Merkatu librearen mitoa
Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz enplegatu xume batek baino 300 aldiz gehiago zakura eraman. Arau hori argi geratu zen Rodrigo Ratori galdetu ziotenean zergatik zebiltzan aurrezki kutxak hain oker: “Merkatua da, adiskide”. Anartean, aurrezki kutxetako agintari gehienek etxera eraman zuten diru publiko eta pribatu ugari, eta horregatik, askotxok espetxean bukatu.
Munduko Merkataritza Erakundeak (MME) gardenki esaten digu merkatu librearen bidez munduko ekonomia hobekiago egongo litzatekeela, kontsumitzaileak gaitasun handiagoa izango lukeela ondasun eta zerbitzuak eskuratzeko eta enpleguan ere hobekuntzak ezagutuko liratekeela. Finean, egiaren alde bat bakarrik azalduko digu MMEk, ifrentzua ezkutatzen duen bitartean.
Merkatua eraginkorra izateko, pertsona-langileek, merkantziek, kapitalek eta zerbitzuek oztoporik gabe mugitu behar dute munduan. Hori da ekonomia globalizatuak eskatzen duena, muga zergak desagertu behar dira eta arau juridiko, fisio-sanitarioak berdindu herrialdeen artean. Bestela, merkatuak ez dira eraginkorrak eta guztion kalterako da.
Merkatu libreen eraginkortasuna areagotzeko espazio ezin hobea EBkoa dugu. Halere, EBko merkatuan kapitalen zirkulazioak ez daude oztopoetatik at. Adibide garbia Talgo enpresaren aferan daukagu. Talgoren kapital sozialean sartzeko prest zegoen hungariar kapital funts bat eta jabetza berri hori bertan behera uzteko argumentu hutsala erabili dute: funts hori lotuta dagoela errusiar kapitalarekin eta Errusia “gaiztoen ardatzean” kokatuta dagoenez, nahikoa izan da euskal enpresatik kapital freskoa uxatzeko. Beste kasua Commerzbank (alemaniarra) eta Italiako UniCrediten arteko bategitea galaraztea izan da, nahiz biak EBko bankuak izan.
Herrialde garatuek beraien arauak ezartzen dituzte, txiroen kaltetan. Baina, zer gertatzen da Txina bezalako herrialde bat ekoizten hasten denean gure merkantziak, kalitatez eta prezioz hobeto?
Merkantziek libreki ez dute zirkulatzen. Orain arte, MMEk behartuta herrialde oro, bereziki txiroak, merkantzien gaineko muga zergak arindu beharrean zegoen. Modu horretan, herrialde garatuak erraz sartu zitezkeen herrialde hartzaile txiroetan. Herrialde garatuek beraien arauak ezartzen dituzte, txiroen kaltetan. Baina, zer gertatzen da Txina bezalako herrialde bat ekoizten hasten denean gure merkantziak, garatuok baino kalitatez eta prezioz hobeto?
Kasu hori auto elektrikoetan, altzairugintzan, etxetresna elektrikoetan eta abarretan gertatzen da gaur egun. Ondasun guztien artean, deigarriena auto elektrikoena da. Autogintza errentagarriago izan zedin, EBtik edo AEBetatik Txinara lekuz aldatu ziren enpresa ugari; ondorioz, Txinan autogintza ikaragarri garatu da eta auto elektrikoak hemengoak baino merkeago izateaz gain, teknologia eta itxura fisiko aldetik, gureak bezain erakargarri bilakatu dira. Horrela, EB edo AEBetako auto elektrikoen industria babeste aldera, muga zergak ipini dizkiete auto txinatarrei: Kanadak eta AEBek %100 inguru, EBk %38…
Oraindik okerrago, adibidez, EBko enpresek, AEBen zigorrak saihestu gura badituzte, ezin izango diete makineriarik saldu Txinako enpresei, makina horiek AEBetan ekoitzitako osagai elektronikoak badituzte; hori guztia segurtasunaren izenean. Ezkutuan, Txinaren garapen ekonomikoa galgatu nahi dute, XIX. mendean Opioaren Gerlekin gertatu zen bezala.
