Baso bat Veneziaren azpian
Veneziako urmaela, 452. urtea. Hunoen inbasioak bultzatuta, Italiar penintsulako barrualdeko hainbat biztanlek eremu zingiratsuan hartu zuten behin behineko babesa. Baina lonbardiarren inbasioak iritsi ziren urte batzuetan, eta bizitoki iraunkorra bihurtuko zen etorkin haientzat. Kokaleku paregabea zen barbaroengandik babesteko eta, gerora, itsas potentzia izateko bidea eman zien. Baina zingiran eraikitzea ez zen erraza. Eta horretarako egurrezko zutoin sistema konplexua garatu zuten.
Venezia ez da egurrezko zutoinen gainean eraikitako hiri bakarra. Europan bertan, Amsterdam da beste adibide bat. Baina Amsterdamen arroka-geruza ur azaletik askoz gertuago dago, eta Venezian ez zegoen zimenduak arroka sakonean tinkatzeko modurik. Euskarri solidorik ezean, bere buruari eusten dion sistema sortu zuten: zutoinak modu konpaktatuan jarrita, presioak berak egiten du euskarri lana. Baina, horretarako, lan eta egur asko behar zen.
Lanbide berezia sortu zen: battipali-en lana zutoinak etengabe mailuz kolpatzea zen. Batez beste, metro koadroko bederatzi zutoin erabiltzen zituzten. Horrek esan nahi du, esaterako, Rialtoko zubiaren zimenduak 14.000 zutoinez osatuta daudela eta, diotenez, 832an San Markos basilika eraikitzen hasteko, 10.000 haritz bota behar izan zituzten; haritzarena zen egurrik preziatuena eta, gerora, soilik itsasontziak eraikitzeko erabiliko zuten.
Haritzez gain, mendetan zehar Cadoreko mendietako eta Fiemme bailarako miloika alertze, haltz, pinu, izei eta zumar erabili zituzten zimendu gisa. Horregatik esaten da hiriaren azpian baso bat dagoela, Venezia baso alderantzikatua dela
Haritzez gain, mendetan zehar Cadoreko mendietako eta Fiemme bailarako miloika alertze, haltz, pinu, izei eta zumar erabili zituzten zimendu gisa. Horregatik esaten da hiriaren azpian baso bat dagoela, Venezia baso alderantzikatua dela.
Baso hila da, jakina, baina inguruko basoei bizirik eusteko ahaleginak bultzatu zituen. Fiemmeko bailarako 1111. urteko dokumentu ofizial batek basoak agortu gabe ustiatzeko arauak jasotzen ditu. Nicola Macchioni bioekonomilariaren ustez, horrek esan nahi du idatziz jaso baino askoz lehenago hasi zirela neurri horiek hartzen eta, horrenbestez, “basogintza Venezian asmatu” zela.
XIX. mendean egurrezko egiturak baztertu eta zementuzko eta altzairuzko zimenduak eraikitzen hasi arren, egurra erabiltzeko joera nagusitzen hasi da berriro. Egurrezko egitura zaharrak egoera anaerobikoan daude, eta, oxigenorik ezean, onddoek eta intsektuek ezin diete eraso. Bakterioek bai, ordea, egurra askoz mantsoago “jaten” duten arren. Gainera, bakterioek eragindako hutsuneak lohiak betetzen ditu, egituren jatorrizko formari eta presioari eutsiz.
Alezander Puzrin Zuricheko ETH unibertsitateko geomekanikariak dioenez, “gaur egun, hormigoizko edo altzairuzko paldoak berrogeita hamar urteko bermez diseinatzen dituzte; gehiago iraun dezakete, baina hori da estandarra”. Veneziako urpeko basoak, aldiz, milurte eta erdian eutsi dio.
