Azken urteetan, urtarrileko astelehen batez, sare sozialek eta albistegiek gogorarazten digute ipar hemisferioan urteko egunik goibelena dela. Blue Monday da, ingelesez urdin adjektiboak triste eta goibel esan nahi baitu. Teleberria betetzeko bestelako albisterik aurkitu ez duten esatariek urtero kontatzen dute zientifikoki frogatutako datua dela, kalkulatzen dena Eguberrien bukaeraren, eguraldiaren eta hurrengo oporraldirako falta diren egunak kontuan hartzen dituen ustezko formula matematiko baten bidez. Baina txatxukeria horren jatorria 2005eko publizitate kanpaina bat baino ez da, Sky Travel bidai-agentzia britainiarrarena.
Zoritxarrez langile mugimenduaren tradizioak ahaztu ditugun garaiotan, Blue Monday komertzialak itzal egin dio jatorrizko astelehen urdinari, zeina oso bestelakoa baitzen. Gutxienez Erdi Arotik dokumentaturik dago Europako artisau eta langileek, igandeko atsedena eta gero, jai-eguna astelehenera arte luzatzeko zeukaten ohitura. Astelehenetan ere atseden hartu eta festa egin nahi izaten zuten, aurreko astean irabazitako sosak tragotan eta janaritan gastatzeko. Ohitura hori aski zabaldua zegoen eta nagusien diziplina zorrotzaren aurkako erresistentzia keinu bat zen. Alemanian Blauer Montag (astelehen urdin, hain zuzen) esaten zioten eta beste hizkuntza batzuetan San Astelehen ospakizuna esaten zitzaion (San Lunes, Saint Lundi, Saint Monday, ...). XX. mende hasieran oraindik, hainbat tokitan ohikoak ziren horrelako parrandak. EP. Thompsonek esaterako, astelehenetan lan ez egitearen inguruko ohiturak, anekdotak eta kantuak jaso izan zituen, XVIII. eta XIX. mendeko langile klasea ikertzerakoan.
Astelehen urdina: ospakizun eta desobedientzia zena, egun goibel eta deprimentea bilakatu dute. Blauer Montag zaharra ihes bat zen; Blue Monday berriak, aldiz, egoera onartzera kondenatzen gaitu eta apatiara lotzen. Urteko astelehenik tristeena dela gogorarazten digute, baina ez gara iruzur egin eta eskapatzeko gauza; kapitalaren uztarpetik ihes egiteko esperantzak galdu bagenitu bezalaxe. Zalantza dut, ordea. Zuen ustez zein da astelehenik goibelena urtarrilekoa ala irailekoa? Orduko langileek bezala, oporraldia luzatuko nuke; baina ez egun bakar batez, hilabete oso bat baizik! Gora astelehen urdinak!
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
Cervera de la Marenda (Ipar Katalunia), 1906. Herriko emakume garraiatzaileak lan baldintza eskasen aurka altxa ziren. Espainiako eta Frantziako estatuetako trenbideen zabalera desberdinak eraginda, garraiatzaileek Mediterraneoko kostaldetik zetozen zitrikoak tren batzuetatik... [+]
Neumark-Nord (Alemania) aztarnategian 50 metro koadroko gune berezia topatu dute adituek, Science Advances aldizkarian adierazi dutenez. Bertan, neandertalek ehizatutako ugaztun handien hezurrak apurtzen zituzten –172 zaldi, orein eta bobidoren hezurrak topatu... [+]
2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]
541. urtean izurriak Bizantziar Inperioa astindu zuen. Historian erregistratutako lehen pandemiatzat jotzen da, eta luzaroan historialariek uste izan dute Afrikako ipar-mendebaldean izan zuela jatorria.
Baina berriki The Journal of Interdisciplinary History aldizkarian... [+]
Anstey (Ingalaterra), 1779. Leicesterren kanpoaldeko herriko ehungintza fabrika batean, ugazabak Ned Ludd izeneko aprendizari errieta eta jipoia eman zizkion, ehungailua gaizki erabiltzen ari omen zelako. Haserre, Luddek mailu bat hartu eta bi makina hondatu... [+]
IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]
Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».
Kurdistanen, Burdin Aroko Kani Koter hilerriaren indusketa lanetan, nazioarteko arkeologo talde batek, beste hainbat objekturen artean, duela 4.700 urteko zeramikazko ontzi bat aurkitu berri du, barruan substantzia beltz bat zuena.
Sustantzia horri kohl deritzo... [+]
Guangzhou (Txina) 1925eko ekainaren 23a. 100.000 herritar inguru bildu ziren atzerriko potentzia inperialisten aurkako martxan. Maiatzaren 30ean britainiarrek hainbat manifestari hil zituzten Shangaiko protestaldi batean. Hildakoekiko elkartasunez Guangzhouko langileek greba... [+]
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
1917tik 1980ra erraketalariak profesionalki aritu ziren munduko frontoi ezagunenetan. “Chiquita de Anoeta”, “Arane”, “Emili”, Albisu, “Amparito”, “Chiquita de Aizarna”, “Asteasu”... Hamaika pilotari... [+]
Unibertsitatera sartzeko azterketa eredu berria estreinatu eta gutxira, datorren ikasturterako azterketa berriz ere “goitik behera” aldatuko dietela eta probak eskakizun maila altua izango duela salatu du EAEko Historiako irakasle talde batek. Azterketa eredua... [+]