EAJ

EAJk Eusko Legebiltzarrean aurkeztutako proposamenak Euskal Herria subjektu politiko gisa onartzea eta erabakitzeko eskubidea aitortzea eskatzen du “marko legalaren” baitan eta Espainiako Konstituzioaren printzipioetara moldatuta: independentziarik eta hausturarik gabe.

Martitzenean zuten alderdiek azken egun autogobernuaren inguruko proposamenak aurkezteko Eusko Legebiltzarrean. EAJk aurkeztutako 70 orriko dokumentuak autogobernuaren erreforma zehazten du, baina beti ere Espainiako Konstituzioaren “marko legalen” baitan. Era berean, Espainiako gobernuari “borondate ona” eskatzen dio negoziazioei ekiteko.

Proposamenak bi puntu ditu: Euskal nortasun nazionalaren aitortza eta erabakitzeko eskubidea. Hori dela eta, EAJren proposamenak zehazten du, “Euskal Herriaren nortasun politikoa onartzea, eta subjektu politiko eta juridiko gisa bere etorkizuna erabakitzeko eskubidea izatea”. EAJren ustetan erabakitzeko eskubidea, Espainiako Konstituzioan aitortutako eskubide historikoak gaurkotuz gauza daiteke, hau erreformatu barik. Hala ere, alderdia erreformatzearen aldekoa da.

"Alderdi independentista gara eta ez diogu horri uko egingo, baina zentzuzko oinarri batzuk proposatu ditugu hainbat hamarkadatarako Euskadiren etorkizunari buruzko akordio bat lortzen saiatzeko. Proposamenak ez dakar ez hausturarik, ez independentziarik, ez konformismorik egungo autogobernuarekin", adierazi dute EAJtik.

Eskuduntzei dagokienez, EAJk proposatu du Eusko Jaurlaritzak zerbitzu publiko ororen tituludun izatea. Nafarroarekin eta Ipar Euskal Herriarekin loturak ezartzea ere agertzen da proposamenean, muga bakarra bertako herritarren borondatea izanik.

Autogobernua eguneratzeko alde biko berme sistema defendatu du EAJk. “Eusko Jaurlaritzak eta Espainiako Gobernuak aitortu beharko lukete badela subjektu politiko bat akordioak egiteko gaitasuna duena. Alderdi jeltzaleak adierazi du ez dutela “aldebakartasuna babesten, baizik eta negoziazioa".

Estatus berria lortzeko prozedura abiatzeko, bestalde, ahalik eta adostasun zabalena lortu nahi dute Eusko Legebiltzarrean. Testua bertan berretsita, EAJk bi kontsulta egitea proposatu du: loteslea ez den galdeketa bat herritarrei Legebiltzarrak testu berria onartu eta gero eta Espainiako Gorte Orokorretara igorri baino lehen; eta erreferendum lotesle bat Espainiako Kongresuak eta Senatuak erreforma onartu ondoren.

EH Bildu

Euskal Estatua lortzeko erakundeak “gradualki burujabe” egitea proposatu du EH Bilduk. Horretarako, aldebakarreko bidearen alde egin du koalizioak, Espainiako Gobernuarekin “aldebikotasunaren atea itxita” dagoelako. Ibilbide hori egiteko modu bakarra herritarren “gehiengo zabalarekin” izango dela zehaztu dute.

EH Bilduk aurkeztutako hamabost orriko proposamenak “egungo egitura autonomikoak instituzio burujabe bilakatzea” proposatzen du, “jendarteak hala erabakitzen badu, libre eta demokratikoki”. Burujabetza eskuratzeko prozesua “gradual eta progresiboa” izango da, proposamenean zehaztu dutenez.

EH Bilduren iritziz, “egun indarrean dagoen marko estatutarioak ez du balio ez Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako biztanleriak dituen beharrak asetzeko, ez eta etorkizunari begira dituen erronkei aurre egiteko ere”. Ezinbestekotzat jo dute euskal jendartearen subiranotasunaren aitortzan oinarritutako estatus politiko berri batera joatea.

Unai Urruzuno bozeramaileak azpimarratu du EH Bilduk “subiranotasun soziala” aldarrikatzen duela. Hori baita, herritarren oinarrizko beharrizanak benetan asetzeko behar diren tresna guztiak edukitzeko bidea: politika propioak enpleguan, industrian, ekonomian, finantzetan, hezkuntzan, hizkuntzan, osasunean, justizian, azpiegituretan... Koalizioaren aburuz, “burujabetza osoa eskuratzea bide bakarra da herritar guztien ongizatea babesteko eta bermatzeko”.

Prozesua aldebakarrekoa izan behar dela argi azaldu dute proposamenean, aldebikotasuna ez baita posible izango Espainiako Estatuan, Madrilen inoiz ez dutelako Euskal Herria nazio gisa aitortuko euren ustez. “Alde biko harreman posible bakarra, berdinen artekoa, Estatutik Estatura izango da; hau da, gure burua Estatu espainoletik kanpo kokatuta”.

Urruzunok azaldu du ibilbide hori guztia egiteko modu bakarra “gehiengo zabal” batekin egin behar dela, urrats bakoitza herritarrekin kontsultatuz. Ez dute zehaztu Euskal Estatua lortzeko ibilbide orria eta datak, bai ordea, bozeramailearen esanetan, estatus berri baterako “oinarri eta printzipioak” herritarrak “prozesuaren partaide aktibo” izan daitezen.

Euskal Herria osatzen duten gainontzeko lurraldeek, bakoitzak bere aldetik, "prozesu eratzailea" hasi behar dutela azaldu dute, “bakoitzak bere erritmoarekin eta prozedurekin, eta herritarren oniritziarekin”.