Na praza de San Giovanni in Laterano, en Roma, os arqueólogos levaban a cabo unha escavación rutineira do século IX ao XIII. atopáronse inesperadamente restos dun palacio de séculos. E cren que podería ser o fogar dos papas daquela época. Noutras palabras, é posible que... [+]
O val do Indo, fai uns 5.000 anos. A cidade de Mohenjo-Daro, cunha poboación aproximada de 35.000 habitantes, contaba, segundo recentemente publicado na revista PNAS, cun coeficiente moi baixo de Gini de 0,22, que mide a desigualdade económica das sociedades a través do grao... [+]
Geroz eta gehiago dira neandertalek uste baino gaitasun kognitibo aurreratuagoak zituztela adierazten duten ikerlanak. Azkena Journal of Archeological Science aldizkarian argitaratu da, eta 2003an Errusiako Mezmaiskaya kobazuloan aurkitutako hezurrezko lantza-punta du... [+]
Na provincia chinesa de Shanxi, nunha tumba da dinastía Tang, atopáronse pinturas que representan escenas da vida cotiá dos falecidos. Nunha desas escenas aparece un home louro. Os arqueólogos que estudaron a tumba, pola cor do pelo e a cara, aseguran que non é probable que... [+]
Kartago, K.a. 814 inguruan. Feniziarrek kolonia bat fundatu zuten, eta Mediterraneo ekialdean nagusi zen zibilizazioa mendebaldera hedatu zen. Bi mende eta erdi geroago, Tiro feniziar metropolia gainbehera etorri zenean, Kartago independizatu egin zen eta bere eragina... [+]
O lingüista surafricano Rudolf Botha acaba de lanzar unha hipótese sobre o Homo erectus: a especie desenvolveu algún modo de comunicación oral fai máis dun millón de anos. O Homo sapiens é, como se sabe, a única especie capaz de falar e, por tanto, de aí despréndese... [+]
Böblingen, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1525eko maiatzaren 12a. Georg Truchsess von Waldburgek Wurtembergeko nekazari matxinatuak mendean hartu zituen. Handik hiru egunera, maiatzaren 15ean Filipe Hessekoak eta Saxoniako dukeak bat egin zuten errebelde turingiarrak... [+]
Durante as obras de restauración dun campo deportivo no barrio vienés de Simmering, atopouse en outubro de 2024 unha fosa común cuns 150 cadáveres. Chegouse á conclusión de que se trataba de lexionarios romanos. Morreron ao redor dos 100 anos. Ou, mellor dito, que os... [+]
Washington (AEB), 1930eko ekainaren 17an. AEBetako Kongresuak Muga-Zergen Legea onartu zuen. Smoot-Hawley Legea ere esaten zaio Reed Smoot senatariak eta Willis Hawley diputatuak bultzatu zutelako.
Legeak 900 produktu ingururako inportazio zerga-mugak %40 eta %60 artean igo... [+]
Até agora cremos que na Idade Media e antes de que se estendese a imprenta, os encargados de copiar os libros eran homes, concretamente monxes dos mosteiros.
Pero un grupo de investigadores da Universidade de Bergen (Noruega) concluíu que as mulleres tamén traballaron como... [+]
Florencia, 1886. Carlo Collodi, autor da coñecida novela Le avventure de Pinocchio, escribiu sobre a pizza: “Masa de pan tostado ao forno con salsa de calquera cousa que estea ao alcance da man”. O escritor e xornalista engadiu que aquela pizza tiña “unha forma complexa... [+]
Lineal A é a escritura minoica utilizada fai 4.800-4.500 anos. Recentemente, no emblemático palacio de Knossos en Creta, descubriuse un obxecto de marfil, probablemente utilizado como cetro de cerimonia. O obxecto consta de dúas inscricións, unha no mango é máis curta e os... [+]
Londres 1944. Unha muller, de nome Dorothy, foi fotografada mentres realizaba labores de soldadura na ponte de Waterloo. Non temos máis datos sobre Dorothy que o seu nome, pero até hai dez anos tampouco o sabiamos. A serie de fotografías foi atopada en 2015 pola historiadora... [+]
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]