Astelehena! Jai ondoko alferra
Azken urteetan, urtarrileko astelehen batez, sare sozialek eta albistegiek gogorarazten digute ipar hemisferioan urteko egunik goibelena dela. Blue Monday da, ingelesez urdin adjektiboak triste eta goibel esan nahi baitu. Teleberria betetzeko bestelako albisterik aurkitu ez duten esatariek urtero kontatzen dute zientifikoki frogatutako datua dela, kalkulatzen dena Eguberrien bukaeraren, eguraldiaren eta hurrengo oporraldirako falta diren egunak kontuan hartzen dituen ustezko formula matematiko baten bidez. Baina txatxukeria horren jatorria 2005eko publizitate kanpaina bat baino ez da, Sky Travel bidai-agentzia britainiarrarena.
Zoritxarrez langile mugimenduaren tradizioak ahaztu ditugun garaiotan, Blue Monday komertzialak itzal egin dio jatorrizko astelehen urdinari, zeina oso bestelakoa baitzen. Gutxienez Erdi Arotik dokumentaturik dago Europako artisau eta langileek, igandeko atsedena eta gero, jai-eguna astelehenera arte luzatzeko zeukaten ohitura. Astelehenetan ere atseden hartu eta festa egin nahi izaten zuten, aurreko astean irabazitako sosak tragotan eta janaritan gastatzeko. Ohitura hori aski zabaldua zegoen eta nagusien diziplina zorrotzaren aurkako erresistentzia keinu bat zen. Alemanian Blauer Montag (astelehen urdin, hain zuzen) esaten zioten eta beste hizkuntza batzuetan San Astelehen ospakizuna esaten zitzaion (San Lunes, Saint Lundi, Saint Monday, ...). XX. mende hasieran oraindik, hainbat tokitan ohikoak ziren horrelako parrandak. EP. Thompsonek esaterako, astelehenetan lan ez egitearen inguruko ohiturak, anekdotak eta kantuak jaso izan zituen, XVIII. eta XIX. mendeko langile klasea ikertzerakoan.
Astelehen urdina: ospakizun eta desobedientzia zena, egun goibel eta deprimentea bilakatu dute. Blauer Montag zaharra ihes bat zen; Blue Monday berriak, aldiz, egoera onartzera kondenatzen gaitu eta apatiara lotzen. Urteko astelehenik tristeena dela gogorarazten digute, baina ez gara iruzur egin eta eskapatzeko gauza; kapitalaren uztarpetik ihes egiteko esperantzak galdu bagenitu bezalaxe. Zalantza dut, ordea. Zuen ustez zein da astelehenik goibelena urtarrilekoa ala irailekoa? Orduko langileek bezala, oporraldia luzatuko nuke; baina ez egun bakar batez, hilabete oso bat baizik! Gora astelehen urdinak!
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]
Zer da herri bat? Galdera horrek oso erantzun desberdinak izan ditzake alderdi materialari edo inmaterialari begiratuz gero: eraikin zein etxeei, edo komunitateari zein elkarbizitza arautzeko moduari. Baina herriek ingurumenari eta lanari estuki loturiko iragan bat dute, eta... [+]
CNT sindikatuak egin duen eskaera ofiziala babestu du udaleko koalizio abertzaleak, eta faxistekin batera lurperatu zituzten biktima guztiak bilatzeko eskatu du.
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.
Badakigu gerra bat noiz hasten den, baina ez noiz amaituko den. Hainbatetan entzun dugu esaldi hori, eta topikoa dirudi, baina arrazoirik ez zaio falta, gaur egun munduan barrena bizirik segitzen duten gatazka ugariei erreparatuz gero. Gauza bera esan liteke 1936ko uztailaren... [+]
Atacamako Desertua Fundazioak eremu horretako geoglifoak suntsitzen ari direla salatu du sare sozialetan; hainbat argazkiren bidez, basamortura 4x4 ibilgailuetan doazen bisitariak eragiten ari diren triskantza erakutsi dute. 1000 eta 1520 urteen artean egindako geoglifo handiak... [+]
Knustrup (Danimarka), 1546ko abenduaren 15a. Tycho Brahe astronomoa jaio zen. Besteak beste, Kopernikoren Ilargiari buruzko teoria hobetu zuen, errefrakzioei buruzko lehen taula osatu zuen eta Johannes Keplerren irakaslea izan zen.
Beraz, astronomiaren alorrean egindako... [+]
Mendebaldeko herrialde aberats gehienetan ultraeskuina etengabe eztenka ari da migratzaileekiko gorrotoa eta arrazismoa akuilatzen. Deportazio planei ekitea izan da gobernu askoren erantzuna, izan afganiarrak talibandarren eskutan uzteko, Alemania pentsatzen ari den moduan, edo... [+]
XIX. mendearen bukaeratik Lehen Mundu Gerrara arte xiberotarrek gutun bidez ukandako komunikazioa ikertu du Elorri Arkotxak Nafarroako Unibertsitate Publikoan eginiko tesian.
Hamaika TBk estreinatutako Esker Onez saioa dedikatu diote Tafallako editore eta Ezker Abertzaleko militante historikoari.
Sorgin ehizari buruzko historia ezagunenak XVI. eta XVII. mendekoak dira Euskal Herrian: Erronkarin, Zugarramurdin eta Lapurdin, inkisidore eta torturatzaileen amorrua jasan zuten herritar ugarik. Hain justu 1525ean, duela ia 500 urte Pirinioetan lehen prozesu orokorra hasi... [+]
Erromatar Inperioko hiri gehienetan kartzelak zeudela pentsatu arren, garai hartako espetxeen arrastorik ia ez da aurkitu aztarnategietan.
Berriki, ordea, Matthew Larsen Kopenhageko Unibertsitateko arkeologoak Korintoko erromatar espetxea identifikatu du. 424... [+]