Ondorioz, epe laburrean bederen, geure arteko kontsumo neurrigabea murriztu liteke eta ingurumenak eskertuko luke. Ziur.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Pandemiak agerian utzi ditu, bere gordintasun osoan, zaharren, haurren eta dependentzia egoeran dauden herritarren arreta-eredu neoliberalaren ondorioak. Konfinamendu garaian loratutako diskurtso kritiko eta alternatiba komunitarioak sendotzeko unea da orain”. Horrela hasi... [+]
Euskadi markak, eraikuntza sektoreko ekonomiaren estrategian, “industrializazioa” mantrarako hitz gisa hartu duela jakinarazi berri du Eusko Jaurlaritzak. Etxebizitza publikoaren eraikuntzan industrializaturiko prozesu eta elementuak lan guztien %65a izatea... [+]
Hezkuntza Sailak ebaluazio diagnostikoen berri eman zuen otsailean: 2023ko etapa erdikoa eta 2024ko etapa amaierakoak izan zituen hizpide. Emaitza negargarriek egiturazko arazoa dugula erakutsiko luketenez, sailak erabaki zuen tramitea bete bai (ED 23 eta 24 txosten exekutiboak... [+]
Kalean nindoan geneetan daramagun dispertsio joerara guztiz emana, bide fisiko eta curricularretatik desbideratzen zaituen abstrakzio alferrikakoren batean. Aurretik hogeita hamarrak bete gabeko neska bat. Zerbait erori zaio poltsikotik. Neska ez zen ohartu. Item bat zen... [+]
Bi toki diferentetan egokitu zait garbiketa egitea aldi berean. Ez garbiketa arrunt bat, baizik eta egunerokoan inguratzen gaituzten paisaiak beste era batean arakatzera behartzen gaituen hori, kanpoko objektu fisikoekin batera norberaren baitako egiturak ere mugiarazten... [+]
Bilboko Kafe Antzokian, hemen argitaratutako nire kolaborazioen bilduma den Zapalduon pedagogia liburuaren aurkezpenean, entzuleen arteko emakume batek bota zidan galdera. Ohikoak ditudan gaiak aletuz joana nintzen hitzaldian, eta Euskal Herriaren egungo egoeraren kezka jada... [+]
Yanis Varoufakis-ek DiEM25 mugimenduaren Youtubeko kanalean elkarrizketatu du Columbiako Unibertsitateko Jeffrey Sachs irakaslea. Horrek azaldu du nazioarteko politikan Amerikako Estatu Batuek pokerrean jokatzen dutela, Errusiak xakean eta txinatarrek Go jokoan. Azken hori... [+]
Pasa den astean, itzalaldian, gure burua zaurgarri ikusita, pertsona asko hasi ginen ikertzen, gertatutakoa ulertzeko asmoz: zelan funtzionatzen du elektrizitatea garraiatzen duen azpiegiturak? Zergatik geratu da zaharkitua? Elektrizitatearen fenomeno fisikoak liluratzen nau,... [+]
Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.
“Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]
Errepikatu nirekin: Sara Millerey. Ez dezagun ahaztu bere izena. Transfeminizidioaren biktima da Millerey: gorrototzaile transmisogino batek torturatu zuen, besoak moztu zizkion eta bizirik bota zuen ibaiertz batera. Bi orduko agoniaren ondoren hil zen.
Errazagoa da J.K... [+]
Posible da, nonbait, zoriontasuna neurtzea. Are, bada horretan tematzen denik. NBEk ez du arrakasta handirik munduko bakeari eusten, baina halako tasuna planetan zehar nola dagoen banatua erakusten du urtero, txosten batean. Funtsean zerrenda bat da, herrialdez herrialde, zein... [+]
Maiatzaren 11n, igandea, Errekalde plazan (Bilbo) hitzordua dugu euskal hiri eta herrietan bizi diren pertsona guztiek errolda izan dezaten aldarrikatzeko korrikan. Ekintza hori gure udalerrietan bizi den inor erroldarik gabe ez egotea bultzatzen duen kanpaina zabal baten... [+]
Duela urtebete eskas Espainiako aireportuen sarea kudeatzen duen AENA enpresa publikoak iragarri zuen Loiuko aireportuko terminala handitu nahi duela. 2024an 7 milioi bidaiariren langatik gertu gelditu zen eta, handitzeak aurrera eginez gero, 2030. urtetik aurrera 13-14 milioi... [+]