“Arbolaren besta” egingo dute lehen aldiz Biriatun, fruitu arbolak ardatz
Azaroaren 26an Biriatun Arbolaren besta egingo dute, lehen aldiz. Egun osoan egongo da arbola landareak eta arboletatik datozen produktuak erosteko aukera, tokiko ekoizleen azokan. Arratsaldean mahai-ingurua egingo dute, gai hau lantzeko: "Arbola herrian: elikadura eta erronka klimatikoaren aterabidea". Hervé Covès agronomo entzutetsuak hitzaldia emango du biharamunean, elikadura burujabetzari buruz. Aldi bereko itzulpena egongo da mahai-inguru eta hitzaldi guztietan.
Larunbatean Biriatura doanak aukera izango du arbola landareak erosteko bertako mintegietako ekoizleei. Fruitu arbolak izango dira protagonista (sagarrondoak, udarondoak, melokotoiondoak, aranondoak...) baina baita ere egongo dira bestelako arbola klaseak: zuhaitzak, zuhaixkak, fruitu txikiak eta landare iraunkorrak.
Oma elkarteko kide diren Audrey Hoc eta Aimar Rodríguez buru-belarri ari dira Arbolaren besta antolatzen, eta landare ekoizleak ere badira. Bertako mintegiei erostearen garrantzia azpimarratu digu: "Gure mintegian ez ditugu bertako barietateak soilik ekoizten, gainera klima aldaketarekin interesgarria da beste alde batzuetako barietateak sartzea, gero eta bero handiagoa egiten duelako eta hezetasun gutxiago dugulako... Baina nahiz eta kanpotik ekarritako barietateak izan, txertatzerakoan txerto-amak edo patroinak edo mentu-oinak egokituak izango dira bertako klimara, ez kanpoan egindakoak, ondorioz, landare horiek hemen landatzeko egokituak dira".
Arbolei buruzko liburuak eta arboletatik eratorritako produktuak
Beheko afixan ikus daiteke azokan mahaia jarriko duten mintegi berezituen aukera zabala. Horiez gain, Eki21 proiektuak arbolei buruzko liburuak jarriko ditu salgai, hizkuntza anitzetan dagoen bibliografia interesgarria eskainiz. Eta zuzenean arboletatik eratorritako produktuak ere egongo dira azokan: gaztainak eta gaztainekin egindako produktuak; hurrak eta hurrekin egindako produktuak; sahatsaz egindako saskiak... baina Hoc-ek zehaztu duenez, "denak izango dira zuzenean arbolekin lotura duten produktuak".
Arbola gai harturik mahai-ingurua eta Hervé Covès-en hitzaldia
Azaroaren 26an 17:00etan itxiko da azoka eta ordu erdira mahai-ingurua egingo dute hiru aditu hauen artean: Sébastien Cau (permakultura diseinu jangarriak egiten ditu), Jaime Jiménez (Zuberoan bizi da, arbol eta arbol-hesiei buruzko teknikaria da) eta Hugues de Failly (laborariekin saiatzen da pentze handietan hesiak berriz ezartzen eta arbolen garrantzia berreskuratzen horrelako paisaietan).
Hiruen artean landuko duten gaia hauxe da: "Arbola herrian: elikadura eta erronka klimatikoaren aterabidea". Izan ere, Biriatuko Udalak bere programa politikoan txertatua du elikadura burujabetzaren gaia eta horregatik landu nahi izan dute herrian arbolek elikadura burujabetzan jokatzen duten papera. Bestetik, Hoc-ek oroitarazi du "arbolek ura sortzen dutela, eta ondorioz, erronka klimatikoaren aterabideetako bat dela arbola".
Hervé Covès Frantziako estatuan sona handiko agronomoa da eta hitzaldia emango du astelehen arratsaldean, azaroaren 27an. "Arbola eta elikadura buruaskitasuna" izango du hizketagai.
Antolakuntzak ziurtatu du bat-bateko itzulpena izango dela mahai-inguru eta hitzaldietan eta euria ari badu, aterpean egingo direla bai azoka eta baita mintzaldiak ere.
Sugea ikusi orduko: “Sugegorria!”. Telesforo Aranzadi zenak esaten baitzuen, begiek ez dutela ezagutzen dutena baino ikusten. Eta sugegorria ezagutu, ezagutzen dugunez (entzunaz, sikiera), hori bera izaten da joera: ikusten dugun suge oro sugegorria dela iruditzen... [+]
Dei batek dena alda dezake. Eguna bai, bederen. Hurrengo orduetako martxa, sikiera. Ourensen dagoen lagunak jasotzen du Noainen dagoen Lugoko lagunaren deia. Dei bakar batek ekarri zituen Galizako elkarte bateko zortzi artzain eta ahuntzain bat etxera. Zoragarria izan zen... [+]
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Bada Garde. Urrutira gabe hor dago, urrutieneko mugaren guardan. Umetan ezagutu nuen Garde, ez dut gogoan zenbat urte nituen, baina landatuta geratu zitzaidan han ikusi nuena.-
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]
Izarrak, ortzi mugagabean, keinu egiten diguten argi izpi dardarti liluragarriak dira, osotasuna eta ezereza bateratuta, zer garen ulerrarazteko oroitarri zaizkigunak: izan sua, izan ondotik joan zaizkigun kuttunak, gizakiaren txikitasuna edo Anbotoko Mariren edertasuna;... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Orriuldu gabe daude oraindik zuhaitzak eta arbolak. Hostoak ihartu gabe daude, bai. Eta hostoa jasotzeko sasoi aproposa da. Hostoa, batez ere geroago jasotzen da; zuhaitzaren adaburua janzten duen orritza edo hostotza erortzen denean edo orriultzen denean, lurraren instantziako... [+]
Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]
Bizitza azkar pasatzen dela entzun eta esaten dugu maiz. Hala ere, gizakiok urte dezenteko bizi-itxaropena daukagu. Hainbat urte izan ohi ditugu ongi garatu, bizi eta ugaltzeko. Badira, ordea, hori guztia denbora askoz ere laburragoan egin behar duten gu bezalako ugaztunak:... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Ez naiz aparretsia, orraztearen aparretsia, ezta gutxiagorik ere. Baina ikasturte berriari ekiteko, zer den ez den, lakarra zuzen-zuzen ederki asko eginda nator zuregana.
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]