Geoparkeko flysch harrigarria irakurtzen
Euskal kostaldean barrena ibiltzea, historia liburu bateko orrialdeak hatzen artean igarotzea bezala dela esan ohi da. Flyschak dira liburu hori, milioika urteko denboraren joana geruzaz geruza azaltzen baitzaigu.
Nola sortu ziren geruza horiek? Itsas hondoko sedimentuen dekantazio geldoaren ondorioz. Azken batean, organismo mikroskopikoen maskorrak eta kontinenteen arteko higadurak sorturiko sedimentu finak baino ez dira: lehenak nagusituz gero kareharriak geruza gogorra sortuko du, bigarrenak nagusituz tupa sortuko da, geruza bigunagoa, eta gehiengoa buztina baldin bada lutitazko geruza izango dugu, hau ere biguna. Toki batzuetan ikusi ahal izan denez, geruza batetik bestera 10.000 urte besterik ez dago.
.jpg)
Klima aldaketek sorturiko geruzak
Geruza sortzeko beste arrazoi batek Lurraren mugimenduekin eta klima aldaketekin du zerikusia: Milutin Milankovic astronomo serbiarrak teorizatu zuenez, Lurraren ardatzak eta orbitak izaten dituzten bariazio ziklikoek eragina dute kliman, eguzkiaren erradiazioa handiagoa edo txikiagoa delako. Horrek, halabeharrez, itsas hondoko sedimentuen metatzean ere eragiten du.
Baina badira beste geruza mota batzuk gure kostaldeko flyschetan, ibaiek eramandako hareharrizko sedimentuek itsas-hondora amiltzean sortuak. Euskal kostaldean dagoen arro sakona edukiontzi ezin hobea izan da flyscha sortzeko; duela 110 milioi urtetik (Behe Kretazeoa) metatzen ari direnez, 5.000 metroko lodiera gainditzen dute sedimentuek. Adibide asko ditugu: hareharriz osaturiko Jaizkibelgo flysch kapritxosoa, Armintzako flysch beltza, Lapurdiko erlaitzeko flyscha... Uribe Kostan, Sopelako, Meñakozeko eta Barrikako hondartzetan bada flysch berezi bat bere itxura deformatuagatik harridura sortzen duena: geruzak tolestuta agertzen zaizkigu artelanak bailiran.
Baina seguruenik Mutriku, Deba eta Zumaia artean dagoen Euskal Kostaldeko Geoparkeko flyscha da ikusgarriena, iragana irakurtzeko munduko santutegi geologiko handienetako bat osatzen baitu. Hainbat Geoibilbide daude atonduta: Algorrin dinosaurioen desagerpena nola izan zen azaltzen duen geruza aurki dezakegu; Elorriagan labarrei panoramika bikaina hartu; Laparin fosil tropikalak ikusi flysch zaharretan; Olatzen kareharriz, artadiz eta mendi piramidalez egindako haranean barneratu; eta Sakonetan marearteko harralde eta senadietan ibili, edo Aitzuriko kobak eta Mendatako kala ezagutu.
Fiktxa teknikoa
Non
Gipuzkoa (Mutriku, Deba eta Zumaia)
Nola iritsi
Zumaia eta Deba arteko N-634 errepidetik Elorriaga auzora joateko bidea hasten da, baita Sakonetara jaistekoa ere; Errotaberriko atsedenleku ederrean utzi daiteke autoa.
Informazioa
www.geoparkea.eus webgunea eta Geodibertsitatea liburua.
[Artikulu hau ARGIAren Aktualitatearen Gakoak 2022 100 orrialdeko aldizkari berezian argitaratu da. ARGIA Jendeak paperean edo PDFan jasoko du, bakoitzak hautatu duen gisan. Oraindik ez baduzu pausoa eman, egin zaitez ARGIAkoa eta plazer handiz bidaliko dizugu! Gainerakoek, Azokan eros dezakezue]
Antonio Turiel fisikari eta CSICeko ikerlariak aspaldiko urteetan ez bezala bete zuen Hernaniko Florida auzoko San Jose Langilearen eliza asteazkenean. Zientoka lagun elkartu ziren Urumeako Mendiak Bizirik taldeak antolatuta Trantsizio energetikoaren mugak izeneko bere hitzaldia... [+]
Poliziaren indarkeria erregistratzen ditu Donostiako Txago kolektiboak. Berriki 2024 urteko Karrikaratu txostena aurkeztu du, zeinean jasotzen diren Poliziaren indarkeria formak, estrategiak, ezaugarri nagusiak, edo jo puntuan dituzten herritarren tipologia. 156 esku hartze... [+]
Ander Goikoetxea Amasa-Villabonako zinegotzia da eta EH Bilduko Legebiltzarkidea. Premier ESPF Ipaz Haizea enpresak Amasamendin ezarri nahi dituen bi haize erroten orain arteko prozesua nola izan den azaldu du.
Joan den abenduan gaztetxeak pintaketa nazi-faxistak salatu zituen ere, eta oraingo honetan “Stop LGTBI”, “Fuera degenerados” edota “No os dejaremos dormir” bezalako mehatxuak izan dira asteburuan Lakaxitako hormetan azaldu diren mezuak, diana... [+]
Hainbat okupazio "sinboliko" egin ostean, dozenaka lagun Urgulleko Guardetxean sartu dira eta garbitzen eta txukuntzen ari dira, ekitaldi kulturalak antolatzeko.
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Harri-jasotzearen gorakada nabaritu da azken urteetan, batez ere emakumeen artean. Gazteek harri eskoletan ikasten dute kirolean esperientzia dutenengandik. Crossfit-a, sare sozialak eta telebista faktore garrantzitsuak izan dira kirolaren piztualdian, harri eskolekin batera... [+]
Aramu + AimarZ
Noiz: apirilaren 26an.
Non: Zumarragako Zelai-Arizti frontoi irekian.
---------------------------------------------------------
Udalaren webguneak dio: "Bide Bizia marka turistikoa eta izen bereko jaialdia Zumarragaren arima munduari erakusteko,... [+]
Ekologistak Martxan taldeak ohartarazi ostean Donostiako Ategorrieta hiribide inguruan airearen kutsadura maila oso handia dela, udaletik zalantzan jarri dute erabilitako metodologia eta adierazi dute errepide horretan dagoen estazio ofizialaren datuak hartu behar direla... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Herriko kirolgune, liburutegi, gazteleku, kulturgune, eskola inguru eta abarrek bereizgarria gehitu dute sarreran, jendeari eskatuz mugikorra bazter utz dezala. “Kalitatezko aisialdiaz gozatzea da helburua, arreta horretara jarrita, mugikorrak ekarri ohi duen distrakzioa... [+]
Manifestazioaren iragarpena Turistifikazioaren aurkako Europa Hegoaldeko sareak (SET) Bartzelonan antolatutako topaketen harira egin dute. "Turismo-monolaborantzaren aurka" deitu dute eta Europa Hegoaldeko hamabost eragile inguru batu zaizkie.
Ekainaren 21ean jasoko du saria artista donostiarrak, Viktoria Eugenia antzokian, eta kontzertua emango du jarraian.
Maiatzak 8an abiatu eta ekainaren 3ra arte luzatuko da epaiketa. Guztira 35 espetxe urteko eta 200.000 euroko zigorra eskatu ditu fiskalak auzipetuentzako.
50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.