertsonei jarraipen medikua egitea, paziente bakoitzak behar dituen botiken kontrola eramatea eta bizitza ohitura “osasuntsuen” inguruko informazioa eskaintzea garrantzitsua da.
Identifikatzeko gakoak
Badira iktusak identifikatzeko zenbait gako; adibidez, begi bat edota ahoaren alde bat desbideratzea iktus baten seinale izan daiteke. Irribarre egiteko eskatuz gero errazagoa da identifikatzea. Ahozkotasunari ere eragin dakioke; eta hortaz, hitz egiteko zailtasunak izan, ahozkotasun traketsa izan edota ezin mintzatzea. Esaldi bat egiteko eskatuz identifikatu daiteke. Azkenik, begiak itxita besoak altxatzeko eskatu, eta besoetako bat mugitzen ez bada edo erortzen bada iktus baten seinale izan daiteke. Horrelako aldaketarik sumatuz gero larrialdietara deitu behar da.
Bertigo baten ostean, etengabeko txistu bat entzuten hasi zen Jexux Mari Irazu Muñoa (Larraul, Gipuzkoa, 1972) bertsolaria, bertso-eskolako irakaslea eta gai-jartzailea. Tinnitus edo akufeno deitzen zaie Irazuk entzuten dituen zaratei. Horrek egunerokoan daukan inpaktuaz... [+]
Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.
Baionako ospitalean unitate berritzaile bat ideki da: kardio-ginekologia unitatea, menopausian diren emazteei zuzendua. Gai hau, askotan tabu edo bazterrean utzia, osasun arazoak eragin ditzake bizitzako etapa horretan.
Abuztuan chikungunya infekzio kasu bat atzeman dute Hendaian. Bero boladek, tenperaturaren igoerak eta eremu tropikaletara egindako bidaiek areagotu dituzte kasuak.
Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.
Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.
Kargua hartu eta urtebetera, Alberto Martínez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak lantaldean aldaketa batzuk egin dituela iragarri du, "etorkizuneko osasun sistema publikoaren eraldaketari" ekiteko: besteak beste, Gontzal Tamayo Medel sailburuorde berria... [+]
Osakidetza lanean ari da Asisa aseguru-etxe pribatuaren filial baten Quantus Skin sistema osasun-zentroetan ezartzeko, 1,6 milioi euroko inbertsioa eginda. Adituek kritikatu egin dute adimen artifizialeko sistema hori, emaitza "eskasak" eta "arriskutsuak"... [+]
Demagun zure laneko giroa kaxkarra dela. Lan gehiegi dago, baina ez da kontratazio berririk egiten edo, egiten bada, eskasa. Lankideen arteko harremanak ez dira batere osasuntsuak, eta mobbing horizontala eta bertikala edozein momentuan hedatu daiteke. Oso estres maila handia... [+]