Pirinioetako abeltzainek hiltegi proiektua jarri dute abian, zirkuitua bertan ixteko
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio argia atera dute: hiltegi propio baten beharra dutela.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
“Pirinio inguru honetan lehen sektoreaz ari garenean, abeltzaintzaz ari gara batez ere, eta ohartu gara hemen ez dugula hiltegirik, eta haragitarako ekoizpenek zikloa bertan ixtea ezinezkoa dutela”, nabarmendu du Iñaki Zoko Larretik proiektuko kideak. Hiltegi proiektua martxan jartzeko asmo nagusiarekin sortu dute aurten Larretik elkartea, baina baita lehen sektoreari begirako bestelako beharrei erantzuteko ere.
Garraldako hiltegi zaharra biziberritzea
Pirinioetan lehen sektorean diharduten ekoizleekin bilera irekia egin zuten lehenik, eta handik talde motorra sortu zen, hiltegi proiektua martxan jartzeko pausoak emateko. “Orduan konturatu ginen hiltegi gehienak itxita zeudela, eta eraikuntzak beste zerbaiterako erabili direla, alegia, ez zegoela azpiegiturarik”. Baina salbuespen bat bazen, Garraldan: “Oraindik azpiegitura osoa mantentzen zuen hango hiltegiak, eta aukera oso ona zen gure proiekturako”.
Garraldako hiltegi zaharra gaur egungo araudira egokitzeko lanak egitea ezinbestekoa zen, baina hiltegia hutsetik abiatzea baino errazagoa izanen zen. “Gainera, hiltegi proiektuarekin buru-belarri jarri ginen urtean, Nafarroako Gobernuak osasun eta higiene araudiak malgutzea erabaki zuen”, dio Zokok. Aldaketa horrek hiltegia berrirekitzeko aukera asko errazten zuen. Momentuz, Garraldako Udalak lizitazioa atera du proiektua idazteko, eta azaro alderako bukatuta izatea espero dute kideek. “Hurrengo urtean proiektua egina egotea espero dugu, eta orduan egokituko zaigu egokitzapen lanen lizitazioa egitea, kudeaketa modua zehaztea… horretarako sortu genuen talde motorra”.
Bertan ekoitzitakoa bertan kontsumitu
Azken urteotan Pirinioetan proiektu berriak eta berritzaileak sortu diren arren, tradizionalki, haragitarako abeltzaintzak izan du indar handiena, Larretikeko kideak azaltzen duenez: “Egia da azken urteotan ekoizpen berriak ere sortu direla, gauzak beste modu batera egiteko gogoz. Esaterako, esne behiekin eta txerriekin lan egiten dutenak, baina eraldaketa ere haien gain hartuz”, dio. Baina eskualdean hiltegirik egon ezean, ekoizpena kanpora bideratzen da batik bat. “Abeltzaintza estentsiboa nagusi den arren, ustiapen handi batzuk ere badaude, hemen animaliak gizendu besterik egiten ez dituztenak. Kanpoko hiltegira bidali eta ez dute haragia berreskuratzen, ez eraldatzen, ez saltzen”, dio Zokok.
Horri buelta eman nahi diote Larretik proiektuarekin, hiltegiak bertan ekoitzitako haragia bertan eraldatzeko eta saltzeko aukera ere emanen dielako. “Proiektu honen asmoa zirkuitua ixtea da, eta horretan ezin gara lehen sektoreko kideak bakarrik inplikatu: garrantzitsua da komertzioak, jatetxeak eta orokorrean herritarrak ere inplikatzea”, gogorarazi du.
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]