Arabako abeltzainek larrialdi plan bat eskatu dute behien gaixotasun hemorragiko epizootikoarentzat
Behi arabarren %20 eta %25 artean kutxatu dira Aiaraldean. Europan ez dago onartuta tratamendurik, eta abeltzainek arriskuan ikusten dute ustiategi askoren etorkizuna, erakundeek neurriak hartu ezean.
Behien gaixotasun hemorragiko epizootikoa kalte handiak eragiten ari da Arabako Aiaraldean. Kasuen gorakada nabarmena izan da: behien %20 eta %25 artean kutsatu dira. Hala ere, abeltzain aiarar batek argitu du horrek ez duela esan nahi behi talde guztien laurdena kutxatu denik, leku batzuetan ez baitago kasurik, eta besteetan, behien erdia kutxatu da, Aiaraldea-k jaso duenez.
Sintomak askotarikoak dira: animalien heriotzak, abortuak, mugikortasun-arazoak eta ugaltzeko gaitasuna galtzea, besteak beste. Eltxoen ziztadek eragiten dute transmisioa, eta klima hotzak hedapena murriztea espero dute datozen hilabeteetan.
Orozkoko haragi ekoizle batek adierazi duenez, Gorbeia aldean egoera ez da “hain larria”, prebentzio-neurriak eta “lan-ikuspegi ez hain intentsiboa” direla eta.
Txertorik ez
Ez dago gaixotasunaren aurkako tratamendu eta txerto eraginkorrik, ordea, eta horrek Aiarako abeltzainengan kezka areagotzen du: “Ez dakigu zer gertatuko den asintomatikoak diren behiekin. Hori guztia larritzeko modukoa da etorkizunari begira”.
Kutsatutako animalia batzuk sakrifikatu beharko dituztela adierazi dute abeltzainek: “Gainera, ugaltzeko gaitasuna galtzen badute, gure ekoizpenak behera egingo du. Bestalde, sendabiderik ez bada agertzen, udazkenean edo udan egoera berean egon gintezke".
Abeltzainek Europan, AEBetan ez bezala, onartutako txertorik ez egotea kritikatu dute, eta erakundeek txertoaren ikerketari “interes berezirik jarri” ez diotela salatu dute.
Irtenbide baten bila
Langileek larrialdi plan bat eta erakundeen laguntza handiagoa eskatu dute. Arabako Foru Aldundiak 300.000 euroko diru-laguntza berezia emango duela iragarri badu ere, abeltzain batzuek uste dute laguntza hori ez dela nahikoa izango, batez ere eskualdean PCRak bezalako diagnostiko-probak egiten ez badira.
Salatu dute gaixotasunaren arazoa aurretik zituzten “zailtasunei” gehitu zaiela, hala nola lehorteari eta sargaien prezioen igoerei, eta horrek “estres” gehigarria sortzen duela haiengan. Ustiategi askoren bideragarritasuna arriskuan ikusten dute: “Erakundeek erabaki behar dute ogibide hau irautea nahi duten edo ez”.
2022an egun gutxi batzuetan 15.000 hektarea kiskali ziren Nafarroan. 2024an, eskarmentu haren ondotik, eta Andia mankomunitatearen eskutik, izan genuen lehen aldiz “artalde suhiltzaileen” berri. Zunbeltz Test Gunearen baitan martxan jarritako proiektua.
Udan zehar, mobilizazio sozial handia izan da eta herritarren plataformak sortu dira Lizarraldean biometanizazio-plantak direla eta: Viana, Lodosa, Los Arcos, Mendabia... Horietan guztietan erraz identifika daitezke gako berberak: 1/ Nafarroako Aldizkari Ofizialean proiektuak... [+]
Orriuldu gabe daude oraindik zuhaitzak eta arbolak. Hostoak ihartu gabe daude, bai. Eta hostoa jasotzeko sasoi aproposa da. Hostoa, batez ere geroago jasotzen da; zuhaitzaren adaburua janzten duen orritza edo hostotza erortzen denean edo orriultzen denean, lurraren instantziako... [+]
Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Odolustea uztailaren 10ean hasi zen. Hamar buru hil zaizkigu harrezkero: hazarkume bat, ahari bat eta zortzi ardi. Odol analisiek baieztatu dute mingain urdinaren gaitzaren ondoriozko heriotzak izan direla denak ere.
Tenperatura igoera dago aurreikusita datozen egunetarako, eta, sute arriskuak ekiditeko, ostegun iluntzeko 20:00etatik aurrera debekatuta egongo da uzta lanak egitea. Aurretiaz ere neurriak hartuta zituen gobernuak, baina Zarrakazteluko sutea kontrolpean izanda, neurriak malgutu... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Lurraren historian espezie askok komunikazio konplexuak garatu dituzte, baina gutxik dute erleen dantzaren pareko kode sofistikatua. Erle langileek elikagai-iturrien kokapena adierazteko erabiltzen duten dantza ez da soilik naturaren mirari bat, baita zientziaren begietatik... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Valle de Odieta etxalde erraldoiaren kontrako ekintza 2021ko martxoan egin zuen Greenpeacek, Nafarroan. Makroetxaldeak 79 txahal gaixotzea leporatzen die ekologistei, orain Greenpeaceren defentsak salaketa ezeztatzen duen albaitaritza-txostena aurkeztu du eta epaiketa atzeratu... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]